AVM’lerde Emek: Sınıf İçi İletişim Ekseninde Bir Değerlendirme

Çalışmanın temel problemi, sınıfın yeni görünümlerinden biri olarak ele alınan alışveriş merkezi (AVM) emekçilerinin çalışma koşullarını, sınıf içi iletişime etkisi bağlamında değerlendirmektir. Sınıf içi iletişim, sınıfın aynı yada farklı katmanlarındaki işçiler arasında var olan benzer deneyimlerin, rahatsızlıkların ya da farklılıkların ortak taleplere çevrilebilmesinin önemli bir parçasını oluşturur. AVM’lerdeki çalışma koşullarının maddi ve simgesel boyutları ise, bu sürecin belirleyici kalıbı olarak düşünülmelidir. Bu çerçevede çalışmanın temel varsayımı, söz konusu çalışma koşullarının sınıf içi iletişimi önemli ölçüde erozyona uğrattığı ve işçiler arasındaki benzer deneyimlerin kolektiviteye dönüştürülmesinin önünde ciddi bir sınırlılık oluşturduğudur. Bu çalışma kapsamında Ekim-Kasım 2015’te Ankara’daki beş AVM’de çalışan, 3’ü yönetici pozisyonlarında olmak üzere 11 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bulguların anlamlandırılabilmesi için, makalede öncelikle AVM’lerde çalışmanın kuramsal ve kavramsal boyutları mevcut literatür üzerinden tartışılmıştır. Ardından söz konusu emek biçimleri ve iletişim pratikleri üzerine kimi değerlendirmeler yapılmış ve son olarak araştırmanın bulguları serimlenmiştir.

Labour at Shopping Centres: An Analysis on the Communication Among the Working Class

The main problematique of this study is to evaluate the working conditions of shopping centre workers, who are viewed as one of the new forms of working class, and the effect of these conditions on communiciation among the working class. Communication among the working class constitutes an important part of the process of transforming the common experiences, discontent or differences between the same or various strata of working class into shared demands. The material and symbolic dimensions of the working conditions should be considered as the determining pattern of this process. In this context, the main assumption of this study is that the working conditions have been particularly obliterating communication among the working class and hindering the process of transforming common experiences of the workers into collectivity. This study is based on the data collected from in-depth interviews conducted in October-November 2015 with eleven workers employed in five different shopping centres in Ankara, five of whom are salespeople and three are sales managers. The article first discusses the theoretical and conceptual dimensions of work in shopping centres, then evaluates the relevant forms of labour and communication and finally presents the findings of the research.

PDF

___

Brody, A. (2006) “The Cleaners You Are Not Meant To See: Order, Hygiene And Everyday Politics İn A Bangkok Shopping Mall”, The Dirty Work Of Neoliberalism: Cleaners İn The Global Economy, (der. Aguiar, L, M., ve Herod A) Blackwell Publishing.
Bulut, G. (2015) “İletişim Çalışmalarına Sınıf Merkezli Yaklaşım: “Deneyim” Olarak İletişim”, İletişim Araştırmaları, 13, 2, 67-79.
Ercan, F., Karakaş, D., Tanyılmaz, K. (2008) “Türkiye’de Sermaye Birikimi, Sanayileşme Politikaları ve Sektörel Değişimler”, Çeşitli Yönleriyle Cumhuriyetin 85.Yılında Türkiye Ekonomisi, (der. G. Elmas Arslan) Ankara: Gazi Üniversitesi Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını No:4, 213-254.
Findlay A. M. ve Sparks, L. (2002) Retailing: Critical Concepts. New York: Routledge.
Jackson, K. T. (1996) “All The World’s a Mall: Reflections on The Social And Economic Consequences Of The American Shopping Center”, The American Historical Review, 101, 4, 1111-1121.
Kaya U. ve Serçeoğlu, N. (2013) “Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma”, Çalışma ve Toplum, 2013/1, 311-346.
Kim, H., Knight, D.K., Ve Crutsinger, C. (2009) “Generation Y Employees’ Retail Work Experience: The Mediating Effect Of Job Characteristics”, Journal of Business Research, 62, 548–556.
Kolsuz, G. ve Yeldan, A.E. (2014) “1980 Sonrası Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Kaynaklarının Ayrıştırılması”, Çalışma ve Toplum, 2014/1, 49-66.
Leidner, R. (1993) Fast Food, Fast Talk: Service Work and The Routinization of Everyday Life, University Of California Press.
Özkaplan, N., Öztan, E. ve Ruben E. (2017) AVM’lerin Yorgun Gençleri: Tezgahtarlıktan Satış Elemanlığına Emeğin Dönüşümü, İstanbul: SAV Yayınları.
Pettinger, L. (2004) “Brand Culture and Branded Workers: Service Work and Aesthetic Labour in Fashion Retail”, Consumption Markets & Culture, 7, 2, 165-184.
Pettinger, L. (2006) “On the Materiality of Service Work”, The Sociological Review, 54, 1, 48-65.
Ritzer, G. (2000) Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek: Tüketim Katedrallerindeki Süreklilik ve Değişim (çev. F. Payzın) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Salihoğlu, T. ve Türkoğlu, H. (2016) “İstanbul’daki Boş Zaman Değerlendirme Mekanlarının Dağılımı Üzerine Niceliksel Bir Değerlendirme”, Planlama, 26, 3, 204–218.
Sayer, A. ve Walker, R. (1992) The New Social Economy: Reworking the Division of Labor, Cambridge: Blackwell Publishing.
Sözen, Ü. (2013) “Young, Enduring and Patient: Gendered Experiences of the Female Retail Workers in İstanbul’s Shopping Malls” Kadın/Woman 2000, 14, 2, 93.
Şentürk, U. (2012) “Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırdığı Bir Mekan: Alışveriş Merkezleri (AVM)”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 63-77.
Şentürk, F.K. ve Tekin, Y. (2015) “Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Destek ve İş Arkadaşı Desteğinin İşgören Performansı Üzerine Etkileri: AVM Çalışanları Örneği”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7, 2, 195- 206.
Thompson, P. ve Findlay, P (1999) “Changing the People: Social Engineering in the Contemporary Workplace”, Culture and Economy After the Cultural Turn, (der. Ray, L., ve Sayer, A.), Sage Publications, 162-188.
TÜİK Ocak 2018 İşgücü İstatistikleri, Sayı: 27693, 16 Nisan 2018, (http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML. do?id=27693, (29 Nisan 2018)
TÜİK Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, IV. Çeyrek: Ekim - Aralık, 2017, (http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML. do?id=27825, (29 Nisan 2018)
Ünsever, A. (2014) Class Experiences of Shopping Mall Workers in Ankara. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Medya ve Kültürel Çalışmalar Programı, Ankara.
Vural, T. ve Yücel, A. (2006) “Çağımızın yeni kamusal mekanları olan alışveriş merkezlerine eleştirel bir bakış”, İTÜ Dergisi/a: Mimarlık, Planlama, Tasarım, 5, 2 (1), 97-106.
Vural Arslan, T. (2009) “Türkiye’deki Alışveriş Merkezi İncelemelerine Eleştirel Bir Bakış: Yorumlar, Eleştiriler, Tartışmalar”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 14, 1, 147-159.
Warhurst, C., Nickson, D., Witz, A. ve Cullen, A. (2000) “Aesthetic Labour İn İnteractive Service Work: Some Case Study Evidence From The “New” Glasgow”, The Service Industries Journal, 20, 3 1–18.
White, J.R. ve Gray, K.D. (1996) Shopping Centres and Other Retail Properties: Investment, Development, Financing and Management, New York: John Wiley and Sons.
Williams, C.L. ve Connell, C. (2010) ““Looking Good and Sounding Right”: Aesthetic Labor and Social Inequality in the Retail Industry”, Work and Occupations, 37, 3, 349 –377.
Wood, E.M. (2008) Kapitalizm Demokrasiye Karşı: Tarihsel Maddeciliğin Yeniden Yorumlanması (çev. Ş. Artan), İstanbul: Yordam Kitap.
Yılmaz, K. R. (2016) “Değişen Mekan, Değişen Sınıfsallıklar: Samsun Kenti Örneğinde AVM’lerde Çalışan Kadın Satış Temsilcileri”, Çalışma ve Toplum, 2016/1, 31-58.