Gülden GEVHER ÖZ, Devrim SEÇEN

Türk Sinemasında Kadının Temsil Sorununa Alternatif Bir Yöntemle Bakmak: Bechdel Test

Bu çalışmada uluslararası alanda pek çok makale ve teze konu olan “Bechdel Test” tanıtılmış ve testin feminist sinemaya katkısı ve eksik yönleri tartışmaya açılmıştır. Türkiye sinema araştırmalarında bugüne dek gündeme gelmemiş olan Bechdel Test’ten yola çıkılarak, Türk sinemasında kadının temsiline yeni bir pencereden bakılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2014 yılında yaptığı halkoylamasıyla seçilmiş olan “En İyi 10 Türk Filmi”ne Bechdel Test uygulanmıştır. Bu filmlerde ortaya konulan kadına dair söylem, karşılaştırmalı bir değerlendirme yapmaya olanak sağlaması ve Bechdel Test verilerinin sağlamasının yapılması amacıyla, metin analizi yöntemi ile de incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Bechdel Test’in ölçüm biçiminin sınırlılığından ötürü, testi geçen filmlerin tümünün feminist bakış açısına sahip olduğunun iddia edilemeyeceği ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra, 1985 yılında sinema ve kadın ilişkisine mizahi bir biçimde bakılarak ortaya çıkarılan Bechdel Test’in, sinemada kadın temsili konusunda yarattığı geniş farkındalığa da dikkat çekilmiştir. Yapılan çalışmada incelenen filmlerin pek çoğunun Bechdel Test’in oldukça basit üç koşulunu dahi tamamıyla sağlayamamış olduğunun görülmesi, Türk sinemasında kadının yokluğunun gözler önüne serilmesi bakımından önemlidir. Çalışmada testin Avrupa ülkelerindeki kullanımına ve bu testten hareketle yeni film ölçekleri de geliştirilebileceğine değinilerek, Türk sinemasında toplumsal cinsiyet temsili kriterlerinin oluşturulmasının gereği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Bechdel Test, Sinemada Kadın, Sinemada Temsil, Feminist Sinema

An Alternative Method to The Look At The Representation Problem of Women In Turkish Cinema: Bechdel Test

In this study “Bechdel Test” has been introduced, which is subjected to many international articles and thesis and opened its contributions to the feminist cinema and missing aspects up for discussion. Based on the Bechdel Test, which hasn’t been mentioned on the research about Turkish cinema up to the present, it is aimed that the representation of women is handled in a new perspective. In line with this purpose, Bechdel Test has been applied to “The Top 10 Turkish Film”, chosen with a referandum in 2014, held by Ministry of Culture and Tourism of Turkish Republic. Discourse of women, seen in these films is examined by text analysis method in order to allow to make an mutual assessment and to check Bechdel Test data. As a result of the study, it is stated that: it isn’t claim that all films, passed the test don’t have a feminist perspective due to the restriction of Bechdel Test’s measurement type. In addition to this, it is drawn attention to the wide awareness of women representation in cinema, created by Bechdel Test, which formed by approaching to the relation between cinema and women by a humorous perpective in 1985. It is important to see that many films, examined in the study haven’t been met even three basic conditions of Bechdel Test in the sense that absense of women in Turkish cinema is displayed. In this study it is mentioned that this test is used in European countries and new film measures can be developed by using this test and also the necessity of creating social gender resentation criteria in Turkish cinema is presented.

Keywords:

Bechdel Test, Woman İn Cinema, Representation İn Cinema, Feminist Cinema,

PDF

___

Agarwal, A., Zheng, J., Kamath, S.V., Balasubramanian, S., ve Dey, S.A. (2015). Key Female Characters in Film Have More to Talk About Besides Men: Automating the Bechdel Test. Human Language Technologies: The 2015 Annual Conference of the North American Chapter of the ACL, s.830, 833.
Agocuk, P. (2015). Türk Sineması’nda Melodram: “Seven Ne Yapmaz” Filmi Üzerinden Yeşilçam Sineması’nda Melodramın Kodlarının Çözümlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, (40). s. 569-570.
Bayram, S. (2018). Necati Cumalı’nın Susuz Yaz Adlı Hikâyesinde Yapı ve İzlek. The Journal of Social Science. 2, (4), s.165.
Bilge, D., Sönmez, S. (2010). 1980’li Yıllarda Türk Sinemasında “Dul” Kadın İmgesi. Çoban Döşkaya, F. (Ed.). 21. Yüzyılın Eşiğinde Kadınlar, Değişim ve Güçlenme, Uluslararası Multidisipliner Kadın Kongresi (13-16 Ekim 2009) Bildiri Kitabı. Cilt: 4, s.464-473. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi.
Birtek, B, F. (2007). Toplumsal Cinsiyet Açısından Sosyal Değişimlerin Türk Sinemasında Erkek Kimliklerine Yansıması: Koca Rolü (1980-2000 Yılları Arası). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Council of Europe. (2014). Eurimages Strategy – For Gender Equality in the Europen Film Industry. Erişim: 25 Ağustos 2018. https://rm.coe.int/eurimagesstrategy-for-gender-euqality-in-the-european-film-industry/168073286d
Çoş, N. (1975). Hangi Toplumsal Gerçeklik? “Susuz Yaz”. Yedinci Sanat, (24), s.30.
Demirtaş, H. (2004). Türk Sinemasında 1960-1980 Yılları Arasında Çizgi Roman Uyarlaması Fantastik Filmlerde Erkek Kahraman Temsili. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sinema Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.
Doğan, H. (2013). Türk Sinemasında 1980’li Yıllar Ve “Dulluk” Teması Etrafında Üretilen Geleneksel Cinsiyet Rolleri. Folklor/edebiyat, 19, (76).
Dutt, R. (2014). Behind the Curtain: Women’s Representations in Contemporary Hollywood. MEDIA@LSE MSc Dissertation Series. s.10. Erişim: 27 Ağustos 2018, http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/mediaWorkingPapers/ ElectronicMScDissertationSeries.aspx
Ekici, A. (2007). 1980-1990 Arası Türk Sinemasında Kentsel Ailede Kadının Konumu. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Garcia, D., Weber, I., Garimella, V, R, K. (2014). Gender Asymmetriees in Reality and Fiction: The Bechdel Test of Social Media. ICWSM’14,s.2. Erişim: 27 Ağustos 2018, https://arxiv.org/pdf/1404.0163v1.pdf
Güngör, A, C. (2014). Auteur Kuramı ve Metin Erksan Sineması. The Journal of Academic Social Science Studies, (30), s.92.
Kabadayı, L. (2004). Toplumsal Cinsiyet ve Film ‘90’lı Yıllarda ABD-İspanya-Hong Kong ve Türk Sinemasında Üretilen Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Olgusunun Feminist Yaklaşımla İncelenmesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
Kang, I. (2016). What Happened After Swedish Theaters Introduced a Bechdel Rating for Its Movies? Erişim: 25 Ağustos 2018, https://www.indiewire. com/2016/02/what-happened-after-swedish-theaters-introduced-abechdel-rating-for-its-movies-204746/
Kapoor, H., Bhuptani, P, H., Agneswaran, A. (2017). The Bechdel in India: gendered depictions in contemporary Hindi cinema. Journal of Gender Studies, 26, (2). Erişim 20 Ağustos 2017, https://doi.org/10.1080/09589236.2015.1102128
Kayalı, K. (2004). Metin Erksan Sinemasını Okumayı Denemek. Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, s.78.
Keating, A., Murphy, J. (2015). Women and Media in the Twenty-First Century. Alphaville: Journal of Film and Screen Media, 10, s. 4.
Kotaman, A. (2009). Zihinsel Koleksiyonlar: Yeşilçam’dan Beyazcama. Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırma Dergisi, (27), s.351-366.
Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2014). Türkiye En İyi 100 Türk Filmini Seçiyor (Haziran 2014). Erişim: 25 Ağustos 2018, http://basin.kulturturizm.gov.tr/ TR,100574/turkiye-en-iyi-100-turk-filmini-seciyor.html
Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2014). Türk Sinemasının 100’üncü Yılında Halk, “Susuz Yaz” Dedi (Eylül 2014). Erişim: 25 Ağustos 2018, http://basin.kulturturizm. gov.tr/TR,121453/turk-sinemasinin-100uncu-yilinda-halk-susuz-yaz-dedi. html
Künüçen, H. (2001). Türk Sinemasında Kadının Sunumu Üzerine. Kurgu Dergisi, (18), s.57.
Lindner, A, M., Schulting, Z. (2017). How Movies with a Female Presence Fare with Critics. Socius: Sociological Research for a Dynamic World, 3, (1-6), s.2. Erişim tarihi: 25.08:2018, DOI: 10.1177/2378023117727636
Rughiniș, C., Rughiniș, R. ve B. Humă. (2016). Impromptu Crowd Science and the Mystery of the Bechdel-Wallace Test Movement. Proceedings of the 2016 CHI Conference Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems - CHI EA ’16, s. 487–500. Erişim: 27 Ağustos 2018, http://dx.doi. org/10.1145/2851581.2892580
Mičić, Z. (2015). Female Interactions on Film - Beyond the Bechdel test: A quantitative content analysis of same-sex-interactions of top 20 box office films. Stockholm University Department of Media Studies. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sweden.
Mulvey, L. (2014). Görsel Zevk ve Anlatı Sineması (E. Soğancılar, Çev.). Ahu Antmen (Ed.) Sanat ve Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. İstanbul, İletişim Yayınları, s.277-299.
Özgüç, A. (1993). 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması. Ankara, Bilgi Yayınevi, s.136.
Özön, N. (1963). Sinema Terimleri Sözlüğü. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.80.
Öztürk, S, R. (2000). Sinemada Kadın Olmak. İstanbul, Alan Yayıncılık, s.69.
Sim, Ş. (2009). Türk Sinema Tarihi’nde İlk Üçleme, Metin Erksan’dan Mülkiyet Üçlemesi: “Yılanların Öcü”, “Susuz Yaz”, “Kuyu”. Journal of Istanbul Aydın University, 1, (3), s.185.
Sönmez, P. (2010). Türk Sinemasında Sansür ve Metin Erksan Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, s.129.
Ulusay, N. (2004). Günümüz Türk Sinemasında “Erkek Filmleri”nin Yükselişi ve Erkeklik Krizi. Toplum ve Bilim, (101), Güz, s.157.
Uslu, E, G. (2007). Metin Erksan Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik ve Bunun Filmlere Yansıması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, s.60.
Yalamaç, E. (2011). 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
Yüksel, S, D. (2010). Sinemada Ulusal Kimliğin Pekiştiricisi Olarak Kadınlar. Selçuk İletişim, 6, (3), s.88.