YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNDE MOORA YÖNTEMİ İLE TEDARİKÇİ SEÇİMİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ

Günümüz dünyasında, işletmelerin karlılıklarını arttırabilmek, sağlıklı büyüme rakamlarını yakalayabilmek, maliyetlerini minimize etmek ve piyasada kalıcı olabilmeleri için istikrarlı ve etkili bir tedarikçi ağına, aynı zamanda etkili bir tedarikçi seçimine önem vermeleri şarttır. Bu çalışmanın amacı yiyecek içecek işletmelerinde tedarikçi seçiminde kullanılan yöntemler ve yeni bir yöntem olan MOORA yöntemini üzerine önceden yapılmış çalışmaların incelenmesi ve yiyecek içecek işletmelerinde MOORA yöntemi ile tedarikçi seçiminin uygulanabilirliği tartışılmasıdır. Yiyecek içecek şirketlerinde tedariğin önemi ve tedarikçilerin seçim süreci işletmelerin yaşam sürelerini etkilediği kabul edilmektedir. Bu bağlamda nitelikli ve doğru tedarikçinin seçilmesi işletmelerin yaşam sürelerine olumlu etkisi olduğu varsayılmaktadır. Ancak günümüz klasik tedarik sistemleri ve tedarikçi seçimi yöntemleri küreselleşen dünya ile birçok farklılık gerçekleştirmektedir. Günümüz tedarikçi seçimlerinin daha farklı boyutlarda incelenmesi ve değerlendirilmesi ortaya çıkmıştır. Özellikle yiyecek içecek işletmelerindeki tedarik sürecinin kısa olması gerekliliği tedarikçi seçim aşamalarının hızlı ve farklı boyutlarda inceleme gereksinimini ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tedarik, Tedarikçi Seçimi, MOORA Yöntemi

THE APPLICABILITY OF SUPPLIER SELECTION USING THE MOORA METHOD ON FOOD AND BEVERAGE BUSSINESSES

In today’s world, it is a must for businesses to place importance on a stable supplier network and on the selection of an effective supplier in order to increase their profitability, catch healthy growth numbers, minimize their expenditure and be lasting on the market. The aim of this study is the examination of prior studies on the MOORA method, which is a new method among the methods that are used in the supplier selection process in food and beverage businesses. The applicability of supplier selection using THE MOORA method on food and beverage bussinesses was discussed. It is accepted that the supply chain on food and beverage businesses and the process of supplier selection affect the lifespan of businesses. For this reason, it is assumed that the selection of right and qualified suppliers have positive effects on the lifespan of the businesses. But modern-day classic supply systems and supplier selection methods show many differences with the globalizing world. The necessity of the examination and evaluation of modern-day supplier selection process on different aspects has surfaced. Especially the shortness of the lead time in food and beverage businesses has surfaced the necessity of examinations of the supplier selection processes both fast and on different aspects.

Keywords:

Supply, Supplier Selection, MOORA Method,

PDF

___

Acar, M , Çapkın, A . (2017). Analitik Ağ Süreci İle Tedarikçi Seçimi: Otomotiv Sektörü Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 121-134.
Akkaya, G., Turanoğlu, B., & Öztaş, S. (2015). An İntegrated Fuzzy Ahp And Fuzzy Moora Approach To The Problem Of İndustrial Engineering Sector Choosing. Expert Systems With Applications, 42(24), 9565-9573.
Aktepe, A., & Ersöz, S. (2014). Ahp-Vıkor Ve Moora Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanması. Journal Of Industrial Engineering (Turkish Chamber Of Mechanical Engineers), 25, 2-15.
Akyüz, G. A. (2012). Bulanik Vıkor Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 197-215.
Akyüz, Y., & Soba, M. (2013). Electre Yöntemiyle Tekstil Sektöründe Optimal Kuruluş Yeri Seçimi: Uşak İli Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 9(19), 185-198.
Alaei, R., & Setak, M. (2017). Selecting Unique Suppliers Through Winner Determination İn Combinatorial Reverse Auction: Scatter Search Algorithm. Scientia Iranica. Transaction E, Industrial Engineering, 24(6), 3297-3307.
Alkan, A., Kasımoğlu, H. Ç., Çelik, C., & Aladağ, Z. (2017). Ahp Ve Promethee Yöntemleri İle Lastik Üreticisi Bir Firma İçin Tedarikçi Seçimi. Sakarya University Journal Of Science, 21(2), 261-269.
Archana, M., & Sujatha, V. (2012). Application Of Fuzzy Moora And Gra İn Multi-Criterion Decision Making Problems. International Journal Of Computer Applications, 53(9), 46-50.
Forghani, A., Sadjadi, S. J., & Moghadam, B. F. (2018). A Supplier Selection Model İn Pharmaceutical Supply Chain Using Pca, Z-Topsıs And Mılp: A Case Study. Plos One, 13(8), 1-17.
Türkmen, M. A., & Bildik, T. Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığında Bulanık Vikor Uygulaması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 1-15.
Baležentis, T. (2011). A Farming Efficiency Estimation Model Based On Fuzzy Multimoora. Management Theory And Studies For Rural Business And Infrastructure Development, 29(5), 43-52.
Balk, B., & Elder, K. (2000). Combining Binary Decision Tree And Geostatistical Methods To Estimate Snow Distribution İn A Mountain Watershed. Water Resources Research, 36(1), 13-26.
Baynal, K., & Yüzügüllü, E. (2013). Tedarik Zinciri Yönetiminde Analitik Ağ Süreci İle Tedarikçi Seçimi Ve Bir Uygulama. Istanbul University Journal Of The School Of Business Administration, 42(1), 77-79.
Behzadian, M., Kazemzadeh, R. B., Albadvi, A., & Aghdasi, M. (2010). Promethee: A Comprehensive Literature Review On Methodologies And Applications. European Journal Of Operational Research, 200(1), 198-215.
Dey, B., Bairagi, B., Sarkar, B., & Sanyal, S. (2012). A Moora Based Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Approach For Supply Chain Strategy Selection. International Journal Of Industrial Engineering Computations, 3(4), 649-662.
Boran, F. E., Genç, S., Kurt, M., & Akay, D. (2009). A Multi-Criteria İntuitionistic Fuzzy Group Decision Making For Supplier Selection With Topsıs Method. Expert Systems With Applications, 36(8), 11363-11368.
Brauers, W. K. (2018). Location Theory And Multi-Criteria Decision Making: An Application Of The Moora Method. Contemporary Economics.--, 12(3), 241-252.
Brauers, W. K. M., & Ginevičius, R. (2009). Robustness İn Regional Development Studies. The Case Of Lithuania. Journal Of Business Economics And Management, 10(2), 121-140.
Brauers, W. K., & Zavadskas, E. K. (2006). The Moora Method And İts Application To Privatization İn A Transition Economy. Control And Cybernetics, 35, 445-469.
Brauers, W. K. M., Zavadskas, E. K., Peldschus, F., & Turskis, Z. (2008). Multi-Objective Optimization Of Road Design Alternatives With An Application Of The Moora Method. The 25th International Symposium On Automation And Robotics İnConstruction, 541-548.
Brauers, W. K. M. (2013). Multi-Objective Seaport Planning By Moora Decision Making. Annals Of Operations Research, 206(1), 39-58.
Cannon, J. P., & Homburg, C. (2001). Buyer-Supplier Relationships And Customer Firm Costs. Journal Of Marketing, 65(1), 29-43.
Chakraborty, S. (2011). Applications Of The Moora Method For Decision Making İn Manufacturing Environment. The International Journal Of Advanced Manufacturing Technology, 54(9-12), 1155-1166.
Karande, P., & Chakraborty, S. (2012). Decision Making For Supplier Selection Using The Moora Method. Iup Journal Of Operations Management, 11(2), 6.
Chu, M. T., Shyu, J., Tzeng, G. H., & Khosla, R. (2007). Comparison Among Three Analytical Methods For Knowledge Communities Group-Decision Analysis. Expert Systems With Applications, 33(4), 1011-1024.
Çağıl, G. (2008). 2008 Küresel Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörünün Finansal Performansının Electre Yöntemi İle Analizi. Maliye Ve Finans Yazıları, 1(93), 59-86.
Çakın, E. (2013). Tedarikçi Seçim Kararında Analitik Ağ Süreci (Anp) Ve Electre Yöntemlerinin Kullanılması Ve Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Dağdeviren, M , Yüksel, İ . (2007). Personnel Selection Using Analytic Network Process. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6 (11), 99-118.
Dağdeviren, M. (2007). Bulanik Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Personel Seçimi Ve Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(4), 791-799.
Dağdeviren, M., & Erarslan, E. (2008). Promethee Siralama Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 69-75.
Dağdeviren, M., & Eren, T. (2001). Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi Ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16(1), 42-52.
Dağdeviren, M., Akay, D., & Kurt, M. (2004). İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi Ve Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2), 131-138.
Durmaz, E. D., Akagündüz, E., & Şahin, R. (2017). Tedarikçi Seçim Probleminde Hedef Programlama Ve Moora Yöntemi: Uygulama Çalışması. Gazi Universitesi Iktisadi Ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 19(3), 1021.
Eray, E. (2015). Yapı İşletmesi Programı İnşaat Sektöründe Tedarikçi Seçiminde Kullanılan Çok Amaçlı Karar Destek Yöntemlerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eren, T., & Özder, E. H. (2016). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri İle Bir İçecek Firması İçin Tedarikçi Seçimi. In 4th International Symposium On Innovative Technologies İn Engineering And Science (Isıtes2016) 3-5 Nov 2016 Alanya/AntalyaTurkey.
Ertuğrul, İ., & Karakaşoğlu, N. (2010). Electre Ve Bulanık Ahp Yöntemleri İle Bir İşletme İçin Bilgisayar Seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 23-41.
Flax, J., Bick, G., & Abratt, R. (2016). The Perceptions Of Supplier-Buyer Relations And İts Affect On The Corporate Brand. Journal Of Brand Management, 23(1), 22-37.
Hoetker, G. (2005). How Much You Know Versus How Well I Know You: Selecting A Supplier For A Technically İnnovative Component. Strategic Management Journal, 26(1), 75-96.
Gökalp, B., & Soylu, B. (2012). Tedarikçinin Süreçlerini İyileştirme Amaçlı Tedarikçi Seçim Problemi. Journal Of Industrial Engineering (Turkish Chamber Of Mechanical Engineers), 23(1).
Görener, A., Dinçer, H. Ve Hacıoğlu, Ü. (2013). Application Of Multi-Objective Optimization On The Basis Of Ratio Analysis (Moora) Method For Bank Branch Location Selection. International Journal Of Finance & Banking Studies Ijfbs, 2(2), 41-52.
Güleryüz, S. (2010). Geri Dönüşüm Tesislerine Lisans Verme Probleminin Bulanık Anp Ve Ahp Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Günay, Z., & Ünal, Ö. F. (2016). Ahp-Topsıs Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi (Bir Telekomünikasyon Şirketi Örneği). Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 37-53.
Günden, C., & Miran, B. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanılarak Çiftçi Kararlarının Analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(3), 195-206.
Homburg, C., & Rudolph, B. (2001). Customer Satisfaction İn İndustrial Markets: Dimensional And Multiple Role İssues. Journal Of Business Research, 52(1), 15-33.
İnce, H. Ve İmamoğlu, Z. S. (2016). Destek Vektör Regresyon Ve İkiz Destek Vektör Regresyon Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, S. 17(2), S. 241-253.
Jain, V. (2018). Application Of Combined Madm Methods As Moora And Psı For Ranking Of Fms Performance Factors. Benchmarking: An International Journal, 25(6), 1903-1920.
Kalibatas, D., & Turskis, Z. (2008). Multicriteria Evaluation Of İnner Climate By Using Moora Method. Information Technology And Control, 37(1).
Karande, P., & Chakraborty, S. (2012). A Fuzzy-Moora Approach For Erp System Selection. Decision Science Letters, 1(1), 11-21.
Karsak, E. E., & İşcan, F. (2000). Çimento Sektöründe Göreli Faaliyet Performanslarının Ağırlıklı Kısıtlamaları Ve Çapraz Etkinlik Kullanılarak Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 11(3), 2-10.
Kaya, T., & Kahraman, C. (2011). Fuzzy Multiple Criteria Forestry Decision Making Based On An İntegrated Vıkor And Ahp Approach. Expert Systems With Applications, 38(6), 7326-7333.
De Boer, L., Labro, E., & Morlacchi, P. (2001). A Review Of Methods Supporting Supplier Selection. European Journal Of Purchasing & Supply Management, 7(2), 75-89.
Muniappan, A., Raj, J. A., Jayakumar, V., Prakash, R. S., & Sathyaraj, R. (2018, August). Optimization Of Wedm Process Parameters Using Standard Deviation And Moora Method. In Iop Conference Series: Materials Science AndEngineering (Vol. 402, No. 1), 1-12.
Ömürbek, N., & Şimşek, A. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci Ve Analitik Ağ Süreci Yöntemleri İle Online Alişveriş Site Seçimi. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(22), 306-327.
Ömürbek, N., Helvacıoğlu, Ö. C., & Üstündağ, S. (2013). Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (Ahp) Kullanımı: Isparta Bölgesinde Bir Uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (21), 101-116.
Erçetin, Ö. Z., & Baykoç, Ö. F. (2004). Tedarikçi Seçimi Problemine Karar Teorisi Destekli Uzman Sistem Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3), 275-286.
Özbek, A. (2015). Efficiency Analysis Of Foreign-Capital Banks İn Turkey By Ocra And Moora. Research Journal Of Finance And Accounting, 6(13), 21-30.
Ozcelik, G., Aydoğan, E., & Gencer, C. (2014). A Hybrid Moora-Fuzzy Algorithm For Special Education And Rehabilitation Center Selection. Journal Of Management And Information Science, 2(3), 53-62.
Özdemir, A. (2010). Ürün Grupları Temelinde Tedarikçi Seçim Probleminin Ele Alınması Ve Analitik Hiyerarşi Süreci İle Çözümlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 55-84.
Özder, E. H., & Eren, T. (2016). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemi Ve Hedef Programlama Teknikleri İle Tedarikçi Seçimi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 4(3), 196-207.
Özel, B., & Özyörük, B. (2007). Bulanık Aksiyomatik Tasarım İle Tedarikçi Firma Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3), 415-423.
Özyörük, B. (2008). Tedarik Zincirinde Ürün Dağıtımı İçin Üçüncü Taraf Kullanımı (3pl) Ve Firma Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 65-73.
Raosaheb V. L. (2014). Fuzzy Multi-Objective Supplier Selection Problem For Multiple Items İn A Supply Chain. International Journal Of Innovative Research İn Computer Science & Technology, S. 2 (5), S. 2-4.
Kumar Sahu, A., Datta, S., & Sankar Mahapatra, S. (2014). Supply Chain Performance Benchmarking Using Grey Moora Approach: An Empirical Research. Grey Systems: Theory And Application, 4(1), 24-55.
Sarode, A. D., & Khodke, P. M. (2009). Performance Measurement Of Supply Chain Management: A Decision Framework For Evaluating And Selecting Supplier Performance İn A Supply Chain. International Journal Of Applied ManagementAnd Technology, 8(1), 1.
Sezen, B., & Doğan, E. (2005). Askeri Bir Tersaneye Bağlı Atölyelerin Karşılaştırmalı Verimlilik Değerlendirmesi: Bir Veri Zarflama Yöntemi Uygulaması. Journal Of Aeronautics And Space Technologies, 2(2), 77-87.
Shin, H., Collier, D. A., & Wilson, D. D. (2000). Supply Management Orientation And Supplier/Buyer Performance. Journal Of Operations Management, 18(3), 317-333.
Soh, K. L., Jayaraman, K., Yen, T. S., & Kiumarsi, S. (2016). The Role Of Suppliers İn Establishing Buyer-Supplier Relationship Towards Better Supplier Performance. International Journal Of Productivity And Quality Management, 17(2), 183-197.
Streimikiene, D., Balezentis, T., Krisciukaitienė, I., & Balezentis, A. (2012). Prioritizing Sustainable Electricity Production Technologies: Mcdm Approach. Renewable And Sustainable Energy Reviews, 16(5), 3302-3311.
Şahin, Y., & Supçiller, A. (2015). Tedarikçi Seçimi İçin Bir Karar Destek Sistemi. Mühendislik Bilimleri Ve Tasarım Dergisi, 3(2), 91-104.
Şengül, S. (2017). Yiyecek İçecek İşletmelerinin Tedarikçi Değerlendirmeleri: Yöresel Mutfak Ürünlerinin Satınalma Süreçleri Hakkında Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 218-233.
Şimşek, A., Çatır, O., & Ömürbek, N. (2015). Topsıs Ve Moora Yöntemleri İle Tedarikçi Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama. Balikesir University Journal Of Social Sciences Institute, 18(33), 134-161.
Tepe, S., & Görener, A. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci Ve Moora Yöntemlerinin Personel Seçiminde Uygulanması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 25 (13), 1-14.
Türker, Ahmet (1988). Çok Ölçekli Karar Verme Tekniklerinden Electre. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 38(3), 72–87.
Tüzemen, A., & Özdağoğlu, A. (2007). Doktora Öğrencilerinin Eş Seçiminde Önem Verdikleri Kriterlerin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi İle Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 215-232.
Uygurtürk, H. (2015). Bankaların İnternet Şubelerinin Bulanık Moora Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 11(25), 115-128.
Vatansever, K., & Uluköy, M. (2013). Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerinin Bulanık Ahp Ve Bulanık Moora Yöntemleriyle Seçimi: Üretim Sektöründe Bir Uygulama. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 274-293.
Wei, J. (2010). Topsıs Method For Multiple Attribute Decision Making With İncomplete Weight İnformation İn Linguistic Setting. Journal Of Convergence Information Technology, 5(10), 181-187.
Wu, M. C., & Chen, T. Y. (2011). The Electre Multicriteria Analysis Approach Based On Atanassov’s İntuitionistic Fuzzy Sets. Expert Systems With Applications, 38(10), 12318-12327.
Yarış, A., & Cömert, M. (2015). Mardin İlindeki Restoranların Yerel Ürün Kullanımındaki Avantaj Ve Dezavantajları İle İlgili Algı Düzeyleri. Journal Of International Social Research, 8(37), 991-998.
Yildirim, B. F., & Önay, O. (2013). Bulut Teknolojisi Firmalarinin Bulanik Ahp-Moora Yöntemi Kullanilarak Siralanmasi. Istanbul Üniversitesi Isletme Fakültesi Isletme Iktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 59-81.
Yıldız, A., & Deveci, M. (2013). Bulanık Vıkor Yöntemine Dayalı Personel Seçim Süreci. Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(4), 427-436.
Yılmaz, B., & Dağdeviren, M. (2010). Ekipman Seçimi Probleminde Promethee Ve Bulanık Promethee Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4), 811-826
Yu, Z., Haghighat, F., Fung, B. C., & Yoshino, H. (2010). A Decision Tree Method For Building Energy Demand Modeling. Energy And Buildings, 42(10), 1637-1646.
Wang, Y. J., & Lee, H. S. (2007). Generalizing TOPSIS for fuzzy multiple-criteria group decision-making. Computers & Mathematics with Applications, 53(11), 1762-1772.
Şişman, B , Doğan, M . (2016). Türk Bankalarının Finansal Performanslarının Bulanık AHP ve Bulanık Moora Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (2), 353-371.