Hüseyin ÇİÇEK, Hande AKDEMİR, Mehmet Ali TAŞ

İŞ YERİNDE DUYGUSAL TACİZ (MOBBİNG) VE YAŞAM DOYUMU İLİŞKİSİ: BURDUR İLİNDE BİR ARAŞTIRMA

Örgütsel ve bireysel yıkımlara sebep olan duygusal taciz (mobbing) veya psikolojik bezdirme davranışları sistematik şekilde uygulanarak kurbanı sindirmeye, boyun eğdirmeye ve saygılı bir bireye dönüştürmeyi hedeflemektedir. Ancak tüm bu davranışlar ahlak dışı ve zor kullanılarak uygulanmaktadır. Bireyin rızası dışında gerçekleşen bu baskılar bireyin yaşama ilişkin genel bakışını, öznel iyi oluşunu, mutluluğunu ve yaşam doyumunu önemli düzeyde düşürmektedir.Bu araştırma, Burdur ilinde faaliyet gösteren fastfood restaurantların ve kafelerin çalışanlarına yönelik uygulanan duygusal tacizin çalışanların yaşam doyumlarına olan etkisini incelemek ve bu iki kavram arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu doğrultuda anket yöntemiyle 203 çalışandan toplanan veriler SPSS 22 paket programıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre bir bütün olarak duygusal taciz ölçeği ve boyutlarından olan kişisel itibarı zedeleyici davranışlar ve kendini göstermesinin engellenmesi ile yaşam doyumu arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Bu değişkenler ayrıca anlamlı ve negatif şekilde yaşam doyumunu etkilemektedir. Bu bulguların yanı sıra katılımcıların cinsiyeti bağlamında anlamlı farklılık tespit edilmezken; kadın yöneticilerinin olduğu işletmelerde yaşam kalitesi ve mesleki itibarı zedeleyen davranışların anlamlı şekilde daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

THE RELATIONSHIP BETWEEN EMOTIONAL HARASSMENT(MOBBING) AND LIFE SATISFACTION IN THE WORKPLACE: A RESEARCH IN BURDUR PROVINCE

Emotional abuse (mobbing) or psychological harassment behaviors that cause organizational and individual demolitions are implemented systematically, aiming to intimidate, subjugate and transform the victim into a respectful individual.However, all of these behaviors are implemented using immoral and difficult.These pressures, which are realized outside the consent of the individual, decreases the general view of life, subjective well-being, happiness and life satisfaction. This study was carried out to investigate the effect of emotional abuse on employees' life satisfaction in fastfood restaurants and cafes in Burdur province. In addition, the relationship between these two concepts was made in order to reveal the relationship. In this context, the data collected from 203 employees were analyzed with SPSS 22 package program. According to the findings, a meaningful and negative relationship was found between the psychological mobbing and life satisfaction. Also between personal reputation injurious behavior, Inhibition of people to prove himself and life satisfaction. These variables also significantly and negatively affect life satisfaction.In addition to these findings, no significant difference was found in terms of gender of participants. It is determined that the behaviors that damage the quality of life and professional reputation are significantly higher in the organizations where there are female managers.

PDF

___

Acar, A. B. ve Dündar G. (2008). İşyerinde psikolojik yıldırmaya (mobbing) maruz kalma sıklığı ile demografik özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 111-120.
Acar, P., Kıyak, M. ve Sine, B. (2014). The relationship between organizational culture and mobbing: an application on construction companies. Journal of Workplace Behavioral Health, 29(4), 281-298.
Avşaroğlu, S., Deniz, M. E ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
Bulut, H. U. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik şiddet düzeyi (mobbing) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Camerino, A.A. ve Marlasca, M.M.O. (2018). Mobbing in health workplace. Elacosolaboralenelámbitosanitario MedClin(Barc), 150(5), 198–201.
Campo, G. ve Fattorini, E. (2007). Human resource management in organizational change and the ıssue of mobbing: an ıtalian experience. Prevention Today, 3(2), 37-45.
Carnero M. A., Martínez, B. ve Sánchez-Mangas, R. (2010). Mobbing and ıts determinants: The Case of Spain. Applied Economics, 42(29), 3777-3787.
Casas, F., Gonzalez, M., Figuer, C. ve Coenders, G. (2004). Subjective well-being, values and goal achievement: the case of planned versus by chance searches on the ınternet. Social Indicators Research, 66, 123–141.
Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 77-87.
Cortina, L. M. ve Wastı, S.A. (2005). profiles in coping: responses to sexual harassment across persons, organizations, and cultures. Journal of Applied Psychology, 90 (1), 182-192.
Çavuş, M.F. ve Demir, Y. (2009). Mobbıng’in kişisel ve örgütsel etkileri üzerine bir araştırma. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), 13-23.
Çivilidağ, A. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik taciz ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 129-144
Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262.
Daig, I., Herschbach, P. Lehmann, A., Knoll, N. ve Decker, N. (2009). Gender age differences in domain- specific life satisfaction and the impact of depressive and anxiety symptomps: a general population survey from germany. Qual Life Res, 18, 669-678.
Demerouti, E., Bakker, A.B., Nachreiner, F. ve Schaufeli, W.B. (2000). A model of burnout and life satisfaction amongst nurses. Journal of Advanced Nursing, 32(2), 454-464.
Demirci, M. K. ve Büyük, K. (2012). Mobbing: duygusal taciz. Derya Ergun Özler (Ed). Örgütsel Davranışta Güncel Konular içinde (s. 247-266). Bursa: Ekin Yayınevi.
Deniz D. ve Ünsal, P. (2010). İşyerinde yıldırmaya uğramada dışadönük ve nevrotik kişilik yapıları ile cinsiyetin rolü. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12(1), 31-44.
Diener, E., Suh, E.M., Lucas, R.E. ve Smith, H.L. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.
Diener, E., Emmons, R.A, Larsen, R.J. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
Dikmen, A.A. (1995). İş yaşamı ve yaşam doyumu ilişkisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 3(50), 115-140.
Doruk, N.Ç. (2008). Organizasyonlarda iş-aile ve aile-iş çatışmalarının bireylerin performansları üzerindeki etkisinde iş ve yaşam tatmininin rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Durmuş, B., Yurtkoru, E.S. ve Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde spss’le veri analizi, İstanbul: Beta Basım Yayım.
Einarsen, S. ve Raknes, B.I. (1997). Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence and Victims, 12, 247-263.
Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1/2), 16-27.
Eryılmaz, A. (2013). Pozitif psikolojinin psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanında gelişimsel ve önleyici hizmetler bağlamında kullanılması. The Journal of Happiness and Well-Being, 1(1), 1-22.
Gilman, R. ve Barry, J. (2003). Life satisfaction and social desirability among adolescents in a residential treatment setting: changes across time. Residential Treatment for Children and Youth, 21, 19–42.
Gilman, R. ve Huebner, S. (2003). A review of life satisfaction research with children and adolescents. School Psychology Quarterly, 18(2), 192-205.
Gökçe, A.T. (2006). İşyerinde yıldırma: özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Groeblinghoff, D. ve Becker,B. (1996). A case study of mobbing and the clinical treatment of mobbing victims. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 277-294.
Güney, S. (2017). Yüksek lisans doktora yeterlilik ve doçentlik sınavları için yönetim ve organizasyon el kitabı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Harned, M. S., Ormerod, A.J. Palmieri, P.A. Collinsworth, L.L. ve Reed, M. (2002). Sexual assault and other types of sexual harassment by workplace personel: a comparison of antecedents and consequences. Journal of Occupational Health Psychology, 7 (2), 174-188.
Harvey, M., Treadway, D., Heames, J. T. ve Duke, A. (2009). Bullying in the 21st century global organization: an ethical perspective. Journal of Business Ethics, 85(1), 27-40.
Hefferon, K. ve Boniwell, I. (2011), Pozitif psikoloji: kuram, araştırma ve uygulamalar, Tayfun Doğan (Çev). Ankara: Nobel Yayınevi.
Hoel, H., Cooper, C.L. ve Faragher, B. (2001). The experiences of bullying in great britain: the ımpact of organizational status. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10 (4), 443-465.
Hubert, A. B. ve Veldhoven, M.V. (2001). Risk sectors for undesirable behaviour and mobbing. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), 415-424.
Kalaycı, Ş. (2010). Spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Karakuş, M. ve Çankaya, İ. H. (2012). Öğretmenlerin maruz kaldıkları psikolojik şiddete ilişkin bir modelin sınanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42),225-237.
Karcıoğlu, F. ve Akbaş, S. (2010). İşyerinde psikolojik şiddet ve iş tatmini ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 139-161.
Keser, A. ve Güler, B.K. (2016). Çalışma psikolojisi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Kılıç, E.F. (2009). Psychological violence in learning organizations: a case study in Şanlıurfa, Turkey. Social Behavior and Personality, 37(7), 869-880.
Kök, S.B. (2006). İş yaşamında psiko-şiddet sarmalı olarak yıldırma olgusu ve nedenleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 433-448.
Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması (yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Lewis, S. E. ve Orford, J. (2005). Women’s experiences of workplace bullying: changes in social relationships. Journal of Community & Applied Social Psychology, 15, 29-47.
Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
Maddux, J. E. (2002). Self-efficacy: the power of believing you can. C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of Positive Psychology içinde (ss. 277–287). New York: Oxford University Press.
Musal B., Elçi, Ö.Ç. ve Ergin, S. (1995). Uzman hekimlerde mesleki doyum. Toplum ve Hekim, 10(68), 2-7.
Namie, G. (2003). Workplace bullying: escalated ıncivility. Ivey Business Journal, 68(2), 1-6.
Ocak, S. (2008). Öğretmenlerin duygusal taciz (mobbing)'e ilişkin algıları (Edirne ili örneği) (yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, H. Sökmen, S., Yılmaz, F. ve Çilingir, D. (2008). measuring mobbing experiences of academic nurses: development of a mobbing scale. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 20(9), 435-42.
Pavot, W., Diener, E., Colvin, C.R. ve Sandvik, S. (1991), “Further validation of the satisfaction with life scale: evidence for the crossmethod convergence of well-being measures. J Pers Assess, 57(1), 149-161.
Pavot, W., Diener, E. (2008). The satisfaction with life scale and the emerging construct of life satisfaction. The Journal of Positive Psychology, 3(2), 137-152.
Proctor, C.L., Linley, P.A. ve Maltby, J. (2009). Youth life satisfaction: a review of the literature. Journal of Happiness Studies, 10(5), pp.583-630.
Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci, Ankara: Anı Yayıncılık.
Seligman, M.E. ve Csikszentmihalyi, M. (2000). Pozitive psychology: an introduction, American Psychologist, 55(1), 5-14.
Sheldon K. M. ve King, L. (2001). Why positive psychology is necessary. American Psychologist, 56(3), 216-217.
Solmuş, T. (2005). İş yaşamında travmalar: cinsel taciz ve duygusal zorbalık/taciz (mobbing). İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(2), 1-14.
Suh, E. M., Diener, E., Oishi, S. ve Triandis, H.C. (1998). The shifting basis of life satisfaction judgments across cultures: emotions versus norms. Journal of Personality and Social Psychology, 74(2), 482-493.
Şimşek, A.S. (2013). Mobbing kaderimiz midir?. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(2), 36-45.
Tabuk, M.E. (2009). Elit sporcularda iş aile çatışması ve yaşam tatmini ilişkilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tengilimoğlu, D. ve Akdemir Mansur, F. (2009). İşletmelerde uygulanan mobbingin (psikolojik şiddet) örgütsel bağlılığa etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(3), 69-84.
Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). Çalışma ve Toplum, 4, 13-28.
Tong, M., Schwendimann, R. ve Zúñiga, F. (2017). Mobbing among care workers in nursing homes: a cross-sectional secondary analysis of the swiss nursing homes human resources project. International Journal of Nursing Studies, 66, 72-81.
Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet sarmalı: nedenleri ve sonuçları. Atatürk Üniversitesi Yönetim Bilimleri Dergisi 2(2), ss.101-128.
Tutar, H. ve Akbolat, M. (2012). Sağlık çalışanlarının yönetici cinsiyetleri bakımından mobbing algıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 19-29.
Ünal, S. Karlıdağ, R. ve Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4(2), 113-118.
Vandekerckhove, W. ve Commers, M.S.R. (2003). Downward workplace mobbing: a sign of the times?. Journal of Business Ethics, 45(1/2), 41-50.
Vega, G. ve Comer, D.R. (2005). Sticks and stones may break your bones, but words can break your spirit: bullying in the workplace. Journal of Business Ethics, 58(1/3), 101-109.
Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (36), 59-75.
Yıldırım, A. ve Yıldırım, D. (2007). mobbing in the workplace by peers and managers: mobbing experienced by nurses working in healthcare facilities in turkey and its effect on nurses. Journal of Clinical Nursing, 16(8), 1444-1453.
Yücetürk, E. E. (2005). Örgütlerde küresel bir yönetim sorunu: yıldırma (mobbing) ve cinsiyetle ilişkisi. Aşkın Keser (der.). çalışma yaşamında dönüşümler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Zapf, D. ve Gross. C. (2001). Conflict escalation and coping with workplace bullying: a replication and extension. european Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), 497-522.