KADINLARA KARŞI AYRIMCILIĞIN SOSYAL KURUMLAR VE CİNSİYET ENDEKSİ TEMELİNDE İNCELENMESİ: TÜRKİYE’NİN AB ÜYESİ ÜLKELER İLE BAZI ORTA DOĞU ÜLKELERİNE GÖRE DURUMU

Çalışmanın amacı, kadınlara yönelik ayrımcılık açısından Türkiye’nin Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile Orta Doğu ülkeleri arasındaki yerini Sosyal Kurumlar ve Cinsiyet Endeksi göstergelerine göre belirlemektir. Bu amaçla, ele alınan ülkeler kümeleme analizi yardımı ile Sosyal Kurumlar ve Cinsiyet Endeksi göstergeleri bakımından benzerliklerine göre sınıflandırılmıştır. Çalışmada kullanılan endeks, toplumsal kurumlarda kadınlara karşı yapılan ayrımcılığı temsil eden ailede ayrımcılık, sınırlandırılmış vücut bütünlüğü, üretken ve finansal kaynaklara kısıtlı erişim ve sınırlandırılmış sivil özgürlükler şeklinde dört adet göstergeden oluşmaktadır. Yapılan hiyerarşik kümeleme analizi sonucunda ülkelerin 3 kümeye ayrılmasına karar verilmiştir. Ardından yapılan kortalamalar kümeleme analizi sonucunda, coğrafi olarak Orta Doğu ülkeleri arasında yer alan Türkiye’nin, tüm AB üyesi ülkeler ile aynı kümede yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Analizin sonraki aşamasında ise kümeleme analizinden elde edilen sonuçların doğruluğunu test etmek amacıyla diskriminant analizi uygulanmıştır. Diskriminant analizinden elde edilen sınıflandırma sonuçları incelendiğinde ülkelerin tamamının k-ortalamalar kümeleme analizi yöntemiyle doğru sınıflandırıldığı görülmektedir. Sonuçlar genel olarak değerlendirilecek olursa, elde edilen bulgular, kadınlara yönelik ortaya konan ayrımcılık konusunda Türkiye’nin Orta Doğu’da yer alan ülkeler kadar kötü durumda olmadığını ve bu anlamda AB üyesi ülkeleri yakaladığını ortaya koymaktadır. Ancak elde edilen sonuçlar hem Türkiye’de hem de AB üyesi ülkelerde cinsiyet eşitliğinin tam olarak sağlanamadığını da göstermektedir. AB üyesi ülkelerde de Orta Doğu ülkelerine kıyasla oldukça düşük düzeyde de olsa benzer sorunların yaşandığı görülmektedir. Kadınlar temel hak ve özgürlüklerine, sosyal kurumlar temelinde eşitsizliklerin altında yatan nedenler belirlendikten sonra, ekonomik yapının güçlendirilmesi, ailelerin ve kız çocuklarının eğitim düzeylerinin artırılması ve maruz kaldıkları haksızlıklara ve şiddete karşı yasal yaptırımların uygulanmasıyla sahip olabilecektir.

EXAMINATION OF DISCRIMINATION AGAINST WOMEN BASED ON SOCIAL INSTITUTIONS AND GENDER INDEX: THE STATUS OF TURKEY ACCORDING TO EU MEMBER AND SOME MIDDLE EAST COUNTRIES

The purpose of the study is to determine the Turkey's position among the Europian Union member countries and Middle Eastern countries in terms of discrimination against women according to the Social Institutions and Gender Index indicators. For this purpose, countries are classified according to their similarities in terms of Social Institutions and Gender Index indicators with the help of cluster analysis. The index used in the study consists of four indicators that represent discrimination against women in social institutions: discrimination in family, restricted physical integrity, restricted access to productive and financial resources, and restricted civil liberties. As a result of the hierarchical cluster analysis, it is decided to divide the countries into 3 clusters. According to the k-means clustering analysis, It’s seen that Turkey is in the same cluster with all the EU member countries. In the next step of the analysis, discriminant analysis is applied to test the accuracy of the results obtained from the cluster analysis. When the classification results obtained from discriminant analysis are examined, it is seen that all countries are correctly classified by kmeans cluster analysis method. If the results are evaluated in general, the findings obtained from the cluster analysis reveal that Turkey is not as bad as the countries in the Middle East in terms of discrimination against women, and that it has caught up with the EU member countries in this regard. However, the results show that gender equality is not fully achieved both in Turkey and in EU member states. Similar problems are experienced in EU member countries. But this situation is not as bad as in the middle east countries. Women will be able to have their basic rights and freedoms by strengthening the economic structure, increasing the education level of families and girls, and applying legal sanctions against the injustices and violence after identifying the underlying causes of inequalities on the basis of social institutions.

PDF

___

Albayrak, A. S. (2006). Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Alpar, R. (2017). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler, 5. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
Aşan, Z. (2007). Kredi kartı kullanan müşterilerin sosyo ekonomik özelliklerinin kümeleme analiziyle incelenmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 256-267.
Ayata, A. ve Takkaç, H. S. (2020). AB-Türkiye ilişkileri bağlamında toplumsal cinsiyet politikaları AB İlerleme Raporları perspektifinden bir değerlendirme. Anadolu Üniversiitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 197- 214.
Bağdatlı Kalkan, S. (2018). Türkiye’deki illerin kadın temsiliyetine göre kümelenmesi: Optimal ölçeklemeye dayalı kümeleme analizi yaklaşımı, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(4), 90-98.
Bayram, N. (2002). Diskriminant analizi: Akademisyenler üzerine bir uygulama. Öneri; İstanbul, 5(17), 219-229.
Bebekoğlu, G. ve Wasti, S. A. (2002). Çalışan kadınlara yönelik cinsiyet temelli düşmanca davranışların sebepleri ve sonuçları üzerine bir araştırma. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2),215-238.
Beşel, F. (2016). Uluslararası endeksler ışığında Türkiye. PESA, Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi.
Branisa, B., Klasen, S., ve Ziegler, M. (2009). The construction of the Social Institutions and Gender Index (SIGI). IAI Discussion Papers, 184, IberoAmerica Institute for Economic Research, University of Goettingen.
Branisa, B., Klasen, S., Ziegler, M., Drechsler D., ve Jütting, J. (2014). The institutional basis of gender inequality: The Social Institutions and Gender Index (SIGI). Feminist Economics, 20(2), 29-64.
Çelik, Ş. (2013). Kümeleme analizi ile sağlık göstergelerine göre Türkiye’deki illerin sınıflandırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(2), 175-194.
Çeştepe, H. ve Berkün, S. (2016). Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin aşılmasında kadın dostu kentler. S. Erdoğan, D. Ç. Yıldırım ve A. Gedikli (Eds.), Uluslararası Yönetim, Ekonomi ve Politika Kongresi Bildiriler Kitabı Cilt 3 içinde (ss. 2599-2611), İstanbul: Umuttepe Yayınları.
Çiçen, C., Boyacıoğlu, E. Z., ve Oğuzhan, A. (2020). Turizmde kadın işgücünün cinsiyet ayrımcılığı algısı: Edirne ilinde bir araştırma, Tourism and Recreation, 2(1), 54-63.
Çuhadar, P. (2020). Kurumlar, cinsiyet ve yolsuzluk ilişkisi: Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri üzerine Panel VAR analizi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 348-363.
Ergöl, Ş., Koç, G., Eroğlu, K., ve Taşkın, L. (2012). Türkiye’de kadın araştırma görevlilerinin ev ve iş yaşamlarında karşılaştıkları güçlükler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 43-49.
Eroğlu, F. ve İrdem, Ş. (2016). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve yönetim kademelerindeki yansımaları. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 3(2), 11-35.
Ferrant, G. ve Nowacka, K. (2015). Measuring the drivers of gender inequality and their impact on development: The role of discriminatory social institutions, Gender & Development, 23:2, 319-332.
Fontanella, L., Sarra, A., ve Di Zio, S. (2020). Do gender differences in social institutions matter in shaping gender equality in education and the labour market? Empirical evidence from developing countries. Social Indicators Research, 147, 133–158.
Gençoğlu, P. ve Kuşkaya, S. (2016). Küresel Cinsiyet Uçurumu (Global Gender Gap) açısından Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin değerlendirilmesi: İstatistiksel bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 696-705.
Güriş, S. ve Astar, M. (2015). Bilimsel araştırmalarda SPSS ile istatistik, 2. Basım, İstanbul: Der Kitabevi.
Hair, J. F. Jr., Black W. C., Babin B. J., ve Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (Seventh Edition). England: Pearson.
Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Kavas Urul, A. (2016). 81 il için toplumsal cinsiyet eşitliği karnesi. TEPAV, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Yayınları.
Organisation for Economic Co-Operation and Development. (2019). Gender, Institutions and Development Database (GID-DB) 2019 [Veri Seti]. Erişim Adresi: https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=GIDDB2019
Özkan, G. S. ve Özkan, B. (2010). Kadın çalışanlara yönelik ücret ayrımcılığı ve kadın ücretlerinin belirleyicilerine yönelik bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 1(24), 91-104.
Potrafke, N. ve Ursprung, H. W. (2011). Globalization and gender equality in developing countries. Department of Economics Working Paper Series 2011-33, University of Konstanz, 1-33.
Şener, Ü. ve Demirdirek, H. (2014). Toplumsal cinsiyete dayalı veri çalışması. Ankara: Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırmaları Vakfı (TEPAV) Yayınları.
Şenol, D., Erdem, S., ve Uzun, Z. (2017). Ortadoğu ülkelerinin toplumsal cinsiyet algısının incelenmesi: Dünya değerler araştırması örneği. Uluslararası Ortadoğu Forum ve Çalıştayı, 27-29 Nisan 2017, Kırıkkale, 19-33.
Yoon, J. ve Klasen, S. (2018). An application of partial least squares to the construction of the Social Institutions and Gender Index (SIGI) and the Corruption Perception Index (CPI). Social Indicators Research, 138, 61– 88