“SEN OLMASAYDIN FELEKLERİ YARATMAZDIM” HADİS-İ KUDSİSİNİN KLASİK ŞİİRE YANSIMALARI

Kudsi hadisler Hz. Peygamber tarafından söze getirilen; ancak manası Allah tarafından ilham edilen sözlerdir. Şüphesiz bu sözler, bir ayet olmamakla birlikte Allah’ın sözleridir. Edebiyatımızda ve özellikle klasik şiirimizde bu itibarla yaygın olarak kullanılan bazı hadis-i kudsiler mevcuttur. Özellikle mutasavvıfların sık sık başvurdukları “Ben gizli bir hazineydim; bilinmeyi diledim” hadis-i kudsisi oldukça meşhurdur. Yine klasik şiirimizde sık sık geçen hadis-i kudsilerden birisi de “Levlâke levlâk lemâ halaktü’l-eflâk” (sen olmasaydın, sen olmasaydın, felekleri yaratmazdım) sözüdür. Hz. Peygamber sevgisi ve övgüsü, edebiyatımızda müstakil eser veya şiirlerle yapılmakla birlikte beyitlerin içine serpiştirilmiş ibareler şeklinde de geçmektedir. Dinî bakımdan sahihliği çokça tartışılmış olan bu hadis, bütün bunlara rağmen edebiyatımızda ve özellikle şiirimizde oldukça yaygın olarak kullanılmıştır. Anlamı itibarıyla değerlendirildiğinde Hz. Peygamber’e olağanüstü bir paye verilmiş olması, bu hadisin önemini ortaya koymaktadır. Çünkü kendi varlığının bilinmesi için mevcudatı yaratmayı murat eden Allah, hadise göre varlığı yaratma sebebi olarak Hz. Peygamber’i işaret etmektedir. Bu paye, edebiyatımızda yüce bir makam, ulu bir sultanlık olarak telakki edilmiş ve bu ibare ile genellikle saltanat bildiren kelimeler yan yana getirilmiştir. Kısmî iktibasla ve “levlâk” kısaltmasıyla geçen hadis daha çok şah, taç, taht, otağ, hil’at gibi saltanat bildiren kelimelerle terkiplere girmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hadis-i Kutsi, Yaratma, levlâk, Hz. Peygamber

PDF

___

AKSOYAK, İ. Hakkı ve ARSLAN, Mehmet (2018). Haşmet Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
ARI, Ahmet (2011). Sâkıb Dede ve Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
AYDEMİR, Yaşar (2018). Ramazan Behiştî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
BAŞPINAR, Fatih (2008). “17. Yüzyıl şairlerinden Beyânî'nin Divanı: İnceleme-Tenkitli Metin” Dr. Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi
BAYAK, Cemal (2017). Sehâbî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
BİLGİN, Azmi (2017). Ümmî Sinan Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
BİLGİN, Azmi (2017). Nigarî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
BOZ, Erdoğan (2017). Hakikî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
DEMİRCİ, Mehmet (1997). “Hakikat-i Muhammediyye”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C.15. ss.179-180.
DEMİREL, Şener (2017). Şehrî (Malatyalı Ali Çelebi) Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
EREN, Abdullah (2017). Mehmed Sıdkî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ERTEM, Rekin (1995). Şeyhülislâm Yahyâ Divanı, Ankara; Akçağ Yayınları
GÜLER, Zülfi (2006). “Yunus Emre’nin Nur-ı Muhammedî Anlatımının Türk Yaratılış Destanlarıyla Benzerliği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 16, Sayı: 2, ss. 63-72.
KAPLAN, Yunus (2012). Fevzî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
KUTLAR, Fatma Sabiha (2017). Arpaemîni-zâde Mustafâ Sâmî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
OKÇU, Naci (2012). Şeyh Gâlib Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ÖZYILDIRIM, Ali Emre (1998). Hamdullah Hamdî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
SAKAOĞLU, Saim ve DUYMAZ, Ali (2002). İslamiyet Öncesi Türk Destanları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
TAŞ, Hakan (2017). Vahyî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
TATÇI, Mustafa (2014). Yûnus Emre Dîvân-ı İlâhiyât, İstanbul: H Yayınları
YAŞAR, Akdoğan (2012). Ahmedî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
YILDIRIM, Ahmet (2000). Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Ankara: T.D.V. Yayınları.
YILDIRIM, Ali (2000). “Kâmî’nin Tuhfetü’z-Zevrâ Adlı Mesnevîsi”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.5, ss.81-111
YILDIRIM, Ali (2009). Kâmî Dîvânı (Edirneli Efendi Çelebi)” Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Dîvânının Tenkitli Metni, Ankara: M.E.B Yayınları.