İzzet ŞEREF, Beytullah KARAGÖZ, İmran KOÇ ARDIÇ

TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ OKUMA METİNLERİNİN METİNSELLİK ÖZELLİKLERİ: LAO TZU’NUN ‘ACELE KARAR VERMEYİN’ ÖYKÜSÜ ÖRNEĞİ

Bu çalışmanın amacı, 2018-2019 eğitim öğretim döneminde okutulan Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları 8. sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki “Acele Karar Vermeyin” adlı öyküyü metinsellik özellikleri açısından incelemektir. Ayrıca metnin hem yüzey hem de derin yapısını ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olan içerik analizi deseni tercih edilmiştir. Çalışmanın veri kaynağını, 2018-2019 eğitim öğretim döneminde okutulan MEB Yayınları 8. sınıf Türkçe Ders Kitabı’nda yer alan “Acele Karar Vermeyin” adlı öykü oluşturmaktadır. Metin seçiminde çalışmanın amacına uygun olarak derinlemesine veri ve bilgi edinebilme hususu dikkate alınmıştır. Metin çözümlenirken Aydın’ın (2012) çalışmasından hareketle geliştirilen metin yapısı şablonu esas alınmıştır. Bu kapsamda cümle ve sözcük düzeyinde yapılan incelemelerde küçük ölçekli yapı esas alınırken, bütünsel analiz büyük ölçekli yapıya bakılarak yapılmıştır. Sonuç olarak araştırma kapsamına alınan metnin 69 cümleden (507 sözcük) oluştuğu görülmüştür. Ayrıca metnin yüzeysel ve derin yapıda sağlam bir anlatıma sahip olduğu, ders kitaplarında kullanılmasının Türkçe kazanımları bağlamında faydalı olabileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Metindilbilim, metinsellik ölçütleri, Türkçe ders kitabı

TEXTUALITY CHARACTERISTICS OF READING TEXTS IN TURKISH TEXTBOOKS: THE CASE OF ‘DO NOT DECIDE HURRIEDLY’ BY LAO TZU

The purpose of this study is to examine the story named ‘Do not decide hurriedly’ in the 8th Grade Turkish Text Book, which is taught in the 2018-2019 academic year. In addition, both the overall and the deep structure of the text is revealed. In the study, content analysis technique which is one of the qualitative research designs was preferred. The data source of the study is the story, ‘Do not decide hurriedly’ in the Grade 8 Turkish Textbook (MEB Publishing), which is taught in the 2018-2019 academic year. In the selection of the text, in-depth data and information acquisition are taken into consideration. While analyzing the text, the text structure template in Aydın’s (2012) study was based. In this context, while small scale structure was taken as a result of the investigations carried out at sentence and word level, holistic analysis was made by looking at large scale structure. As a result, the text included in the study consisted of 69 sentences (507 words). In addition the text has nonsuppressed expression in overall and deep structure and the use in textbooks may be useful in the context of Turkish learning outcomes.

Keywords:

Textlinguistics, textuality characteristics, Turkish textbooks,

PDF

___

Aksan, D. (1982). Dilbilim seçkisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
Aydın, İ. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nın ‘duygular’ temasında yer alan okuma metinlerine metindilbilimsel bir yaklaşım. Turkish Studies, 7(3), 381-407.
Aydın, İ. ve Torusdağ, G. (2013). Lamartine’in “Göl ‘Le Lac” şiirine metindilbilimsel bir yaklaşım. Turkish Studies, 8(10), 105-114.
Aydın, İ. ve Torusdağ, G. (2014). Türkçe öğretimi çerçevesinde yazınsal bir metin çözümleme örneği olarak Refik Halit Karay’ın garip bir hediye’si. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(4), 109-134.
Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Dilidüzgün, Ş. (2013a). Yeni eleştiri bağlamında metindilbilimsel çözümlemelerle Cevat Şakir’i anlamak. Turkish Studies, 8(13), 811-827.
Dilidüzgün, Ş. (2013b). Metindilbilim dersinin Türkçe öğretmen adaylarının okuma etkinlikleri geliştirme yetilerine etkisi. Turkish Studies, 8(1), 1239-1258.
Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi-Uygulamalı bir yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
Keklik, S. ve Yılmaz, Ö. (2013). 11. Sınıf öğrencilerine ait öyküleyici metinlerin bağdaşıklık ve tutarlılık açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 139-157.
Kocaman, A. (2009). Dilbilim ve Türkçe incelemeleri. International Journal of Central Asian Studies, 13, 365 -371.
Şenöz-Ayata, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “Onikiye Bir Var” adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 167-184.
Poçan, T. (2007). Sait Faik’in Dülger Balığının Ölümü adlı öyküsünde göstergelerin anlambilimsel izlekler ışığında incelenmesi. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2(3), 27-45.
Şeref, İ. (2017). Etkinliklere dayalı ontolojik metin analizi yönteminin yedinci sınıf öğrencilerinin şiir çözümleme başarılarına ve şiir tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Temizkan, M. (2016). Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki okuma etkinliklerinin metin yapısı açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 31-52.
Torusdağ, G. (2013). Metindilbilime genel bir bakış ve metindilbilimsel bir çözümleme örneği olarak Ömer Seyfettin’in “İlk Cinayet’i”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 54-86.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları