KADI ŞÂMÎ'NİN MENSUR HİLYESİ: ŞERH-İ HİLYETÜ'Ş-ŞERÎFE

Türk edebiyatında manzum ve müstakil ilk örneğine 16. yüzyılda rastlanılan hilye, zaman içerisinde şekil ve içerik bakımından büyük gelişme göstermiş edebî bir türdür. Manzum örneklerinin yanı sıra çok sayıda mensur örneği de vardır. Bunlardan bir kısmının müellifi belli değildir. Tespit edebildiğimiz müellifi bilinen mensur 21 hilyeden birisi ise Kadı Şâmî’ye aittir. Asıl adı Ahmed olan Kâdı Şâmî’nin doğum ve ölüm tarihi belli değildir. Ancak Şerh-i Hilyetü’ş-Şerîfe adlı mensur Hz. Peygamber hilyesinin bir nüshasının 1686-87 yılında istinsah edilmiş olması, onun 1686-87’den önce ya da 1700’lü yılların ilk yarısına kadar yaşadığını düşündürmektedir. Eserin bazı nüshalarındaki bilgilere göre Paşa-zâde olarak şöhret bulan Şâmî, kadılık yapmıştır. Babasının adı da Mahmûd’dur. Kaynaklarda asıl adı Ahmed olup kadılık yapmış olan ve Şâmî mahlasını kullanan iki şair (öl. 1013/1604-05, 1170/1756-57) hakkında bilgi bulunmaktadır. Üzerinde çalıştığımız söz konusu mensur hilye, bu iki şairden birine ait olabileceği gibi Şâmî mahlasını kullanan başka bir şaire de ait olabilir. Bu çalışmada eserin bazı nüshalarında yer alan bilgilere dayanarak Kadı Şâmî hakkında bilgi verilmiş, mensur hilyesinin nüshaları tanıtılmış, eserin yazılış tarihi belirlenmeye çalışılmış ve söz konusu hilye, şekil ve muhteva açısından incelenmiştir. Çalışmanın sonunda mensur hilyenin transkripsiyonlu ve tenkitli metni bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kadı Şâmî, Şerh-i Hilyetü’ş-Şerîfe, mensur, hilye

PDF

___

Atik Gürbüz, İncinur (2014). “Şâmî, Şâmî Ahmed Efendi”, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=4458 [E.T.: 19.06.2018].Ayan, Hüseyin (2002). Nesîmî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni, Ankara: TDK Yayınları.Çelebioğlu, Âmil (1996). Yazıcıoğlu Mehmed Muhammediye, II. C., İstanbul: MEB. Yayınları.Erdoğan, Mehtap (2013). Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.Erdoğan Taş, Mehtap (2018). “Hoca Sa‘deddîn Efendi’nin Mensur Hilyesi: Hilye-i Celiyye ve Şemâ’il-i ‘Aliyye”, Amasya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.2, S.3, s. 19-60.Erdoğan Taş, Mehtap (2018). “Müellifi Bilinmeyen Mensur İki Hilye”, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Volume: 42, S.1, s. 17-38.Gözütok Tamdoğan, Zehra (2016). “Türk-İslam Edebiyatında Hilye ve “Halîl B. Ali el-Kırımî’nin Mensur Hilye-i Nebevîsi”, İstem, Yı:14, S.28, s. 389-413.Karaman, Hayreddin (2008). Gönüllerin Süsü, Hanelerin Zineti Hilye Peygamberimizin Şekil ve Şemâili, İstanbul: Ufuk Yayınları.Kesik, Beyhan (2014). “Şâmî, Ahmed Şâmî Efendi”, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=3032 [E.T.: 19.06.2018].Seyrî (M. Ali Eşmeli) (2011). Hilye-i Şerîfe Hz. Peygamber’in Mübârek Sûret ve Sîretleri, İstanbul: Yüzakı Yayınları.Tavukçu, Orhan Kemal (2005). Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni, Erzurum: Suna Yayınları.