Theories of Seculariztion: From 'Positivist Certainty' to a Mere Social Myth?

Sosyolojinin kurucuları Karl Marx (1969, s.303-304; 1990, s.63-64), Emile Durkheim (1965, s.475-476) ve Max Weber (1974, s.181-182) geleneksel dinin gün seçtikçe modern dünyada önemini kaybettiği görüşünü taşıyorlardı. Bu düşünürlerin hemen hepsi laikleşmenin kaçınılmaz bir süreç olduğuna inanıyorlardı. Bu kuşağı izleyen sosyologlar yüz elli yılı aşkın bir süre bu modernist görüşü sorgulamadılar. Onlar da tıpkı kurucular gibi laikleşmeyi modernleşmekte olan toplumlarda kaçınılmaz ve engebesiz bir süreç olarak algıladılar. Fakat, 1970’lerden bu yana modernist gelenek, pozitif sosyoloji anlayışı ve hepsinden de öte modernitenin ‘büyük anlatısı’ giderek artan bir şekilde entellektüel bir eleştiriye tabi tutulmaya başlandı. Bu yeni yaklaşım bir sonucu olarak sekülerleşme teorilerinde büyük bir çeşitlenme ortaya çıktı. Öyle ki büyük bir pozitivist kesinlik ve modernleşme, rasyonelleşme ve kentleşmenin ayrılmaz, vazgeçilemez bir öğesi olarak ortaya çıkan sekülerleşme teorisi sosyal bir mitoloji olarak tanımlanır hale geldi. İlk olarak, bu makale mevcut sekülerleşme/laikleşme teorileri ve literatürünün analitik bir incelemesini yapmayı amaçlamaktadır. Daha sonra mevcut teorilerin bir karşılaştırması yapılacaktır. Son olarak bu makale laikleşme konusunda genel geçerli bir açıklamayı ve objektif bir yaklaşım çabalarına katkı yapmayı amaçlamaktadır.

Sekülerleşme Teorileri: Pozitivist Kesinlikten Sade Bir Sosyal Mit'e Doğru

Founding fathers of sociology Karl Marx (1969, pp.303-304; 1990, pp.63-64), Emile Durkheim (1965, pp.75-476) and Max Weber (1974, pp.181-182) shared the view that traditional religion was becoming more and more trivial to the modern world. They all agreed that secularization was an inevitable process (Giddens, 1993, p. 477). For more than one and a half century, the following generations of sociologists did not question this modernist view either. They viewed this process as an inevitable and straight path in all of the modernizing societies. However, from the early 1970s and onwards, the modernist tradition, positivist sociology, and above all the ‘grand narrative’ of modernity was put under an increasing intellectual scrutiny. This new approach has led to a great diversification in secularization theories. What had started as a ‘positivist certainty’ and an indispensable feature of modernization, rationalization and urbanization, came to be defined as a social myth. First of all, in order to examine the existing theories of secularization, this paper aims to make an analytical literature review. Secondly, existing theories of secularization will be compared. Third, this paper aims to provide a broader understanding and objective approach to the discussions on secularization in general.

PDF

___

Ayata, S.(1993). The Rise of Islamic Fundamentalism and Its Institutional Framework. In E. Atila et al (Ed.), The Political and Socioeconomic Transformation of Turkey, London: Praeger Publishers.
Bruce, S. (2002), God is Dead: Secularization in the West, Oxford: Blackwell Publishing.
Durkheim, E. (1933). The Division of Labor in Society, Glencoe: Free Press.
Durkheim (1965). The Elementary Forms of the Religious Life, New York: The Free Press.
Giddens, A. (1993). Sociology, (2th Ed.), Cambridge: Polity Press.
Glasner, P. E. (1977). The sociology of secularisation: a critique of a concept, London: Rutledge & K. Paul.
Hadden, J. (1987). Toward Desacralizing Secularization Theory. Social Forces, 65, 587-611.
Haralambos, M. and Holborn, M. (1994). Sociology: Themes and Perspectives (5th ed.). London: Collins Educational.
Haynes, J. (1997). Religion, Secular and Politics: a Postmodern Conspectus”, Third World Quarterly, 18 (4), 709-728.
Marx, K. & Engels, F. (1969). Basic Writings on Politics and Philosophy, (Ed. By) Lewis S. Feuer, Collins.
Lyotard, F. J. (1991). The Postmodern Condition: A Report on Knowledge, Manchester: Manchester University Press.
Marx, K. (1990). Selected Writings (Ed. By) David McLelan, Oxford: Oxford University Press.
Martin D. (1969). The Religious and the Secular, New York: Schocken Book.
Martin D. (1969). The Religious and the Secular, New York: Schocken Book.
Martin D. (1978). A General Theory of Secularization, Oxford: Basil Blackwell.
Martin, D. (2003). “Comparative Secularization North and South,” Paper presented at the "Religiosity in the secularized world" 12th conference of the Arbeitsgemeinschaft objektive Hermeneutic.V. 21 to 23 March 2003, Frankfurt am Main, Germany.
Marty, M. E. & Appleby, R. S. (1994). Fundamentalism Observed, Chicago: University of Chicago Press.
Nisbet, R. A. (1970), The Sociological Tradition, London: Heinemann.
Sommerville, John, C. (1998). Secular Society/Religious Population: Our Tacit Rules for Using the Term Secularization, Journal For the Scientific Study of Religion, 37 (2), 249-253.
Swingewood, A. (1994). A Short History of Sociological Thought, London: Macmillan.
Tocqueville, A. (1945). Democracy in America, Volume 2 V-111, New York: Vintage Books.
Wallis. R. & Bruce S. (1992). Religion and Modernization, Sociologist and Historians Debate the Secularization Thesis, Oxford: Clarendon Press.
Weber, M. (1974). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, London: Unwin University Books.