Osmanlı Devleti’nin borçlanmasında osmanlı Bankası’nın rolü ve önemi

Bu çalısmada, Osmanlı Devleti’nin borçlanmasında Osmanlı Bankası’nın rolü ile dıs borçların miktar ve bilesimi incelenmistir. Osmanlı Devleti’nin yapmıs olduğu dıs ticaret anlasmaları ülkeye giren sermaye miktarını günden güne arttırmıstır. Bu dönem süresince ülkeye giren yabancı yatırımlar ağırlıklı olarak, devlet borçlarında ve karsılıklı ticareti gelistirmeyi amaçlayan altyapı yatırımlarında yoğunlasmıstır. Öte yandan bu dönemde özellikle askeri harcamalar ve saray harcamalarındaki artıslar ile Kırım Savası’nın giderleri bütçenin açık vermesine yol açmıstır. Bütçe açıklarını kapatmak için 1854 yılında ilk dıs borç alınmıs ve borç alma süreci uzun yıllar devam etmistir. ilk dıs borcun alındığı 1854 yılından 1914 yılına kadar farklı yıl ve miktarlarda çesitli borçlanma anlasmaları imzalanmıstır. Osmanlı Bankası’nın 1863 tarihinde kurulmasıyla birlikte devletin para basma yetkisi bu bankaya verilmistir. Bu durum Osmanlı Devleti’nin mali denetim altına girmesine ve mali politikalarını belirlemesinde bağımsızlığını kaybetmesine yol açmıstır. Osmanlı Devleti 1876 yılında borçlarını ödeyemez duruma gelmis ve borç ödemelerini durdurduğunu ilan ederek bir anlamda mali iflasını ilan etmistir. Mali iflasın ilan edilmesi sonucu 1881 yılında Düyunu Umumiye İdaresi kurulmus ve bu tarihten sonra (1881-1914) Osmanlı Bankası’nın etkinliği daha da artmıstır.

The role and importance of the Ottoman Bank in the loan contracted of Ottoman State

In this study, the role of the Ottoman Bank in the state indebtedness of the Ottoman empire and the amount and composition of the foreign debts. The foreign trade agreements which were made by the Ottoman State had increased their capital day by day. In this period foreign investments which brought liquidity into the country were used on public debt and public infrastructure expenditures and helped to develop economics. On the other hand increasing military expenditures, royal expenditures, the exoenditures for the Kırım war has began to cause budget deficits. First time foreign debt was taken in 1854, and then these processes hold on for a long time for financing budget deficit. Between 1854 and 1914 different debt agreements were signed. When the Ottoman Bank was established in 1863, authority to print money was given to this bank. This process caused to lose freedom of national economy politics in the Ottoman Empire. The Ottoman Empire announced financial bankruptcy in 1876. The Ottoman Bank had become increasingly more effective after the establishment of the Düyunu Umumiye İdaresi (Administration of Foreign Debts) 1881-1914.

PDF

___

AÇBA, Sait. (1991), Devlet Borçlanması, Adım Yayınları, Ankara.
AÇBA, Sait. (1995), Osmanlı Devleti’nin Dıs Borçlanması (1854-1914), Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyon.
AKAR, S.Kamil. (2000) ‘Osmanlıda Duyun-ı Umumiye’, Lonca Dergisi, Sayı: 2, ss.25-28.
AKARLI, E. Deniz. (1982), ‘1872-1916 Bütçeleri Isığında Osmanlı Maliyesinin Sıkıntıları’, Prof. Dr. C.O. Tütengil’e Armağan, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, ss.226-254.
AKSOY, Serafettin. (1994), Kamu Maliyesi, 2.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
BLAİSDELL, Donald.C. (1979), Osmanlı İmparatorluğunda Avrupa Mali Denetimi (Düyunu Umumiye), Çev. Ali İhsan Dalgıç, Doğu-Batı Yayınları, İstanbul.
ERDEM, Metin. (1995), Devlet Borçları, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
GÜRSOY, Bedri. (1984), ‘100. Yılında Düyunu Umumiye İdaresi Üzerinde Bir Değerlendirme’, Ord. Prof. Dr. Sükrü Baban’a Armağan, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, ss.17-59.
KAZGAN, Haydar. (1991), Galata Bankerleri, Türk Ekonomi Bankası A.S. Yayınları, İstanbul.
KIRAY, Emine. (1995), Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dıs Borçlar, 2.Baskı, İletisim Yayınları, İstanbul.
PAMUK, Sevket. (1984), Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi, Yurt Yayınevi, Ankara.
PAMUK, Sevket. (1999), Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, 5.Baskı, Gerçek Yayınevi, Ankara.
PARVUS Efendi. (1977),Türkiye’nin Mali Tutsaklığı, May Yayınları, İstanbul.
SUVLA, R.Sükrü. (1940), Tanzimat Devrinde İstikrazlar, Maarif Matbaası, İstanbul.
TABAKOĞLU, Ahmet. (1985), Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları, İstanbul.
TABAKOĞLU, Ahmet. (2003), Türk İktisat Tarihi, 6.Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul.
YASA, Memduh. (1981), Devlet Borçları, 3.Baskı, Has Kutulmus Matbaası, İstanbul.
YENİAY, İ.Hakkı. (1964), Yeni Osmanlı Borçları Tarihi, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayın No: 150, İstanbul.