OTOMATİK DÜŞÜNCELERİN YORDAYICILIĞI: UMUT VE UMUTSUZLUK FARKI

Bu çalışmanın temel amacı, bilişsel terapide tedavi uygulamalarının ana öğelerinden biri olan negatif otomatik düşüncelerin umut değişkeni ve umutsuzluk değişkeni ile ilişkisi ortaya konulmak istenmiştir. Araştırmaya özel sektör çalışanlarından kolaydan örnekleme yöntemiyle seçilen 74’ü kadın 123 erkek olmak üzere toplamda 197 katılımcı iştirak etmiştir. Verilerin incelenmesinde spearmen korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre negatif otomatik düşüncelerin, yaşam projesi ölçeği değişkenlerinden olan ‘pozitif’ umut değişkenini yordamadığı gözlenlenmiştir. Öte yandan Beck Umutsuzluk Ölçeği ile kavramsallaştırılan umutsuzluk ile güçlü bir ilişkisellik içinde olduğu ve yordadığı bulgulanmıştır. Bu çalışmada kullanılan veri setiyle sınırlı olmak üzere, negatif otomatik düşüncelerin psikolojideki pozitif yapılarla ilişkisellik içerisinde olduğu ancak bu değişkenleri etkilemediği söylenebilir. Gelecekteki çalışmalarda bilişsel terapinin sadece psikolojideki olumsuz değişkenlerle değil pozitif psikoloji değişkenleri ile test edilmesi önerilebilir

Anahtar Kelimeler:

otomatik, düşünceler, umut, umutsuzluk

PREDICTIVE ROLE OF AUTOMATIC THOUGHTS: DIFFERENCE BETWEEN HOPE AND HOPELESNESS

The aim of this study was to determine the relationships among negative automatic thoughts which is one of the main components of the treatment applications in cognitive therapy, hope and hopelessness variables. A total of 197 participants, 74 (female) and 123 (male), were selected from the private sector employees via convenient sampling method. Pearson correlation coefficient and multiple linear regression analysis were used to analyze the data. According to the findings, negative automatic thoughts did not predict the life project variables including ‘positive’ hope variable. On the other hand, negative automatic thoughts were found to be strongly correlated with hopelessness and predict this variable. According to the results, negative automatic thoughts are related to positive structures in psychology while don’t affect these variables. In future studies, it is suggested to investigate cognitive therapy components (e.g. automatic thoughts) not only with negative variables in psychology but also with positive psychology variables.

Keywords:

automatic thoughts, hope, hopelessness, cognitive therapy,

PDF

___

Artıran, M. (2015). Akılcı Duygucu Davranişçi Kuram Ve Öz-Belirlenim Kurami Çerçevesinde Yeni Bir Ölçek: Akılcı-Duygucu Öz-Belirlenim (ADÖP) Ölçeğinin Geliştirilmesi. İstanbul Arel Üniversitesi. Doktora Tezi.
Aydın, B. (1990). Üniversite öğrencilerinde depresyon, bilişsel çarpıtmalar ve akademik başarı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 2, 27-36.
Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA Yayınevi.
Bannink, P. (2013). Are you ready for positive cognitive behavioral therapy? The Journal of Happiness & Well-Being. 1(2)
Beck, A.T. (1963). Thinking a depression. Arch Gen Psychiatry. 9: 324-333
Beck, A. T. (1976). Cognitive Therapy And Emotional Disorder. International University Press. New York.
Beck, A. And Emery, G. (2011). Anksiyete Bozuklukları Ve Fobiler (Çev. V. Öztürk; Çev. Ed. Tahir Özakkaş). İstanbul: Litera Yayıncılık.
Beck, J. (1995). Cognitive Therapy: Basics And Beyond. New York: The Guilford Press.
Beck J. (2001). Bilişsel Terapi: Temel İlkeler Ve Ötesi. (Çev. N Hisli Şahin), (Çev. Ed. F. Balkaya, A İlden Koçkar), Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Ankara, 2006.
Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram Ve Uygulamaları (7. Baskı, Çev. T. Ergene). Ankara: Mentis Yayıncılık.
Çakar, F. S. (2014). Otomatik Düşüncelerin Umutsuzluk Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Benlik Saygısının Aracılık Rolü. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(5), 1-16.
DiGiuseppe, R. A., Doyle, K. A., Dryden, W. Backx, W. (2014). A Practitioner’s Guide to Rational Emotive Behavior Therapy (3rd Ed.). Türkçe Çevirisi: Uygulamacının Bir Klavuzu: Rasyonel Duygucu Davranışçı Terapi. Nobel Yayınları. Çeviren: Murat Artıran. Oxfort University Press. New York.
Dinçer, D. Ve Derelioğlu, Y. (2005). Üniversite Sınavına Hazırlanan Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Vııı. Ulusal Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Kongresi’nde Sunulan Bildiri, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Durak, A. ve Palabıyıkoğlu R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlilik Çalışması, Türk Psikoloji Dergisi. Sayı 2.
Eğinli, A. T. (2009). Çalışanlarda İş Doyumu: Kamu Ve Özel Sektör Çalışanların İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi. C.23, S.3, S.42.
Gladding, S. T. (2015). Family therapy: History, theory, and practice. Pearson.
Ellis, A. (2003). Similarities And Differences Between Rational Emotive Behavior Therapy And Cognitive Therapy. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 17, 225 – 240
Ellis, A. (1994). Reason and emotion in psychotherapy (Rev. Ed.). Secaucus, NJ: Birscj Lane.
Fennel, M. (1996). Depression, In Hawton, K. (Ed.). Cognitive Behaviour Therapy For Psychiatric Problems, (169-235), New York: Oxford University PressField, A. (2000). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London: Sage Publications.
Greenberg, D. (2015). The Link Between Cognitive Behavior Therapy and Positive Psychology. Erişim tarihi: 15 Ekim 2018, https://beckinstitute.org/the-link-between-cognitive-behavior-therapy-and-positive-psychology/
Gotlib, I.; Coyne, J. (1983). The role of cognition in depression: A critical appraisal. Psychological Bulletin. 94(3)
Hankin, B. L.,Abramson, L.Y.,Siler, M. (2001). A prospective test of the hopelessness theory of depression in adolescence. Cognitive Therapy and Research, 25(5), 607 - 632.
Haran, S., Aydın, O. (1995). Depresyon, Umutsuzluk, Sosyal Beğenirlik ve Kendini Kurgulama Düzeyinin İntihar Fikirleri ile İlişkisi. Kriz Dergisi. 3(1-2), 218- 222.Henkel, V., Mergl, R., Kohnen, R., Maier, W., Möller, H. J., & Hegerl, U. (2003). Identifying depression in primary care: a comparison of different methods in a prospective cohort study. Bmj, 326(7382), 200-201.
Himle, J.; Steinberger, E., Laviolette, W. & Golenberg, Z. (2013). Work-Related Cognitive-Behavioral Therapy for Unemployed Persons with Social Anxiety. The Society for Social Work and Research. Annual Conference
Kocayörük, E., Altıntaş, E., Şimşek, Ö. F., Bozanoğlu, İ., Çelik, B. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Zaman Perspektifli İyi-Oluş Düzeyleri: Kümeleme Analizi İncelemesi Ontological Wellbeing Of University Students: A Cluster-Analysis Approach. Eğitim Fakü̧ltesi Dergisi. 33(3):550-564
Kumcağız, H., Şahin, C., Alakuş, K. ve Akbaş, M. (2017). Yeme Tutumlarını Yordamada Umut Ve Olumsuz Düşüncelerin Rolü. International Journal Of Eurasia Social Sciences. Vol: 8, Issue: 29, pp. (939-954).
Murdock, N. L. (2012). Psikolojik Danışma Ve Psikoterapi Kuramları. (Çev. Ed.: Akkoyun, F.) Ankara: Nobel Yayıncılık.
Onay, M., & Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Garsonlar ve aşçıbaşılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2).
Özdemir, S., & Muradova, T. (2008). Örgütlerde Motivasyon Ve Verimlilik İlişkisi. Journal of Qafqaz University, (24).
Snyder, C., C.R., Harris, C.R., J.R. Anderson, J.R., Holleran, S.A., Irving, L.M., Sigmon, S.X., Bshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., Harney, P. (1991). The Will and the Ways: Development and Validation of an Individual-Differences Measure of Hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 4, 570-585.
Padesky, C. A. & Mooneyi K. A. (2012). Strengths‐Based Cognitive–Behavioural Therapy: A Four‐Step Model to Build Resilience. Clinical Psychology and Psychotherapy. 19, 283-290
Prasko, J., Hruby, R., Holubova, M., Latalova, K., Vsykocilova, J., Slepcky, M., Ociskova, M. ve Grambal, A. (2015). Positive cognitive behavioral therapy. Activitas Nervosa Superior. Rediviva ISSN 1337-933X
Rana, M., Sthapit, S. & Sharma, V.D. (2017). Assessment of Automatic Thoughts in Patients with Depressive Illness at a Tertiary Hospital in Nepal. JNMA Journal of Nepal Med Association. Apr-Jun;56(206):248-255.
Snyder, C. R., İlardi, S., Cheavens, J. S., Michael, S. T. (2000). The Role of Hope in Cognitive-Behavior Therapies. Cognitive Therapy and Research. 24. 747-762. 10.1023/A:1005547730153.
Savaşır, I., ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 9.
Schniering, C. A. ve Rapee, R. M. (2004). The Relationship Between Automatic Thoughts And Negative Emotions İn Children And Adolescents: A Test Of The Cognitive Content-Specificity Hypothesis. Journal Of Abnormal Psychology, 113(3), 464-470.
Seligman, M. E. P., ve Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An İntroduction. American Psychologist, 55, 5–14.
Stiles, T.C. & Götestam, K.G. (1989). The role of automatic negative thoughts in the development of dysphoric mood: An analogue experiment. Cognitive Theory and Research. 13: 161. https://doi.org/10.1007/BF01173270
Şahin, N. H., Şahin, N. (1992). Reliability And Validity Of The Turkish Version Of The Automatic Thoughts Questionnaire. Journal Of Clinical Psychology, 48(3), 334-340.
Sönmez V. & Alacapınar, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Tatlidil, H. (2002). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel analiz. Akademi Matbaası, Ankara.
Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M. E., Çelik, M., & Aybek, B. (2008). Duygusal zeka mizah tarzı ve yaşam doyumu: Üniversite öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 1-18.
Tümkaya, S., Çelik, M., ve Aybek, B. (2011). Lise Öğrencilerinde Boyun Eğici Davranışlar Otomatik Düşünceler Umutsuzluk Ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2).
Usta, H. K. (2017). Ergenlerde Benlik Saygısının Algılanan Anne-Baba Tutumları Ve Olumsuz Otomatik Düşüncelerle Yordanması: Samsun İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: T.C. Bahçeşehir Üniversitesi