Biyoloji Öğretmenlerinin Tutumlarına Göre Tiplerinin Belirlenmesi

Problem Durumu: Öğretmenin dersteki davranışları eğitim-öğretim sürecinin şekillenmesin- de, öğrencinin sınıftaki etkinliklerinde önemli rol oynamaktadır. Öğretmenin sınıftaki dav- ranışlarının öğrenci üzerindeki etkileri, bilişsel yeterlikler, ilgi, tutum ve sosyal yeterlikler olmak üzere dört grupta toplanabilir. Sosyal psikologlara göre davranışlar büyük ölçüde tu- tumlarla belirlenmektedir. Tutumların davranışları etkilediği düşünülürse farklı tutuma sa- hip öğretmenlerin, öğrenciler üzerindeki etkililiği farklı yönlerde olacaktır. Bu bağlamda, öğ- retmenlerin tutumlarına göre sınıflandırılmaları oldukça önemlidir. Son yıllarda ideal bir öğ- retmende bulunması gereken özellikleri belirleyen çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu araş- tırma ise en iyi öğretmen tipinin tanımlanması amacına hizmet etmekten farklı olarak, öğ- retmenleri bir takım özelliklerine göre sınıflandırıp, bu özellikler doğrultusunda onları teşvik etmeye veya eksikliklerini gidermeye yöneliktir. Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın öncelikli amacı, öğretmenleri tutumlarına göre sınıflandı- rarak, her bir tipin özelliklerini, güçlü ve zayıf yönlerini tespit etmektir. Araştırmanın diğer bir amacı ise, belirlenen öğretmen tiplerini farklı sosyodemografik özellikler (cinsiyet, kıdem, mezun olunan eğitim kurumu) açısından incelemektir. Araştırmanın Yöntemi: Araştırma betimsel bir çalışmadır. Veriler kapalı uçlu sorulardan olu- şan bir anketle toplanmıştır. Anket Almanya Kassel Üniversitesi Biyoloji Eğitimi Enstitü- sü’nde Neuhaus (2004) tarafından geliştirilmiştir. Araştırmanın evrenini 2004-2005 eğitim- öğretim yılında Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı orta öğretim kurumlarında görev yapan 6293 biyoloji öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden tesadüfi olarak seçilen on dokuz ilde görev yapan 817 biyoloji öğretme- ninden oluşmaktadır. Verilerin analizinde SPSS ve WINMIRA programları kullanılmıştır. Kişisel bilgiler, betimsel istatistik (frekans ve yüzde hesapları) kullanılarak analiz edilmiştir. Biyoloji öğretmen tiplerinin belirlenmesi amacıyla yapılan analizler üç aşamadan oluşmak- tadır. Birinci aşamada, madde test korelasyonlarına göre madde elemesi yapılmıştır. İkinci aşamada madde test korelasyonuna göre geriye kalan maddelerle faktör analizi yapılmış ve faktörler tespit edilmiştir. Üçüncü aşamada ise WINMIRA 2001 programı kullanılarak gizli sınıf analizi yapılmış ve öğretmenler tutumlarına göre kategorize edilmişlerdir. Bulgular ve Sonuçlar: Faktör analizi sonuçlarına göre 6 faktör tespit edilmiştir. Her faktörde yer alan maddeler içeriklerine göre incelenmiş ve faktörler “Laboratuvar Önceliği”, “Top- lumsal Konu Önceliği”, “Alan Önceliği”, “Eğitim Önceliği”, “Mesleki Memnuniyet” ve “Ye- niliklere Açık Olma” şeklinde isimlendirilmiştir. Bu faktörler esas alınarak yapılan gizli sınıf analizinde üç öğretmen tipi tespit edilmiştir: “Alan Öncelikli-Kısmen Memnun Tip”, “Top- lum Öncelikli-Aşırı Memnuniyetsiz Tip” ve “Eğitim Öncelikli-Memnuniyetsiz Tip”. Öneriler: Hizmet içi eğitim programlarında tüm öğretmenlerin bireysel özellikleri göz önünde bulundurulamayacağından bu programlar farklı öğretmen tiplerinin özellikleri göz önünde bu- lundurularak yapılandırılabilir. Farklı öğretmen tiplerinin öğrencilerin ilgi, tutum ve başarısını nasıl etkilediğine yönelik hipotezlerin sınanacağı deneysel çalışmalar yapılabilir. Mesleki memnuniyetsizlik her üç öğretmen tipinde de belirleyici özelliklerden biridir. Bu durum eğitim ve öğrenci kalitesini doğrudan etkileyeceğinden, öğretmenlerin beklentileri dikkate alınarak bu konuda acilen önlemler alınıp, iyileştirmeler yapılmalıdır.

Identification of Types of Biology Teachers Based on their Attitudes

Problem Statement: Teacher behaviors play an important role in structuring of teaching and learning and student attitudes. The affect of teacher behaviors on students can be organized under four categories, cognitive abilities, interest, attitude and social adequacy. According to social psychologists, behaviors are mostly identified by attitudes. Considering the affect of at- titudes on behaviors, teachers with different attitudes would have different impact on stu- dents. Thus, it is important to identify teachers based on their attitudes. In recent year, there have been many studies identifying qualities of an ideal teacher. This study aims to catego- rize teachers by their qualities and motivate them or help them to improve themselves based on these qualities. Purpose: The main goal of this study was to categorize teachers based on their attitudes and identify strength and weaknesses of each category. Our second goal was to investigate the identified teacher types by demographic information such as gender, years in profession and the education. Methods: This is a descriptive study. Participants of the study were 6293 biology teachers em- ployed in high schools in Turkey. The sampling group was consisting of 817 biology teachers who were randomly selected from 19 cities distributed in seven geographic locations in Tur- key. The analyses were conducted by SPSS and WINMIRA programs. Personal information was analyzed descriptively (frequencies and percentages). Analyses to identify teacher types consist of three stages. First stage includes correlation analysis and elimination of some of the test items. In the second stage factorial analysis were conducted. Third stage includes Latent Class Analysis by using WINMIRA 2001 software. Finding sand Results: Based on the factorial analysis six factors were identified as follows; laboratory priority, social content priority, content priority, education priority, job satisfac- tion, being open to change. Based on these factors three teacher types were identified through latent class analysis. Identified teacher types were; content priority-partially satisfied type, social content priority-highly dissatisfied type and education priority-dissatisfied type. Suggestions: Since in-service professional development programs cannot address individual characteristics of all teachers, they can be structured considering different types of teachers. Experimental studies can be conducted to explore the impact of different teacher types on students’ interest, attitudes and success. Job dissatisfaction is a common characteristic of all three teacher types. Since this would affect both education and student quality, teacher ex- pectations should be taken into consideration and improvements should be made.

PDF

___

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavor and Human Decision Process, 50, 179-211.
Ajzen, I., & Fishbein, M. (1977). Attitude-behavior relations. A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin 84, 888-918.
Allport, G.W. (1967). Attitudes. In M. Fishbein (Eds.), Readings in attidute theory and measurement,(pp: 3-13) New York: John Wiley & Sons.
Arkonaç, S. (2001). Sosyal psikoloji. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
Bortz, J., & Döring, N. (1995). Forschungmethoden und evaluation. Berlin: Springer.
Bovier, E., & Boehnke, K. (1999). Do liberal teachers produce violent and xenophobic students? An empirical study of German ninth graders and their teachers. Teaching and Teacher Education, 15: 815-827.
Çelikten, M., & Can, N. (2003). Ideal teacher from the perceptions of administrators, teacher and parents. Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15: 254-265.
Eckes, T., & Six, B. (1994). Metaanalyse in der Einstellungs-Verhaltens-Forschung. Zeitschrift für Psychologie, 27, 7-17.
Eşme, İ., Temel, A., & Kuru, N. (2003). Öğretmen profili araştırması. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
Fischler, H., Schröder, H.-J., Tonhäuser, C., & Zedler, P. (2002). Unterrichtsskripts und lehrerexpertise: Bedingungen ihrer modifikation. Beiheft zur Zeitschrift für Pädagogik, 45, 157-172.
Freedman, J. L., Sears, D.O., & Carlsmith, J.M. (1993). Sosyal psikoloji, (A. Dönmez, Çev.). Ankara: İmge Yayınevi.
Götz, C. (2001). Entwicklung und Förderung moralisch-ethischer Überzeugung von Jugendlichen.(Doctoral dissertation, Universitat Giessen).
Jirasko, M. (1994). Was lehrer für wichtig halten. Rollenorientierte Zielvorstellungen von lehrern unterschiedlicher schularten. In: J. Mayr, (Eds.), Lehrer/in werden (pp. 218-230).Innsbruck: Studienverlag.
Krapp, A. (2002). Structural and dynamic aspects of interest development: theoretical considerations from an ontogenetic perspektive. Learning and Instruction, 12, 383-409.
Küçükahmet, L. (1998). Öğretim ilke ve yöntemleri. İstanbul: Alkım Yayınları.
Küçükahmet, L. (2003). Öğretimde planlama ve değerlendirme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Lienert, G. A., & Raatz, U. (1994). Testaufbau und testanalyse. Weinheim: Psychologie Verlags Union.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2001). Çağdaş öğretmen profili. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Neuhaus, B. (2004). Einstellungsausprägungen von biologielehrern. (Doctoral dissertation,Universität Kassel).
Prenzel, M., Krapp, A., & Schiefele H. (1986). Grundzüge einer pädagogischen interessentheorie. Zeitschrift für Pädagogik, 32, 163-173.
Randoll, D. (1995). Schule im Urteil von Lehrern. Ergebnisse einer Befragung von Oberstufenlehrern aus vier alten und einem neuen Bundesland zu ihrer Wahrnehmung von Schule. Göttingen:Hogrefe.
Regan, D. T., & Fazio, R.H. (1977). On the consistency between attidutes and behavior. Look to the method of attitude formation. Journal of Experimental Social Psychology, 13, 28-45.
Sanford, F.H. (1961). Psychology a scientific study of man. California: Wadswort Publishing Company.
Savaşır, I. (1994). Ölçek uyarlamasındaki sorunlar ve bazı çözüm yolları. Türk Psikoloji Dergisi, 9,27-32.
Yaman, M. (2003). Die Berücksichtigung der robinsohnschen curriculum determinanten bei der behandlung des themas ernährung. – eine empirische untersuchung bei lehrern und studierenden in Deutschland und in der Türkei auf der grundlage der theory of planned behavior. (Doctoral dissertation, Universitaet Gießen).
Zacharia, Z., & Barton, A.C. (2004). Urban middle-school students’ attitudes toward a defined science. Science Education, 88, 197-222.
Zanna, M. P. & Fazio, R. H. (1982). The attitude-behavior relation: moving towards a third generation of research. In: M. P. Zanna; E.T., Higgins, & C.P. Herman, (Eds.): Consistency in Social Behavior. The Ontario Sympozium (pp. 283-301). Hillsdale, N. J.: Erlbaum.