Aziz Çelik, Deniz BEYAZBULUT, Zeynep KANDAZ

Türkiye’de ve Dünyada Alternatif İşsizlik Hesaplamaları: Geniş Tanımlı İşsizlik ve Âtıl İşgücü

İşsizlik hesaplama yöntemleri işgücü piyasalarındaki gelişmeleri anlamak ve yorumlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Bilindiği gibi işgücü piyasasındaki pek çok faktörü dışarıda bıraktığı için standart (açık) işsizlik hesaplamaları oldukça sınırlı bir çerçeveye sahiptir ve işgücünün yapısını anlamamız için yeterli olmamaktadır. Sadece belirli bir kesitteki aktif iş arayanlara odaklanan açık veya dar tanımlı işsizlik hesaplama yöntemleri yanında son yıllarda alternatif hesaplama yöntemleri de giderek yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Ana akım işsizlik hesaplamalarının dikkate almadığı iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar, ümidini kaybeden işsizler ve zamana bağlı eksik istihdam, işgücünün durumuna dair çok daha kapsamlı bir resim sunmaktadır. Kamuoyunda geniş tanımlı işsizlik olarak da bilinen ve literatürde âtıl işgücü olarak benimsenen alternatif işsizlik hesaplaması bize buzdağının görünmeyen kısmını göstermektedir. Bu çalışmada son yıllarda ülkemizde giderek önem kazanan ve uzun bir görmezden gelme döneminden sonra TÜİK tarafından da benimsenen alternatif işsizlik hesaplamalarının dünyada ve Türkiye’de nasıl yapıldığı ele alınacaktır.

Alternative Unemployment Measurements in Turkey and in the World: Broad Definition of Unemployment and Labour Underutilization

Unemployment measurement methods are of great importance in terms of understanding and interpreting the developments in the labour market. As is known, the standard unemployment measurement methods have a very limited framework. The standard unemployment measurement is not sufficient to understand the structure of the labour force, as it excludes many factors in the labour market. In addition to the standard unemployment measurement methods, which focus only on active job seekers in a certain period, alternative measurement methods have become increasingly common in recent years. Those who are not looking for a job and are ready to work, the hopeless unemployed, and time-related underemployment, which mainstream unemployment measurement methods do not take into account, provide a much more comprehensive picture of the situation of the labour force. Alternative unemployment measurement, also known as “broad-defined unemployment” and adopted as labour underutilization in the literature, shows us the invisible part of the iceberg. In this study, it will be evaluated how alternative unemployment measurement methods have become increasingly important in Turkey in recent years and have been adopted by TurkStat. It will also be discussed how alternative unemployment measurement methods are made in Turkey and in the world.

PDF

___

Boratav, K (2019) Türkiye İktisat Tarihi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
BLS (2008) “The Unemployment Rate and Beyond: Alternative Measures Of Labor Underutilization”, https:// www.bls.gov/opub/btn/archive/the-unemployment-rate-and-beyond-alternative-measures-of-labor- underutilization.pdf. (Erişim Tarihi: 24.10.2021)
BLS (2021a) “Labor Force Statistics from the Current Population Survey, Concepts and Definitions”, https:// www.bls.gov/cps/definitions.htm. (Erişim Tarihi: 3.5.2021)
BLS (2021b) “The Employment Situation”, https://www.bls.gov/news.release/pdf/empsit.pdf. (Erişim Tarihi: 3.5.2021)
BLS (2021c) “Alternatif Measures of Labor Underutilization”, https://www.bls.gov/news.release/empsit.t15. htm. (Erişim Tarihi: 7.10.2021)
BLS (2021d) “Civillian unemployment rate, seasonally adjusted”, https://www.bls.gov/charts/employment-situation/ civilian-unemployment-rate.htm. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
BLS (2021e) “Civillian unemloyment, seasonally adjusted”, https://www.bls.gov/charts/employment-situation/ civilian-unemployment.htm. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
BLS (2021f ) “Civillian employment, seasonally adjusted”, https://www.bls.gov/charts/employment-situation/ civilian-unemployment.htm. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
Cahit, T. (1976) Sosyal Ekonomi, Ankara: S Yayını.
Council of the European Union (2019) Regulation (EU) 2019/1700 of the European Parliament and of the Council of 10 October 2019, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/9c53922a-eed8- 11e9-a32c-01aa75ed71a1/language-en. (Erişim Tarihi: 12.9.2021)
Cumhuriyet (2021) “Türkiye İstatistik Kurumu, danışma kurullarını lağvetti”, Cumhuriyet, 10 Mart 2021. Çelik A. (2019)” İşsizlik Yazıları”, https://www.researchgate.net/publication/341701228_Issizlik_Yazilari (Erişim Tarihi: 24.10.2021)
Çelik, A (2020) https://www.researchgate.net/publication/341878710_COVID-19_VE_CALISMA_YASAMI_ YAZILARI. (Erişim Tarihi: 20.10.2021)
Çelik, A. (2021) “TÜİK’in Covid-19 Sessizliği”, BirGün, 18 Ocak 2021. https://www.birgun.net/haber/tuik-in-covid- 19-sessizligi-330798. (Erişim Tarihi: 24.10.2021)
DİSK (2010) DİSK-AR 2010 Mayıs Dönemi İstihdam Raporu, http://disk.org.tr/2010/08/2010-mayis-ayi-donemi- istihdam-raporu/. (Erişim Tarihi: 7.5.2010)
DİSK-AR (2021a) İşsizlik ve İstihdamın Görünümü 2020 Yıllık Rapor, http://arastirma.disk.org.tr/?p=5228. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
DİSK-AR (2021b) İşsizlik ve İstihdamın Görünümü-Kasım 2020, http://arastirma.disk.org.tr/?p=4894. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
DİSK-AR (2021c) “DİSK-AR ve TÜİK işsizlik hesaplamaları arasındaki fark 16 puan ve 6,4 milyon!”, http://arastirma. disk.org.tr/?p=5111. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
DİSK-AR (2021d). İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporları, http://arastirma.disk.org.tr/?page_id=1295 (Çeşitli yıllar). (Erişim Tarihi: 25.10.2021)
Eğilmez, M. (2021a) “Geniş İşsizlik Oranı”, Kendime Yazılar, https://www.mahfiegilmez.com/2020/06/genis-issizlik- oran.html. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eğilmez, M. (2021b). “Gerçek İşsizlik Oranı”, Kendime Yazılar, https://www.mahfiegilmez.com/2020/07/gercek- issizlik-oran.html. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Ekin, N. (1971) Gelişen Ülkelerde ve Türkiye’de İşsizlik, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını.
Eurostat (1998) Official Journal of the European Communities, Council Regulation (EC), https://eur-lex.europa.
eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:31998R0577&from=EN. (Erişim Tarihi: 7.5.2021) Eurostat (2011) New Measures of Labour Market Attachment, Statistics in Focus. https://ec.europa.eu/eurostat/ documents/3433488/5579744/KS-SF-11-057-EN.PDF. (Erişim Tarihi: 22.12.2021)
Eurostat (2020) Labour Force Survey Reaction to the Covid-19 Crisis Under Regulation 2019/1700, https:// ec.europa.eu/eurostat/documents/10186/10693286/EU-LFS-reaction-to-COVID-crisis-under-regulation- 2019-1700.pdf/c5dddbd8-0e98-f976-a3c8-bb0f0b483320?t=1608545587430. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eurostat (2021a) Legislation, https://ec.europa.eu/eurostat/web/lfs. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eurostat (2021b) Beginners: Labour Market, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title= Beginners:Labour_market_-_basic_definitions#What_is_the_activity_rate.3F. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eurostat (2021c) Labour Force Survey Methodology, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index. php?title=EU_labour_force_survey_-_methodology#EU-LFS_concept_of_labour_force_status. (Erişim Tarihi: 6.5.2021)
Eurostat (2021d) Labour Market and Labour Force Survey, https://ec.europa.eu/eurostat/web/labour-market/ overview. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eurostat (2021e) Statistic Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary: Labour_force. (Erişim Tarihi: 8.5.2021)
Eurostat (2021f ), Employment and activity by sex and age-annual data, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/ view/lfsi_emp_a/default/table?lang=en. (Erişim Tarihi: 7.5.2021).
Eurostat (2021g), Unemployment by sex and age – annual data, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/ view/une_rt_a/default/table?lang=en. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eurostat (2021h), Supplementary indicators to unemployment - annual data, http://appsso.eurostat.ec.europa. eu/nui/show.do?dataset=lfsi_sup_a&lang=en. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
Eurostat (2021i) Employment and activity by sex anda age-quarterly data, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/ view/LFSI_EMP_Q__custom_1786731/default/table?lang=en. (Erişim Tarihi: 17.12.2021) Eurostat (2021j) Unemployment by sex and age-quarterly data, https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/ show.do?dataset=une_rt_q&lang=en. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
Eurostat (2021k) Supplementary indicators to unemployment-quarterly data, http://appsso.eurostat.ec.europa. eu/nui/submitViewTableAction.do. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
Gündoğan, N. ve Biçerli K. (2013) Çalışma Ekonomisi-II, Anadolu Üniversitesi Yayınları. ILO (1982a) Report of the Conference 13th International Conference of Labour Statisticians, http://www. ilo.ch/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/normativeinstrument/wcms_087481.pdf. (Erişim Tarihi: 7.10.2021)
ILO (1982b) Resolution concerning statistics of the economically active population, employment, unemployment and underemployment, https://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/standards-and-guidelines/ resolutions-adopted-by-international-conferences-of-labour-statisticians/WCMS_087481/lang-- en/index.htm. (Erişim Tarihi: 7.10.2021)
ILO (1998) Report of the Conference 16th International Conference of Labour Statisticians, Geneva 1998 https:// www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/normativeinstrument/ wcms_230304.pdf. (Erişim Tarihi: 8.5.2021)
ILO (2011) Methodological Description: Estimates Projections of The Economically Active Population:1990-2020
(Sixth Edition), http://laborsta.ilo.org/applv8/data/EAPEP/v6/ILO_EAPEP_methodology_2011.pdf. (Erişim Tarihi: 7.10.2021)
ILO (2013a) Report of the Conference 19th International Conference of Labour Statisticians, Geneva 2013 https:// www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/normativeinstrument/ wcms_230304.pdf. (Erişim Tarihi: 8.5.2021)
ILO (2013b) “Resolution concerning statistics of work, employment and labour underutilization”, https:// www.ilo.org/global/statistics-and-databases/standards-and-guidelines/resolutions-adopted-by-international- conferences-of-labour-statisticians/WCMS_230304/lang--en/index.htm. (Erişim Tarihi: 22.10.2021)
ILO (2020a) Covid-19 and the world of work: impact and policy responses, ILO Monitor First Edition: 18 March 2020.
ILO (2020b) ILO Gözlem: Covid-19 ve Çalışma Yaşamı: Güncellenmiş Tahminler ve Analiz, https://www.ilo.org/ wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/briefingnote/wcms_757184. pdf. (Erişim Tarihi: 22.10.2021)
ILO (2020c) ILO Monitor: Covid-19 and world of work, Fifth Edition: 30 June 2020.
ILO (2020d) ILO Monitor: Covid-19 and world of work, Fourth Edition: 27 May 2020.
ILO (2020e) ILO Monitor: Covid-19 and world of work, Second Edition: 7 April 2020.
ILO (2020f ) ILO Monitor: Covid-19 and world of work, Sixth Edition: 23 Sep 2020.
ILO (2020g) ILO Monitor: Covid-19 and world of work, Third Edition: 29 April 2020.
ILO (2021a) ILO Monitor: Covid-19 and world of work, Seventh Edition: 25 January 2021.
ILO (2021b) Modelled Estimates Methodology Overview, https://www.ilo.org/ilostat-files/Documents/TEM.pdf. (Erişim Tarihi: 8.5.2021)
ILO (2021c) Modelled Estimates and Projections: Data Considerations and Methodological Approach https:// ilostat.ilo.org/resources/concepts-and-definitions/ilo-modelled-estimates/. (Erişim Tarihi: 8.5.2021)
ILOSTAT (2021d) Indicator Description: Labour Force Participation Rate, https://ilostat.ilo.org/resources/concepts- and-definitions/description-labour-force-participation-rate/. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
ILOSTAT (2021e) International Conference of Labour Statisticians (ICLS), https://ilostat.ilo.org/about/standards/ icls/. (Erişim Tarihi: 24.10.2021)
İŞKUR (2021) İşsizlik Sigortası Fonu Bülteni Ağustos 2021 https://media.iskur.gov.tr/48610/08_agustos- 2021-bulten.pdf. (Erişim Tarihi: 20.9.2021)
Kubilay, M. M.(2021) Dünya Sallanırken ve Türkiye Düşerken Herkes İçin Ekonomi, İstanbul: Doğan Kitap.
Lordoğlu, K ve Özkaplan, N. (2018) Çalışma İktisadı, İstanbul: Der Yayınları.
Lordoğlu, K, Özkaplan, N. ve Törüner M. (1999) Çalışma İktisadi, İstanbul: Beta Yayınları.
Parasız, İ. ve Bildirici, M. (2002) Modern Emek Ekonomisi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
Seymen, R. (2004) İktisatçılar İçin Sosyal Siyaset, İstanbul: Der Yayınları.
Sönmez, M. (2013) “2012’nin Sınıfsal Bilançosu (6) En Mağdurlar: İşsiz ve Güvencesizler…” http://mustafasonmez. net/2012nin-sinifsal-bilancosu-6-en-magdurlar-issiz-ve-guvencesizler/. (Erişim Tarihi: 5.10.2021)
Sönmez, M. (2021) “İşsizlik yüzde 12 mi, yüzde 52 mi?”, https://www.al-monitor.com/tr/contents/articles/ originals/2020/07/turkey-statistics-controversial-unemployment-rates-pandemic.html#ixzz6Sc6H1MSY. (Erişim Tarihi: 5.10.2021)
Statistic Canada (2021a) https://www.statcan.gc.ca/eng/start. (Erişim Tarihi: 7.10.2021)
Statistics Canada (2021b) About StatCan, https://www.statcan.gc.ca/en/start. (Erişim Tarihi: 24.10.2021)
TİSK (2016) İşgücü Piyasası Bülteni-Ekim 2016, Sayı 39 (Erişim Tarihi: 20.10.2016)
TİSK (2021) İşgücü Piyasası Bültenleri, https://mail.tisk.org.tr/yayinlar.html. (Çeşitli yıllar). (Erişim Tarihi: 21.9.2021)
TOBB ETÜ SPM (2020) Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Temmuz 2020 http://spm.etu.edu.tr/tr/publish/ 2020_07_04-IstihdamGorunumu-BasinBulteni.html. (Erişim Tarihi: 4.6.2021)
TOBB ETÜ SPM (2021a) Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, Mart 2021, http://spm.etu.edu.tr/tr/publish/ 2021_03_01-IstihdamGorunumu-BasinBulteni.html. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
TOBB ETÜ SPM (2021b) Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri, http://spm.etu.edu.tr/tr/. (Çeşitli yıllar). (Erişim Tarihi: 4.6.2021)
TÜİK (2020) İşgücü İstatistikleri, Haziran 2020, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Haziran- 2020-33790. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
TÜİK (2021a) Hanehalkı İşgücü Araştırmasında Yapılan Düzenlemelere İlişkin Metodoloji Dokümanı, https:// www.tuik.gov.tr/indir/metodolojikDokumanlar/hia_metod_tr.pdf. (Erişim Tarihi: 8.5.2021)
TÜİK (2021b) İşgücü İstatistikleri, 2020 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2020-37484. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
TÜİK (2021c), İşgücü İstatistikleri, Kasım 2020, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Kasim- 2020-37480. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
TÜİK (2021d) İşgücü İstatistikleri, Nisan 2020, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Nisan- 2020-33788. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
TÜİK (2021e) “22 Şubat 2021 tarihli ve 06 numaralı Hanehalkı İşgücü Araştırması Hakkında Kamuoyu Duyurusu”, https://www.tuik.gov.tr/Kurumsal/DuyuruDetay. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
TÜİK (2021f ) “8 Şubat 2021 tarihli ve 04 numaralı İşgücü Piyasası Danışma Kurulu Kamuoyu Duyurusu”, https:// www.tuik.gov.tr/indir/duyuru/isgucu-danisma-kurulu.pdf. (Erişim Tarihi: 6.10.2021)
TÜİK (2021g) İşgücü İstatistikleri, Ağustos 2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Agustos- 2021-37490. (Erişim Tarihi: 11.10.2021)
TÜİK (2021h) İşgücü İstatistikleri, Şubat 2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Subat- 2021-37487. (Erişim Tarihi: 7.5.2021)
TÜİK (2021i) “Hanehalkı İşgücü Araştırması Hakkında Genel Açıklama”, https://www.google.com/url?- sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj9mpO6-eTzAhWZ_7sIHR- 9GCWYQFnoECAgQAQ&url=https%3A%2F%2Fdata.tuik.gov.tr%2FBulten%2FDownloadFile%3Fp%3DrNSX% 2Fe9EvsLOm3BMYzDnY%2FZmVQ2E7B78ofJ0CaDacZagaKjpwUeXPJylgkbTQceP9spvQcy0aJSyJGVbYsGowRDq2DtbZphale1NRfubnLo% 3D&usg=AOvVaw1BcCc3NqN7RaGieqxfDzDk (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
TÜİK (2021j) “Mevsim etkisinden arındırılmış işgücüne ilişkin tamamlayıcı göstergeler tablosu”, https://data. tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
TÜİK (2021k) “Mevsim etkisinden arındırılmış temel işgücü göstergeleri (15+ yaş) tablosu”, https://data.tuik. gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1. (Erişim Tarihi: 17.12.2021)
Türkan, E. (2005) “Türkiye’de İşgücünün Yapı ve Nitelikleri: Gelişme ve Değerlendirmeler”, TCMB, Aralık 2005.
Yükseler, Z. (2004) “2001-2003 Döneminde İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler (İstihdam ve İşsizlik Sorunu)”, TCMB, Nisan 2004.
Yükseler, Z. ve E. Türkan (2008) “Türkiye’de Hanehalkı: İşgücü, Gelir, Harcama ve Yoksulluk Açısından Analizi”, TÜSİAD, Koç Üniversitesi EAF ve TCMB Büyüme Dizisi No.2 (Mart 2008).
Zaim, S. (1986) Çalışma Ekonomisi, İstanbul: Filiz Kitabevi.