ŞİİRLE TARİH YAZMAK ON ALTINCI YÜZYILIN SONLARINDA DERLENEN BİR MECMUA ÖRNEĞİNDE

ÖZET Osmanlı edebiyatında tarihî eserler genelde ya düzyazı ya da –özellikle, konusu tek bir tarihî olay ya tek bir sultanın kahramanlıkları olduğu zaman– mesnevi şeklinde yazılmıştır (Selīmnāme, sūrnāme, hünernāme vs. gibi). Tarihle ilgili şiirler gelince, ilk önce kısa olan, tek beyit ya da mısra’dan oluşan ebced-tarihleri düşünülür. Ama hemen hemen her tür şiir, kıta, beyt, kasideden gazel ve tercih-i bent’e kadar, tarihî konular ele alabilir. Makalede, 16. yüzyılın son yıllarında Budin’de yazılmış olan ve büyük bir sayıda tarih konulu şiirler içeren bir karışık mecmua tanıtmak, hem de mecmuadaki şiirlerin analizini yapmak niyetindeyim. Bir şiir, bizi hangi şekilde, hangi tonda, tarihî olaylar hakkında bilgilendirebilir? Şiirde “gerçeği” öğrenebilir miyiz ve öyle ise, hangi derecede? Tarihçiler şiirden hangi bakımdan faydalanabilir? Yani şiir nasıl okunmalıdır?

Anahtar Kelimeler:

Şiir, Tarih, Mecmua, Budin, 16.yy

PDF

___

Abik, Ayşehan Deniz (2006). ʿAlī Şīr Nevāyī: Ḫamsetü’l-Müteḥayyirīn. Metin- Çeviri-Açıklamalar-Dizin, Ankara: Seçkin Yayınları.
Akbayar, Nuri (yay.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Çabuk, Vahid (1998). Solakzâde Tarihi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Erdoğan, Mustafa (2008). Kabûlî İbrahim Efendi, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı (İnceleme – Tenkitli Metin – Dizin), Dr. Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
Ertaylan, İsmail Hikmet (1958). Gâzi Geray Han: hayâtı ve eserleri, İstanbul: Ahmed Said Basımevi.
Filipović, Nenad (1991). “Bošnjaci u Bici Kod Sente 1697. Godine – Viđenje Pjesnika Fidai-Bega”, Prilozi za Orijentalnu Filologiju, Cilt 40, 309-333.
Kılıç, Filiz (yay.) (2000). Şehzâde Bayezid Şâhî: hayatı ve divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Hammer-Purgstall, Joseph von (1827-1835): Geschichte des OsmanischenReichs, großentheils aus bisher unbenützten Handschriften und Archiven,Pesth: Hartleben’s Verlag.
Procházka-Eisl, Gisela ve Çelik, Hülya (2015). Texts on Popular Learningin Early Modern Ottoman Times, 1. Cilt: Hidden Treasures: Selected Texts fromOttoman Mecmūʿas (Miscellanies), Cambridge, Mass.: Department of NearEastern Languages and Civilizations, Harvard University.
Şakiroğlu, Mahmut H. (1993). “Cigalazâde Sinan Paşa”, TDVİA 7, 525-526.