İslam hukukunda bosanma tazminatı (Mut’a)

İslam hukukundaki mut’a, kendisinden kaynaklanmayan bir sebepten dolayı kocası tarafından bosanan kadına verilen bir miktar nakit para, mal veya menfaattir. Bu yönüyle mut’a, modern hukuktaki bosanma tazminatı ile aynı temel niteliklere sahiptir. Mut’a, bütün fıkıh mezhepleri tarafından –ilke olarak- kabul edilmekle birlikte, detayda farklı görüs ve değerlendirmelere konu olmustur. Mut’anın bütün kısımlarını vacip (yerine getirilmesi zorunlu) veya bütün kısımlarını müstahap (yerine getirilmesi daha iyi olan) gören İslam hukukçuları olduğu gibi, bir kısmını müstahap ve bir kısmını da vacip gören İslam hukukçuları da olmustur. Kur’an, mut’ayı ideal Müslümanlar olan “muttakiler” üzerine bir hak olarak kabul etmekte ve mutâyı veren kisileri onurlandırmaktadır.

Divorce compensation in islamic law

In islamic law, Mut’a is a certain amount of Money, property or interest given to a women divorced by her husband without any reason arising from her will. In this respect, Mut’a has the same basic features as divorce compensation in modern law. Although Mut’a is accepted by all schools of Islamic jurisprudence, at least in principle, it has become subject to different views and evaluations. Just as there were Islamic scholars who vie weal all the aspects of Mut’a as Vacip (compulsory to be implemented) and Müstehap (better if implement), so were there those who regarded some parts of Mut’a as Vacip and Müstehap. The Qur’an views Mut’a as a right over Muttaki, who are ideal musulman, and rewards those paying for Mut’a.

PDF

___

Akıntürk, Turgut, Türk Medeni Hukuku ( Aile Hukuku) II. Cilt, Beta yay. İstanbul 2002
Baberti, Muhammed b. Muhammed (h.714-786), el-İnaye fi Serhi’l-Hidaye, Darü’l-İlim yay. Beyrut 1994
Beyhaki, Ebubekir Ahmed b. Huseyin, es-Sünenü’l-Kübra, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1416
Buceyremi, Süleyman b. Muhammed (h.1131-1221), Tuhfetü’l-Habib ala Serhi’l-Hatib, Darü’l- Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1996
Dimyati, Ebubekir b. Muhammed Sata, Hasiyet-ü İanetü’t-Talibin ala Hall-i Alfaz-i Fethü’l-Muin, Darü’l-Fikr yay.Beyrut 1420
Ebu Davud, Süleyman b. Es’as es-Sicistani, Sünen-u Ebi Davud, Darü’l-Kitabi’l-Arabi yay. Beyrut ty.
Ensari, Seyhülislam Zeynüddin Zekeriya b. Muhammed (h.824-926), Esna’l-Metalib fi Serh-i Ravdi’t-Talib, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1422
Ensari, Fethü’l-Vehhab bi Serhi Menheci’t-Tullab, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1999 Gazali, Muhammed b. Muhammed (h.450-505), el-Vesit, Darü’l-Marife yay. Kahire 1412
Hakim, Muhammed b. Abdullah en-Nisaburi, el-Mustedrek ala’s-Sahihayn, Darü’l-Kütübi’’l-İlmiye yay. Beyrut 1990
Haskifi, Alaüddin Muhammed b. Ali (h.1025-1088), ed-Dürrü’l-Muhtar fi Serh-i Tenviri’l-Ebsar, Darü’l-İlim yay. Beyrut 1995
İbn Kesir, Ebü’l-Fida’ İsmail b. Ömer (h.700-774), Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim, Dar-u Tayyiba yay. Mekke 1999
İbn Kudame, Abdullah b. Ahmed el-Makdısi, el-Muğni, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1998
İbn Manzur, Muhammed b. Mukrem (h.630-711), Lisanü’l-Arab, Darü’l-İlim yay Beyrut 1999
İbn Nuceym, Zeynüddin b. İbrahim (h.926-970), el-Bahrü’r-Raik, darü’l-Fikr yay. Beyrut 1997
Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, Nesil yay. İstanbul 1991
Kurtubi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed (h.671), el-Cami’ li Ahkami’l-Kur’an, Darü’l-Kütübi’l- Mısriye yay. Kahire 1384
Makdisi, Bahaüddin Abdurrahman b. İbrahim (h.624), el-Uddet fi Serhi’l-Umdet, Darü’l-Kütübi’lİlmiye yay. Beyrut 2004
Malik, b. Enes (h.93-179), el-Mudevvenetü’l-Kübra, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1998
Maverdi, Ebü’l-hasan Ali b. Muhammed (h.450), el-Havi fi Fıkhi’s-Safii, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1994
Nemri, Ebu Amr Yusuf b. Abdullah (h,463), el-İstizkar el-Cami’ li Mezahib-i Fukaha-i’l-Emsar, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1996
Nesai, Ahmed b. Suayb, Sünenü’n-Nesai el-Kübra, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1999
Nevevi, Ebu Zekeriya Yahya b. seref (h.631-676), Ravdatü’t-Talibin, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1410
Nevevi, el-Mecmu’ Serhü’l-Muhezzeb, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1999 Serahsi, Semsüddin Ebubekir Muhammed b. Ebisehl, el-Mebsut, Darü’l-İlim yay. Beyrut 1416
Sivasi, Kemalüddin Muhammed b. Abdülvahid (h.681), Serh-ü Fethi’l-Kadir, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1998
Seybani, Muhammed b. Hasan (h.131-183), el-Huccet ala Ehli’l-Medine, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1410
Seyhizade, Abdurrahman b. Muhammed el-Keliboli (h.1078), Mecma’ü’l-Enhür fi Mültaka’l-Ebhür, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1998
Sirbini, Semsüddin Muhammed b. Ahmed (h.977), Muğni’l-Muhtaç ila Ma’rifeti Elfazi’l-Minhac, Darü’l-İlim yay Beyrut 1997
Tırmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa (h.209-279), el-Cami’ü’s-Sahih Sünenü’t-Tırmizi, Darü’l- Kütübi’l-İlmiye yay. Beyrut 1995
Velidedeoğlu, H. Veldet, Türk Medeni Hukuku, C. II Aile Hukuku, İstanbul 1965
Zebidi, Murtaza Muhammed b. Muhammed (h.1145-1205), Tacü’l-Arus min Cevahiri’l-Kamus, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1997
Zeyla’i, Fahrüddin Osman b. Ali (h.743), Tebyinü’l-hakaik serhu Kenzi’d-Dakaik, Darü’l-Kütübi’lİlmiye yay. Beyrut 1996
Zuhayli, Vehbe, el-Fıkhü’l-İslami ve Edilletuh, Darü’l-Fikr yay. Beyrut 1989.