Eda Nur BALKAYA, Selen AVCI, Zerrin ALADAĞ

MÜHENDİSLİK MEZUNLARININ İŞ BULMA SÜRECİNİN ÇOK KRİTERLİ DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmada, 20 mühendislik bölümü yeni mezunların iş bulma süreci bakımından analitik bir bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Kriterler “ücret, iş bulma süresi ve nitelik uyuşmazlığı” olarak belirlenmiştir. Fayda ve maliyet (artan-azalan) tipli kriterlerin bulunduğu çalışmada, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden kriterlerin farklı tercih fonksiyonları ile ifade edilebildiği PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method For Enrichment Evaluation) algoritması problem yapısına uygun bulunmuştur. Kriterler Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi ile ağırlıklandırılmıştır. Ardından, Üni-Veri platformundan verilerine ulaşılan 20 mühendislik dalı kriterlere uygun tercih fonksiyonları vasıtasıyla değerlendirilmiş ve kriterlerin kategorize edildiği 12 farklı versiyona göre mühendislik dallarının öncelik sırası elde edilmiştir. Farklı versiyonların sonuçlara yansımaları değerlendirilerek yorumlanmıştır.

EVALUATION OF ENGINEERING GRADUATES' EMPLOYMENT PROCESS WITH MULTI CRITERIA DECISION MAKING

In this study, 20 engineering departments were evaluated from an analytical point of view in terms of the employment process of new graduates. Criteria are determined as "salary, time of job search and qualification incompatibility". In this study, PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method For Enrichment Evaluation) as one of the MCDM Methods, was found suitable for the problem structure because it allows the selection of different preference functions for different criteria. Criteria are weighted by Analytical Hierarchy Process (AHP) method. Subsequently, 20 engineering branches whose data was accessed from the Uni-Data platform were evaluated by means of preference functions in accordance with the criteria, and the priority order of engineering branches was obtained according to 12 different versions in which the criteria were categorized. The effects of different combinations on the results were evaluated and interpreted.

PDF

___

Akın, N.G. (2017). İşletme bölümü öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin bulanık DEMATEL yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(4), 873-890. Doi: http://dx.doi.org/ 10.17130/ ijmeb.2017433413
Akın, N.G. ve Akyıldız M. (2018). Fen lisesi öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin bulanık TOPSIS yöntemi ile analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1), 77-97. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/ yead.359180
Ali, Y., Iftikhar, N., & Edwin, C. A. (2017). Assessment of career selection problems in developing countries: a MCDM approach. International Journal of the Analytic Hierarchy Process, 9(2). Doi: https://doi.org/10.13033/ijahp.v9i2.488
Bhattacharya, S., & Raju, V. (2019). Career choice in teaching among engineering graduates: a study of the altruistic, extrinsic and intrinsic factors. International Journal of Business and Systems Research, 13(4), 391-403. Erişim adresi: https://www.inderscienceonline.com/doi/pdf/1 0.1504/IJBSR.2019.102523
Brans J. P., De Smet Y. (2016). PROMETHEE Methods. In: Greco S., Ehrgott M., Figueira J. (eds) Multiple Criteria Decision Analysis. International Series in Operations Research & Management Science, vol 233. Springer, New York, NY. Doi: https://doi.org/10.1007/978-1- 4939-3094-4_6
Çakır Ö. Ve Kellevezir I. (2020). Yükseköğretim Mezunlarında İşsizlik ve Nitelik Uyumsuzluğu Olgusu: UNI-VERI Araştırma Sonuçları Işığında Bir Değerlendirme. 1(Özel Sayı), 1-17. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ tr/pub/cider/ issue/56709/669818
Dagdeviren, M., & Adem, A. (2018, August). An integrated mcdm approach to the problem of new graduate job selection under fuzzy environment. International Conference on Theory and Applications of Fuzzy Systems and Soft Computing (951-957). Springer, Cham.
Dağdeviren, M., Akay, D. ve Kurt, M. (2004). İş değerlendirme sürecinde analitik hiyerarşi prosesi ve uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2), 131-138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gazimmfd/issu e/6660/88912.
Dağdeviren, M. ve Eraslan, E. (2008). Promethee sıralama yöntemi ile tedarikçi seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23, 69-75. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gazimmfd/issu e/6675/88291
Daultani, Y., Dwivedi, A., & Pratap, S. (basım aşamasında). Benchmarking higher education institutes using data envelopment analysis: capturing perceptions of prospective engineering students. OPSEARCH. Doi: https://doi.org/10.1007/s12597-020-00501-5
Dinçer, S. E., Ekin, E. ve Karakaş, K. S. (2017). Promethee yöntemiyle uçak komponentlerinin önceliklendirilmesi problemlerine çözüm yaklaşımı. Social Sciences Research Journal, 6(3), 106-125. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr /en/pub/ssrj/issue/31284/341106
Ekin, E. (2014). Promethee yöntemi ile personel seçimi ve bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Erişim adresi: https://avesis.marmara.edu.tr /yonetilen tez/3681a0eb-77f1-4476-9b58 ae69f082f9b3/promethee-yontemi-ile-personel secimi-ve-bir-uygulama
Erdem, R. (2011). Lisans yerleştirme sınavı, meslek seçimi ve iş gücüne yansımaları: havanda su mu dövüyoruz? Yükseköğretim Dergisi, 1(2), 61-64. Doi: https://doi.org/10.2399/yod.11.061
Fizer, Darren. (2013). Factors affecting career choices of college students enrolled in agriculture (Master Thesis). The University of Tennessee, Martin. Erişim adresi: https://www.utm.edu/ departments/msanr/_pdfs/fizer_research_proje ct_final.pdf
Genç, T. (2013). Promethee yöntemi ve gaia düzlemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 133-154. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ akuiibfd/issue/1619/20284
Gülücü, H. ve Taslak, S. (2019). Meslek seçimi ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki: iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, 5(29), 13-26. Doi: http://dx.doi.org/10.26449/sssj.1148
Gülsün, B., & Miç, P. (2019). Multi-Criteria decision making and the choice of university in education. International Journal of Business Tourism and Applied Sciences, 7(1), 32-38. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Pinar Oezkurt/publication/345804887_Multi Criteria_decision_making_and_the_choice_of_uni versity_in_education/links/5fae3d95a6fdcc9389 b1fdbe/Multi-Criteria-decision-making-and-the choice-of-university-in-education.pdf
Kabak, M., & Dağdeviren, M. (2014). A hybrid MCDM approach to assess the sustainability of students’ preferences for university selection. Technological and Economic Development of Economy, 20(3), 391-418. Doi: https://doi.org/10.3846/20294913.2014.883340
Kariyer.net. (2021). Gemi inşa mühendisi maaşları. Erişim adresi: https://www.kariyer.net/ pozisyonlar/gemi+insa+muhendisi/maas. Kariyer.net. (2021). Harita mühendisi maaşları. Erişim adresi: https://www.kariyer.net/ pozisyonlar/harita+muhendisi/maas.
Kaygın, B., Kurt, R. ve İmren, E. (2015). Bartın üniversitesi orman endüstri mühendisliği mezunlarının istihdam durumu üzerine bir araştırma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 17, 54-61. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ en/pub/barofd/issue/15842/178825
Lokare, V. T., & Jadhav, P. M. (2016, January). Using the AHP and TOPSIS methods for decision making in best course selection after HSC. 2016 International Conference on Computer Communication and Informatics (ICCCI) (pp. 1- 6). IEEE.
Mohammad, M., Rahman, N. A. A., Hassan, R., & Kurniawan, R. (2017). Multi-Criteria Decision Making (MCDM) for bachelor of aircraft engineering technology (avionic) final year students in project management course: AHP method for career selection. Journal of Engineering and Applied Sciences, 12(3), 705- 714. Doi: https://doi.org/ 10.36478/ jeasci.2017.705.714
Ömürbek N., Demirci N. ve Akalın P. (2013). Analitik ağ süreci ve TOPSIS yöntemleri ile bilimdalı seçimi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kilisiibfakadem ik/issue/19257/204552
Ömürbek, N. ve Şimşek, A. (2014). Analitik hiyerarşi süreci ve analitik ağ süreci yöntemleri ile online alışveriş site seçimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 306-327. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER214
Ömürbek, N. ve Tunca, Z. (2013). Analitik hiyerarşi süreci ve analitik ağ süreci yöntemlerinde grup karari verilmesi aşamasina ilişkin bir örnek uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 47-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/ pub/sduiibfd/issue/20817/222729
Pala, O. (2016). Bulanik analitik hiyerarşi prosesi ve meslek seçiminde uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 427-445. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/deusosbil/issu e/24375/258350
Pekkaya, M. (2015). Career preference of university students: An application of MCDM methods. Procedia Economics and Finance, 23, 249-255. Doi: https://doi.org/10.1016/S2212- 5671(15)00486-4
Pekkaya, M., ve Çolak, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin önem derecelerinin AHP ile belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 797-818.
Pasha, A. & Siddiqui, D. A. (2020). Factors influencing professional selection choices: evidence from Pakistan. Erişim adresi: https://ssrn.com/abstract=3641642. Doi: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3641642.
Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process—what it is and how it is used. Mathematical modelling, 9(3-5), 161-176. Doi: https://doi.org/10.1016/0270- 0255(87)90473-8
Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International journal of services sciences, 1(1), 83-98. Doi: https://doi.org/10.1504/IJSSci.2008.01759
Sarıkaya, T. ve Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26 107/275067
Sharif, N., Sarwar, S. & Ahmad N. (2019). Factors influencing career choices. IBT Journal of Business Studies. 15(1), 33-46. Doi: http://dx.doi.org/10.46745/ilma.jbs.2019.15.01.03
Tezcan, F. (2018). Üniversite gençliğinin meslek seçimi ve gelecek beklentileri: Akdeniz üniversitesi edebiyat fakültesi örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi: Gençlik Araştırmaları Özel Sayısı, 8(1), 27-57. Doi: http://dx.doi.org/10.26466/opus.393634
T.C. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi. Üni Veri. (2020). Erişim adresi: https://www.cbiko.gov.tr/projeler/uni-veri. Yacan, İ. (2016). Eğitim kalitesinin belirlenmesinde etkili olan faktörlerin bulanık AHP ve bulanık TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Erişim adresi: http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/handle/114 99/814
Yazıcı, S. & Yazıcı, A. (2010). Students' choice of college major and their perceived fairness of the procedure: evidence from Turkey. Educational Research and Evaluation, 16(4), 371-382. Doi: https://doi.org/10.1080/13803611.2010.528196
Yükseköğretim Kurulu. Yükseköğretim Program Atlası. (2021). Erişim adresi: https://yokatlas.yok.gov.tr/index.php
Zhou, S., & Yang, P. (2020). Risk management in distributed wind energy implementing Analytic Hierarchy Process. Renewable Energy, 150, 616- 623. Doi: https://doi.org/10.1016/ j.renene.2019.12.125