İnsanlar; duygu, düşünce ve isteklerini çoğu zaman konuşma ile ortaya koyar. Günlük hayatta sıkça başvurulan konuşma, sese dönüşerek dışa yansıdığı gibi sese dönüşmeksizin kişinin iç dünyasında da görevini yerine getirir. Daha ziyade yazar yahut şairin duygu ve düşüncelerini dışa vurduğu konuşmalardan meydana gelen edebi metinler, yazıldığı dönemin zevk ve anlayışını da yansıtır. Biz de 15. yüzyılın ikinci yarısında konuşulan konuların, yazılı bir metinden hareketle belirlenmesi amacıyla gazelleri ile tanınan divan şairi Necati Bey’in (ö. 1509) konuşmaya dayalı fiillerinin zikredildiği beyitlerini incelemeye karar verdik. De- fiili ile dile getirilen sözlerin geçtiği beyitler tespit edildikten sonra işlenen konulara göre tasnif edildi. Söylenen sözlere göre çalışmamız şu başlıklardan meydana geldi: Sevgili, âşık, sevgili-âşık diyalogları, diğer kişi ve varlıkların sözleri, atasözü ve veciz sözler. İncelenen şiirlerde konuşulan konuların aşk, sevgilinin genel özellikleri ve güzellik unsurları, âşığın çektiği acılar, kavuşmanın engelleyici unsuru rakip, âşığa devamlı öğütler veren zahit ve kimi sosyal meselelere dair olduğu tespit edilmiştir.Diyaloglarda daha ziyade sevgili ile âşık birbirine karşı duygu ve düşüncelerini dile getirmişlerdir. Sevgili, âşığın kavuşma isteğine karşı çoğu vakit ilgisiz kalmış ve kimi zaman da onun sözlerine gülerek karşılık vermiştir. Konuşma üslubuyla yazılan beyitlerde dilin sade oluşu dikkat çekmektedir. Samimi ve renkli bir söyleyiş göze çarpmaktadır. Canlı, akıcı ve etkileyici bir anlatımla okuyucuda merak ve ilgi uyandırmaktadır.