Sosyal Medya Alanına Bourdieucü Bir Yaklaşım: Facebook Üzerine Bir İnceleme

Alan ve habitus kavramları başta olmak üzere Bourdieu, özellikle kültürel çalışmalarda işlevsel olan bir teori ortaya koymaktadır. Alan, yapısal bir nitelik taşıyan, belirlenmişliği temsil eden, bireylerin amaçlarını şekillendiren, bütünsel ve ilişkisel bir kavramdır. Habitus ise bireylerin bu alanlar içerisinde nasıl hareket ettiğini çözümleyen bir nosyondur. Kültürel üretim/tüketim pratiklerini sanat, edebiyat ve televizyon gibi geniş ve çok katmanlı alanların analizi yoluyla değerlendiren Bourdieu, ‘fail (agent)’olarak kavramsallaştırdığı tüketicilerin habitusuna ve beğeni yargılarına odaklanarak bir kültür kuramı oluşturur. Sosyal medya, gerek üretenleri gerekse kullanıcılarıyla bir bütün olarak ele alındığında, Bourdieu’nün temel kavramlarının özgün biçimde işlediği bir mecrayı işaret eder görünmektedir. Sosyal medya mecraları günümüzde daha çok kullanıcı odaklı bir görünüme sahip olsa da kullanıcılar, kendilerine sunulmuş olan bu alanlarda belli sınırlar içerisinde hareket eder. Bu sınırlar sosyal medya yaratıcılarının imkân ve tahayyülleriyle çizilmektedir. Bu makale, alanın ve habitusun sosyal medya ortamlarında nasıl işlediğini tartışmaktadır. Çalışmada sosyal medya mecralarından birisi olan Facebook alan kavramıyla birlikte çözümlenmektedir. Analiz için otuz Facebook profil sayfası incelenmiş ve elde edilen veriler habitus nosyonu ile birlikte değerlendirilmiştir. Çalışma, sosyal medya araştırmaları için Bourdieu’nün kuramsal çözümlemelerini Facebook ve kullanıcıları üzerinden analiz ederek sosyal medya çalışmaları için halen gelişmekte olan kuramsal ve ampirik araştırma önerilerine bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Medya, Bourdieu, Alan, Habitus, Facebook

A Bourdieuian Approach to Social Media Field: An Analyse on Facebook

Bourdieu, especially with his concepts of field and habitus, has put forward a theory that is particularly functional in cultural studies. The field is a holistic and relational concept that has a structural character, represents determination, and shapes the aims of the agents. Habitus is a notion that analyses how individuals move within these fields. Evaluating cultural production / consumption practices through the analysis of extended and multilayer fields such as art, literature and television, Bourdieu creates a theory of culture by focusing on the habitus and taste judgments of consumers that he conceptualizes as ‘agents‘. When approached as a whole with its producers and its users, social media seems to indicate a medium in which Bourdieu’s basic concepts function in an original way. Although social media channels have a more user-oriented appearance today, users act within certain limits in these areas. These limits are drawn by the possibilities and imaginations of social media creators, and users act within these limits. This article discusses how the theory of field and habitus operates in social media environments. Facebook, which is one of the social media sites, is analysed together with the field concept. Thirty Facebook profile pages were analysed and the data were discussed by the notions of field and habitus. The study aims to contribute to the development of theoretical and empirical research proposals for social media studies by analysing Facebook and users’ pages with Bourdieu’s theoretical framework.

Keywords:

Social Media, Bourdieu, Field, Habitus, Facebook,

PDF

___

Arun, Ö. (2010). Türkiye’de televizyon alanının sosyal yapısı ve televizyon alanında kültürel tüketim pratikleri Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Baker, A. J. (2009). Mick or Keith: blended identity of online rock fans. Identity in the Information Society, 2(1), 7-21.
Batu, M.&Yapıcıoğlu Ayaz, Y. (2018). Bilimsel araştırmalarda sosyal medya ile ilgili “yeniyi” bulmak: Lisansüstü tezlerine yönelik bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 29, 284-301.
Binark, M. & Bayraktutan, G. (2011). Dijital oyun kültürü haritasında oyuncular: dijital oyuncuların habitusları ve kariyer türevleri. A. T. Aydemir (Ed.), Katılımın “e-hali”: Gençlerin Sanal Alemi (s. 303-330) içinde. İstanbul: Alternatif Bilişim.
Alyanak, B. Z. (2014). Etnografi ve çevrimiçi etnografi. M. Binark (Ed.). Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri (s. 117- 163) içinde. İstanbul: Ayrıntı.
Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. J. G. Richardson (Ed.). Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (s. 241-258) içinde. New York, Westport, Connecticut & London: Greenwood Press.
Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler. (H. Tufan, Çev.). İstanbul: Kesit.
Bourdieu, P.&Wacquant, L. (2014). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim.
Bourdieu, P. (2014). Simgesel sermaye ve toplumsal sınıflar. (E. Ünal, Çev.). G. Çeğin, E. Göker&N. Ökten (Eds.). Cogito: Pierre Bourdieu (s. 192-203). İstanbul: YKY.
Bourdieu, P. (2015a). Yeniden üretim. (L. Ünsaldı, A. Sümer & Ö. Akkaya, Çev.). Ankara: Heretik.
Bourdieu, P. (2015b). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. (D. Fırat Şannan&G. Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik.
Bourdieu, P. (2018). Bir pratik teorisi için taslak: Kabiliyet üzerine üç etnoloji çalışması. (N. Ökten, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Bruns, A. (2009). From prosumer to produser: understanding user-led content creation. Transforming Audiences, 3-4 Sep, 2009, London.
Chiu, P. Y., Cheung, C. M.,&Lee, M. K. (2008). Online social networks: Why do “we” use Facebook? World Summit on Knowledge Society (s. 67-74) içinde. Berlin: Springer.
Coleman, J. S.,&Fararo, T. J. (1992). Rational choice theory. California: Sage.
Di Stefano, A. (2016). Weak (cultural) field: A Bourdieuian approach to social media. G. Austin (Ed.) New Uses of Bourdieu in Film and Media Studies (s. 141-162) içinde. New York-Oxford: Berghahn.
Dunbar, R. I. M., Arnaboldi, V., Conti, M.&Passarella, A. (2015). The structure of online social networks mirrors those in the offline world. Social Networks, 43, 39-47.
Ellison, N., Steinfield, C.,&Lampe, C. (2006). Spatially bounded online social networks and social capital. International Communication Association, 36, 1-37.
Ellison, N. B., Steinfield, C.,&Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends:” Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of computermediated communication, 12(4), 1143-1168.
Etil, H.&Demir, M. (2014). Pierre Bourdieu’nün bilim sosyolojisine katkısı: Alan teorisi, habitus cini ve refleksivite talebi. G. Çeğin, E. Göker&N. Ökten (Eds.) Cogito: Pierre Bourdieu (s. 311-349). İstanbul: YKY.
Gosling, S. D., Augustine, A. A., Vazire, S., Holtzman, N., &Gaddis, S. (2011). Manifestations of personality in online social networks: Self-reported facebook-related behaviors and observable profile information. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(9), 483–488.
Grieve, R., Indian, M., Witteveen, K., Tolan, G.A. &Marrington, J. (2013). Face-to-face or Facebook: Can social connectedness be derived online? Computers in Human Behavior 29(3), 604-609.
Güzel, E. (2016). Dijital kültür ve çevrimiçi sosyal ağlarda rekabetin aktörü: “dijital habitus”. E- GİFDER, 4 (1), 82-103.
Helmond, A., Nieborgb, D. B.&van der Vlist, F. N. (2019). Facebook’s evolution: development of a platform-as infrastructure. Internet Histories, 3 (2), 123–146.
Herzig, R. (2016). A Bourdieuian approach to internet studies: Rethinking digital practice. G. Austin (Ed.) New Uses of Bourdieu in Film and Media Studies (s. 107-123) içinde. New York-Oxford: Berghahn.
Ignatow, G.&Robinson, L. (2017). Pierre Bourdieu: Theorizing the digital. Information, Communication&Society, 20 (7), 950-966.
İlic, D.T. (2015). Pierre Bourdieu ve televizyon alanı: Türkiye’deki ana akım televizyon haberciliğinde bir saha araştırması. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, (8) 4, 321-340.
Jourdain, A.&Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu’nün kuramı ve sosyolojik kullanımları. (Ö. Elitez, Çev.). İstanbul: İletişim.
Julien, C. (2015). Bourdieu, social capital and online interaction. Sociology, 49(2), 356-373.
Karataş, E. (2019). Medyada kanaatler üzerine: Kanaat üreticileri doksozoflar. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim, 4, 254-275.
Köse, H. (2004). Bourdieu medyaya karşı / Medya: İşbirlikçi, Zorba ve çığırtkan. İstanbul: Papirüs.
Köse, H. (2012). Bourdieu’cü beğeni yargısı açısından izleyici ve medya. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 15, 271-284.
Kwon, M. W., D’Angelo, J.,&McLeod, D. M. (2013). Facebook use and social capital: To bond, to bridge, or to escape. Bulletin of Science, Technology&Society, 33(1-2), 35-43.
Litt, E.&Hargittai, E. (2016). The imagined audience on social network sites. Social Media+ Society, 2(1), 1-12.
Liu, H. (2007). Social network profiles as taste performances. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 252-275.
McGoldrick, D. (2013). The limits of freedom of expression on Facebook and social networking sites: A UK perspective. Human Rights Law Review, 13(1), 125-151.
Murumaa, M.&Siibak, A. (2012). The imagined audience on Facebook: Analysis of Estonian teen sketches about typical Facebook users. First Monday, 17(2). https://doi. org/10.5210/fm.v17i2.3712.
Nadkarni, A.&Hofmann, G. S. (2012). Why do people use facebook? Personality and Individual Differences, 52(3), 243-249.
Nieborg, D. B.&Helmond, A. (2019). The political economy of Facebook’s platformization in the mobile ecosystem: Facebook Messenger as a platform instance. Media, Culture&Society, 41(2), 196–218.
Parlak, İ.& Değirmenci, N. (2015). Zaman gazetesi köşe yazarlarının bir rol değişim göstergesi olarak Bourdieucü bağlamda söylemsel dönüşümleri (2011’den 2014’e). İleti-ş-im Dergisi, 23, 9-38.
Papacharissi, Z., Streeter, T. &Gillespie, T. (2013). Culture Digitally: Habitus of the New. Journal of Broadcasting&Electronic Media, 57 (4), 596-607.
Perez, M.&Gomez, J. M. (2011). Why do people use social networks? Communications of the IIMA, 11(2), 41-50.
Recuero, R. (2015). Social media and symbolic violence. Social Media+ Society, 1(1), 1-3.
Ross, C., Orr, E. S., Sisic, M., Arseneault, J. M., Simmering, M. G.&Orr, R. R. (2009). Personality and motivations associated with Facebook use. Computers in Human Behavior, 25 (2), 578-586.
Schwarz, O.&Shani, G. (2016). Culture in mediated interaction: Political defriending on Facebook and the limits of networked individualism. American Journal of Cultural Sociology, 4(3), 385-421.
Swartz, D.L. (2015). Bourdieucü perspektiften sosyolojik analiz için meta-ilkeler. (P. Gorski (Ed.), içinde Bourdieu ve Tarihsel Analiz. Ankara: Heretik.
Uğurlu, Ö.&Yakın, M. (2015). Sosyal medyada kimlik temsilinin mekân üzerinden okunması: Foursquare. Ö. Oğuzhan (Ed.) İletişimde Sosyal Medya–Sosyal Medyada İletişim (s. 199-240) içinde. İstanbul: Kalkedon.
Wilson, R.E., Gosling, S. D.&Graham, L.T. (2012). A review of facebook research in the social sciences. Perspectives on Psychological Science, 7(3), 203–220.