Şükrü SİM, Semih GÖNCÜ

Milliyetçilik Bağlamında Bahoz/Fırtına Filminin Söylem Analizi

Bu çalışma sinema ve milliyetçilik ilişkisinin irdelenmesine dair literatüre bir katkı sağlama amacındadır. Çalışmada bu kapsamda Kazım Öz’ün 2008 yılında gösterime giren Bahoz / Fırtına filmi milliyetçilik bağlamında söylem analizine tabi tutulacaktır. Bu filmin seçilme nedeni ise gerek işlediği konunun gerekse yönetmenin açıklamalarının Kürt milliyetçiliğine dair söylemsel bir yapıya işaret etmesinden kaynaklanmaktadır. Çünkü yönetmen Kazım Öz “Kürt Sineması” icra ettiğini ifade ederek, sinemasını mevcut bilinen sinema pratiklerinden ayrı bir noktada konumlandırmaktadır. Bununla beraber film 1990’ların yoğun politik atmosferinde geçmekte ve Kürt siyasi hareketinin üniversite ayağını anlatısının merkezine yerleştirmektedir. Dolayısıyla film, Kürt milliyetçiliği ve sinema ilişkisinin irdelenmesine dair uygun bir yapı sağlamaktadır. Çalışmada Kürt milliyetçiliği ve sinema ilişkisinin irdelenme sebeplerinden birisi de mevcut Türkçe literatürde bu alanda bir eksiklik bulunmasından dolayıdır. Zira Türk milliyetçiliği ve sinema ilişkisine dair birçok çalışma bulunurken, Kürt milliyetçiliği ve sinema ilişkisini doğrudan ele alan bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmada kuramsal zeminin sağlanması için öncelikle, milliyetçilik ve Kürt milliyetçiliği farklı kuramcılar eşliğinde açıklanmıştır. Akabinde filmdeki söylemsel yapıyı ortaya çıkartmak için gerekli teknik olan Teun Van Dijk’ın söylem analiz modeli açıklanmış ve film bu modele göre çözümlenmeye çalışılmıştır. Filmdeki söylem yapısının Kürt milliyetçiliğine dair söyleme uyduğu tespit edilmekle birlikte, milliyetçiliğe dair kuramcıların ifade ettiği çeşitli görüşlerin de film içinde onaylandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Milliyetçilik, Kürt Milliyetçiliği, Sinema ve Milliyetçilik, Bahoz / Fırtına, Söylem Analizi

The Discourse Analysis of the Bahoz/Storm In the Context of Nationalism

The purpose of this study is to make a contribution to the examination of the relationship between cinema and nationalism. Hence, The Bahoz / Storm film which was directed by Kazım Öz in 2008, is subject to discourse analysis in the context of nationalism. The reason for choosing this film is that it points to a discursive structure of Kurdish nationalism. Because Kazım Öz expressed various times which he considers his films in “Kurdish Cinema”. Hence, Öz places his cinema in a separate position that the other known cinema practices. In addition to that the film’s narrative centres around Kurdish youth movement. Therefore, the film provides a convenient structure for examining the relationship between Kurdish nationalism and cinema. One of the reasons for examining the relationship between Kurdish nationalism and cinema is that there is a deficiency in the current Turkish literature about this issue. While there are many studies on the relationship between Turkish nationalism and cinema, there is no study which directly deals with the relationship between Kurdish nationalism and cinema. First, nationalism and Kurdish nationalism are explained in the context of different theorists in order to provide the theoretical framework in the study. Subsequently, Teun Van Dijk’s discourse analysis, which is a method for unveiling discourses in texts, is explained and the film is analyzed accordingly. The Kurdish nationalist discourse of the film has been confirmed. In addition to that, the various views expressed by the theoreticians of nationalism have also been confirmed by the film itself.

Keywords:

Nationalism, Kurdish Nationalism, Cinema and Nationalism, The Storm / Bahoz, Discourse Analysis,

PDF

___

Akaydın, A. & Akmeşe Z. (2015). Milliyetçilik Söylemi Bağlamında Dağ Filmi Eleştirisi. Murat İri (Der.) Medyanın Milliyetçiliği: Milliyetçiliğin Medyası (s.35-48). İstanbul: Derin.
Akbulut, H. (2012). Yeşilçam’dan Yeni Türk Sinemasına Melodramatik İmgelem. İstanbul: Hayalperest.
Althusser, L. (2014). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthâkî
Anderson, B. (2011). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. (Çev. İ.Savaşır, Çev.). İstanbul: Metis.
Ankaralıgil, N. (2008). Van Dijk’in Eleştirel Söylem Analizinden Hareketle “The Siege- Kuşatma” Filmi Üzerine İdeoloji Çözümlemesi. S. Parsa (Ed.), Film Çözümlemeleri (s.151-166). İstanbul: Multilingual.
Arslan, M. (2009). Kürt Sineması: Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm. Agora: İstanbul.
Ateş, K. (2010). Türkiye’de Milliyetçilik, Yurttaşlık ve Aleviler: Öztürkler ve Heretik Ötekiler. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Aydemir, G. (2013). Kürt Sineması Henüz Özgün Bir Dil Oluşturamadı. Film Arası Kürt Sineması: Türkiye’de Kürt Sineması, 96-98.
Aytekin, M. (2012). Türk Milliyetçiliğinin Türk Sinemasına Yansıması (2005-2011). Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Beşikçi, İ. (1990). Devletler Arası Sömürge Kürdistan. Paris: Instıtut Kurde De Paris.
Beşikçi, İ. (1991). Kürt Aydını Üzerine Düşünceler. Ankara: Yurt.
Bilis, A. (2014). Selam Filmi Örneğinde İslami Düşüncenin Sinemada Temsili. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 21, 8-27.
Bozarslan, H. (2008). Kürd Milliyetçiliği ve Kürd Hareketi (1898-2000). T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik (s. 841-870). İstanbul: İletişim.
Breton, L. (2010). Acının Antropolojisi. (İ. Yerguz, Çev.). İstanbul: Sel.
Bruinessen, M. (2005). Kürtlük, Türklük, Alevilik Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri. (H. Yurdakul, Çev.). İstanbul: İletişim.
Bruinessen, M. (2013). Ağa, Şeyh, Devlet. (B. Yalkut, Çev.), İstanbul: İletişim.
Bruinessen, M. (2015). Kürdistan Üzerine Yazılar. (N. Kıraç, B. Peker, L. Keskiner, H. Turansal, S. Somuncuoğlu, L. Kafadar, Çev.). İstanbul: İletişim.
Butler, A. (2011). Film Çalışmaları. (A. Toprak, Çev.), İstanbul: Kalkedon.
Calhoun, C. (2012). Milliyetçilik. (B. Sütçüoğlu, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Çiçek, Ö. (2015). Türkiye’de Üretilen Kürt Sinemasında Eski ve Yeni Yöntemleri: Potansiyeller ve Riskler. Melis Oğuz, Murat Akser, Zeynep Altundağ (Der.). Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 11 (s.63-74). İstanbul: Bağlam.
Çiçek, Ö. (2016). Kürt Sineması: Mahpusluk ve Temsiliyet. Alternatif Politika Özel Sayı: 85-99.
Ekinci, T. (2014). Argo Filmi Bağlamında Hollywood Sinemasında Söylem ve Yeni Oryantalizm. Atatürk İletişim, 6, 51-66.
Gaines, J. M. (2005). “Birthing Nations”. Mette Hjort & Scott Mackenzie (Ed.), Cinema and Nation içinde (s. 280-297). New York: Routledge.
Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk. (B. Ersanlı Bahar & G. G. Özdoğan, Çev.). İstanbul: İnsan.
Göncü, S. (2016). Küreselleşme ve Çok Kültürlülük Bağlamında Kürt Filmlerinde Türk Karakter Temsilleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Gönen, M. (2008). Western ve Amerika Bir Ulus-Uygarlık Kurgusu. İstanbul:Versus.
Habermas, J. (2015). Öteki Olmak, Öteki’yle Yaşamak. (İ. Aka, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
Hayward, S. (2005). “Framing National Cinemas”. Mette Hjort & Scott Mackenzie (Ed.), Cinema and Nation içinde (s. 81-94). New York: Routledge.
Heper, M. (2010). Devlet ve Kürtler. (K. Göksal, Çev.). İstanbul: Doğan.
Higson, A. (2005). “The Limiting Imagination of National Cinema”. Mette Hjort & Scott Mackenzie (Ed.), Cinema and Nation içinde (s. 57-68). New York: Routledge.
Hobsbawn, E. (1993). 1780’den Günümüze Millet ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
İri, M. (2004). Türk Sineması’nda Ulusal Kimliğin İnşası (1923-1946 Dönemi). Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Jwaideh, W. (2014). Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi: Kökenleri ve Gelişimi. (İ. Çekem & A. Duman, Çev.). İstanbul: İletişim.
Koçer, S. (2014). Kurdish Cinema as a Transnational Discourse Genre: Cinematic Visibility, Cultural Resilience, And Political Agency. International Journal of Middle East Studies 46 (3): 473-488.
Lewis, B. (1988). The Political Language of Islam. Chicago: The University of Chicago Press.
Mcdowall, D. (2007). A Modern History of The Kurds. London: I. B. Tauris.
Mersin. S. (2011). Kurtuluş Savaşı Filmleri ve Milli Hamaset. Sinecine 2 (2), 33-56.
Meyer, M. (2001). Between Theory, Method and Politics: Positioning of The Approaches To CDA. R. Wodak & M. Meyer (Ed.), Methods of Critical Discourse Analysis (s.14-31). London: Sage.
Oran, B. (2008). Kürt Milliyetçiliğinin Diyalektiği. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik (s. 871-879). İstanbul: İletişim.
Parlayandemir, G. (2015). Milliyetçilik ve Faillik Bağlamında Dedemin İnsanları. Sinecine, 1, 107-132.
Ryan, M. & Kellner, D. (2010). Politik Kamera. (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Smith, A. (1994). Milli Kimlik. (Çev. Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim.
Sözen, E. (1994). Söylem. İstanbul: Paradigma.
Tokdoğan, N. (2013). Milliyetçilik, Militarizm ve Toplumsal Cinsiyet İlişkisini Nefes Filmi Üzerinden Okumak. Sinecine 4 (2): 69-83.
Tuğan, N. (2015). Son Dönem Türk Sinemasında Hastalık Temsilleri. Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 40, 48-76.
Van Dijk, T. (2000). Opinions and Idologies in The Press. A. Bell & P. Garrett (Ed.), Approaches to Media Discourse (s. 21-63). Massachusetts: Blackwell.
Van Dijk, T. (2003). Söylem ve İdeoloji Çokalanlı Bir Yaklaşım. B. Çoban & Z. Özarslan (Ed.), Söylem ve İdeoloji (s.13-112). İstanbul: Su.
Watson, H. (1977). Nations and States. Cambridge: Methuen & Co.
Wollen, P. (2012). Godard ve Karşı Sinema. (Çev. H. Gürkan). İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 3, 119-129.
Yeğen, M. (2015). Devlet Söyleminde Kürt Sorunu. İstanbul: İletişim.
Yıldırım, E. (2011). Ergenekon Ötesi Türk Milliyetçiliği. İstanbul: Hayy.
Yılmaz, A. (2015). Kürt Milliyetçiliğine Eleştirel Bir Bakış: Kürt Mülteciler ve Kürdistan Milliyetçiliği. Mülkiye, 39 (1), 37-56.
Yüksel, S. B. (2010). Sinemada Ulusal Kimliğin Pekiştiricisi Olarak Kadınlar. Selçuk İletişim, 6 (3), 85-99.