Küresellesme sürecinde geçis ekonomilerinin sosyoekonomik adaptasyonu

1980’li yıllar bütün dünyada dısa açılmanın ve serbestlesmenin hızlı bir biçimde yayıldığı, toplumlararası sınırların asındığı ekonomik ve kültürel olarak küresellesmenin boy gösterdiği bir dönem olmus ve Sovyet Bloku’nun da çökmesi ile küresellesme, alternatifsiz bir süreç olarak kendini kabul ettirmistir. Bu durum, “Geçis ekonomileri” adı altında bir iktisadi fenomenin ortaya çıkmasına yol açmıstır. Türkiye gibi bu sürece daha önce girmis ülkeler her ne kadar bu tanım kapsamında değerlendirilmese de, bu çalısmada Türkiye tanımlanan bu kategori içinde ele alınacaktır. Küresellesme karsısında geçis ekonomilerinin karsı karsıya kaldığı temel problem bu sürece nasıl tepki verecekleri ile ilgilidir. Zira küresel sürece yön veren merkez ülkeler, çevre ülkelere iki temel rejimi dayatmaktadır. Bunlar siyasal alanda demokrasi, ekonomik alanda ise serbest piyasa modelidir. Ancak gerek demokrasinin gerekse serbest piyasa modelinin etkin isleyebilmesi bu ülkelerin tarihsel ve toplumsal dinamikleriyle iliskilidir. Bu nedenle söz konusu iki rejimin etkin isletilmesini engelleyen faktörler, temelde değisimi gerektirmekte ve buna tepkisel yaklasılmaktadır. Diğer taraftan Ortodoks iktisadi yaklasım çerçevesinde bir ülkenin gelismislik düzeyi, üretim hacminin arttırılması ve bununla bağlantılı olarak kaynakların etkin dağılımının sağlanmasına bağlıdır. Bu etkinliği sağlayan temel mekanizma ise serbest piyasadır. Ancak geçis ekonomileri açısından yukarda da bahsedilen tarihsel ve toplumsal dinamikler açısından serbest piyasanın etkin islemesini engelleyen faktörler vardır. Söz konusu faktörler bu çalısmada; tüketim iliskilerinden kaynaklanan etkinsizlikler, üretim sürecinden kaynaklanan etkinsizlikler ve politik sistemden kaynaklanan etkinsizlikler, olarak ele alınacaktır.

Socio-economic adaptation of transition economies in the globalisation process

1980s are the times of liberalisation and opening of economies in the whole world. Globalisation has been accepted as a unique process with the collapse of Soviet Union. This situation has caused an economic phenomena called, “transition economies”. Turkey is not considered in this respect. However, countries like Turkey, which has earlier expesienced this phenomena before are evaluated in this category. The main problem of transition economies is what kind of response they give to the globalisation process. Because central countries of this globalisation process impose two regimes to peripheric countries. These are democracy in the political area and free market in economic area. However, efficient working of both democracy and free market economy is very closely related with historical and social dynamics of the countries. Therefore, the factors preventing the efficient working of these two regimes need a change and this is approached reactionally. On the other hand, in ortodox economic approach, the development level of a country depends on production increase and efficient distribution of resources. The main mechanism providing this is free market. However, there are some factors historically and socially impeding efficient working of free market. These factors are determined as, inefficiencies arising from consumption relations, ınefficiencies from production process and ınefficiencies from political system .

PDF

___

Bauman, Z.; Globallesme Toplumsal sonuçları, istanbul: Ayrıntı Yayınları,1999.
Castells, M.; Ağ Toplumunun Yükselisi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
Castells, M.; “Materials for an Exploratory Theory of the _____etwork Society”, British Journal of Sociology 51/1, 2000.
Sarıbay, A.Y.;Modernitenin İronisi Olarak Globallesme”, İstanbul: Everest Yayınları, 2004. (http://www.basakekonomi.com.tr/arsiv/sistem.html)
Jones R. J. B.; "Globalisation versus Community", New Political Economy, 2/1, 40
Balcılar, M.; “Geçis Ekonomilerinin Büyüme Etkinlerinin Bir Değerlendirilmesi”, Küresellesme ve Geçis Ekonomileri Uluslar arası Sempozyumu, Biskek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları,2002.
Schaffer E.; “Effective Versus Statutory Taxation:Measuring Effective Tax Administration in Transation” , Eurupean Bank Working Paper No:437, November, (http://eres.bus.umich.edu./docs/workpapdav/wp347.pdf)(13.02.2005)
Akalın, G.; “Piyasa Ekonomisinin _____eresindeyiz?”, İsveren Dergisi,2003. (http://www.tisk.org.tr/isveren_sayfa.asp?yazi_id=791&id=47)(15.05.2005)
Robertson, R.; “Globalizatioan, Social Theory and Global Culture”, London
Camileri, J.A.,Falk J.; “The End of Sovereignity”, Politics of a Shrinking and Fragmenting World, Aldershot, 1992.
Larrain, J.; İdeoloji ve Kültürel Kimlik”,İdeoloji ve Kültürel Kimlik”,İstanbul: Sarmal Yayınları, 1995.
ÖZEL, M.; Değisim ve Kriz, İstanbul:İz Yayıncılık, 1995.
KHONDER, H.H.; "Globallesme Teorisi: Elestirel Bir Değerlendirme", Türkiye Günlüğü, 44: 65-78, 1997.
James, P.; _____ation Formation, London: Monash University Press, 1996.
Toffler, A.; Üçüncü Dalga, İstanbul:Altın Kitaplar,1996.
Castells, A.; “Ağda Küresellesme, Kimlik ve Toplum”, Küresel Kusatma Karsısında İnsan, İstanbul:Ufuk Kitapları, 2004.
Gomulka, S.; “Makroekonomic Politicies and Achievements in Transition Economies,1989-1999”, Economic Survey of Europe, No 2/3, 2000.
Çokgezen, M., Çokgezen, G., Özcan, B.; “Kırgızistan Ekonomisinde Belirsizliğin Kaynakları”, Proceedings of First İnternational Conference on The Fiscal Policies In Transition Economies, Manas Universty Publication No:56, Bishkek, 2004.