Üç Kuruşluk Opera: Türkiye’de Sanat Emeğinin Dönüşümü

Tüm dünyadaki dönüşümlere benzer biçimde Türkiye’de de kamu hizmetlerinin “reform” adı altında yeniden inşa edilmeye çalışılması, yeni yönetim tekniklerinin uygulanması, kamu kurumlarının örgütsel yapılarının dönüştürülmesi, istihdam ve ücret rejiminin revize edilmesi gibi politikalar sanat alanında da uygulanmaya çalışılmaktadır. Genel olarak kamu hizmetlerindeki özel olaraksa sanat politikalarındaki dönüşüm ile birlikte, sanat alanında gerek çalışma ilişkileri gerekse emek süreçlerinde ciddi bir dönüşümden söz etmek mümkündür. Bu çerçevede bu çalışmanın temel problemi, değişen emek süreçleri ve çalışma ilişkilerinin, sanat emekçileri tarafından nasıl algılandığını ve onlar arasındaki ilişkileri ve dayanışma örüntülerini ne yönde etkilediğini anlamak ve açıklamaktır. Çalışma, nitel araştırma tekniklerinin kullanıldığı bir saha araştırmasına dayanmaktadır. Söz konusu tekniklerle toplanan verilere, araştırmacının alana dair biriktirdiği ve 18 yıla yayılan katılımcı gözlemleri de eklenmiştir. Farklı çalışma rejimlerinde çalıştırılan 26 sanatçıyla yapılan görüşmeler sonucunda neoliberal istihdam politikalarının sanat üretiminin bütüncül yapısını zedelediği, farklı rejimlerin biraradalığının (güvenceli-güvencesiz çalıştırılanlar) kutuplaşmalara neden olduğu, yabancılaşmayı derinleştiren güvencesiz çalıştırılmanın insanı değersizleştirirken bir gelecek kurgulamasını da imkansızlaştırdığı sonucuna varılmıştır.

The Threepenny Opera: The Transformation of the Labour of Art in Turkey

The policies such as the restructuring of the public services under the name of “reform”, the new management techniques, the organisational transformation of the public institutions, and the changing regime of employment and salaries are applied to the field of art in Turkey. Together with the transformation of the public services and of the art policies, it is possible to underline the changing nature of work relations and labour processes in the field of art. The main problem of this study is to understand and explain how the changing nature of labour processes and work relations are perceived by the labourers of art. This study is based on a case study and is based qualitative research techniques. The researcher’s personal experiences and her participant observations during almost 18 years are also used. Based on in-depth interviews with 26 artists, this study argues that neoliberal employment policies have negatively effects on the total structure of the art production, the secure and precarious employments lead a polarisation between artists and precarious work deepens alienation and hampers the imagination of future.

PDF

___

Aslan, O. E. (2005) Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe, TODAİE.
Barba, E., Savarese, N. ve Candan, A. (2013) Oyuncunun Gizli Sanatı: Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü, YKY.
Becker, S. (2003) “Arts as Collective Action”, Sociology of Art: A Reader (der. J. Tanner), Routledge.
Buğra, A., ve Savaşkan, O. (2014) Türkiye’de Yeni Kapitalizm: Siyaset, Din ve İş Dünyası, İstanbul : İletişim.
Boratav, K. (2005) Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, Ankara: İmge Yayınları, 9. Baskı
Burawoy, M. (2015) Üretim Siyaseti (çev. Ç. Gümüşoluk), Ankara: Nota Bene Yayınları.
Castel, R., Edwards, P., Bagnasco, A., Piore, M. J., ve Lallement, M. (2009) “Le Travail: Une Sociologie Contemporaine”, Sociologie du Travail, 126-144.
Castells, M. (2004) The Network Society: A Cross-Cultural Perspective, Edward Elgar.
Clarke, S. (2005) The Neoliberal Theory Of Society. Neoliberalism: A Critical Reader.
Creswell, J. W. ve Creswell, J. D. (2009) Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. Sage Publications. Third Edition
Gielen, P. (2013) Instituting Art in a Flat World, Amsterdam: Valiz.
Duménil, G., ve Lévy, D. (2005) The Neoliberal (Counter) Revolution. Neoliberalism: A Critical Reader. Fenichel, O. (1960) “On Acting”, The Psychoanalytic Quarterly, 15, 2, 144-160.
Freud, S. (2001) Sanat ve Sanatçılar Üzerine (çev. K. Şipal). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Freud, S., ve Bunker, H. A. (1960) “Psychopathic Characters on The Stage”, The Tulane Drama Review, 4, 3, 144- 148.
Güler, B. A. (2005) Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, Ankara: İmge Yayınları.
Hardt, M. N., ve Negri, A. (2011) Çokluk (çev. B. Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. İkinci Basım.
Harvey, D. (2005) A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press.
Hochschild, A. R. (2012) The Managed Heart, Routledge.
Hubert, R. R. (1981) ‘The Encounter of Bertold Brecht and François Villon: A Commentary On The Threepenny Opera”, The Comparatist,
Kalleberg, A. L. (2009) “Precarious Work, Insecure Workers: Employment Relations In Transition”, American Sociological Review, 74, 1, 1-22.
Kashefi, M. (2007) “Work Flexibility And İts İndividual Consequences”, The Canadian Journal of Sociology, 32, 3 , 341-369.
Lazzarato, M. (2006) Radical Thought In Italy: A Potential Politics, Choice Publishing Co., Ltd.
Marvasti, A. (2004) Qualitative Research in Sociology, Sage Publications
Marx, K. (2011) Kapital I (çev. M. Selik, N. Satlıgan), İstanbul: Yordam.
Massumi, B. (2015) Politics of Affect, John Wiley & Sons.
Negri, A. (2013) Sanat ve Çokluk (çev. S. Sönmezgil) İstanbul: Monokl Yayınları.
Neuman, W. L. (2007) Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel Ve Nitel Yaklaşımlar I.Cilt, (Çev. S. Özge), İstanbul: Yayın Odası Yay. 6. Basım
Özoğlu, B. (2003) “Devlet Fabrika’ya Girince: Kapitalist Devlet ve Emek Süreçleri”, Mülkiye Dergisi, 27, 239, 41-58.
Özuğurlu, B. S. (2012) “Düzenleyici Devlet Modelinde İstihdam Rejimi”, Güvencesizleştirme: Süreç Yanılgı Olanak (der. Ö. Göztepe) Ankara: Nota Bene Yayınları, 1. Basım.
Petras, J., ve Veltmeyer, H. (2012) Beyond Neoliberalism: A World to Win, Routledge.
Thurman, L., ve Lawrence, V. (1980) “Voice Care For Vocal Athletes in Training”, The Choral Journal, 20, 9, 34-56.
Wikström, J. (2012) “Practice Comes Before Labour: An Attempt To Read Performance Through Marx’s Notion of Practice”, Performance Research, 17, 6, 22-27.