DÖVİZ KURLARININ YURTİÇİ FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE EKONOMİSİ 2003-2017 DÖNEMİ UYGULAMASI

Uluslararası finans hareketlerinin serbestleşmesi ve ülkeler arasındaki artan ticaret, döviz kurlarının ülke ekonomileri üzerindeki etkisini arttırmıştır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde döviz kurları yurt içi fiyatları etkilemektedir. Döviz kurunun yurt içi fiyatlar üzerinde yarattığı enflasyonist etkilere döviz kuru geçiş etkisi olarak adlandırılmaktadır. Döviz kuru geçiş etkisi, ithal fiyatların ulusal para cinsinden değerini ve üretimde kullanılan ithal ara mallarının fiyatlarını yükselterek yurtiçi fiyatlarının yükselmesine neden olmaktadır. Bir ülkede döviz kurlarında gerçekleşen değişim, yurtiçi malların fiyatlarına aynı oranda yansıyorsa tam geçiş etkisi, aynı oranda yansımıyorsa kısmi geçiş etkisi var demektir. Çalışmamızda Türkiye’de döviz kurlarının tüketici fiyatları, imalat sanayi fiyatları üzerinde yarattığı etkiyi göstermek amacıyla, imalat sanayi fiyat endeksi, tüketici fiyat endeksi, döviz kuru ve ithalat birim değer endeksi verileri kullanılarak Ocak 2003 ve Haziran 2017 dönemini kapsayan 174 aylık veri kullanılarak SVAR modeli tahmin edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular sonucunda Türkiye’de tamamlanmamış geçiş etkisinin görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca imalat sanayi fiyatları TÜFE’ye göre döviz kurundan daha çok etkilenmektedir.

PASS-THROUGH OF EXCHANGE RATES TO DOMESTIC PRICES: AN APPLICATION FOR TURKISH ECONOMY IN THE PERIOD OF 2003-2017

The liberalization of international financial movements and increasing trade between countries have increased the influence of exchange rates on country economies. Exchange rates affect the domestic prices, especially in developing countries. The inflationary effects created by the exchange rate on domestic prices are called the exchange rate pass through effect. The exchange rate pass-through effect increases the value of imported goods in terms of national currency and raises the prices of imported intermediate goods used in production, raising the prices of domestic goods. If the increase in the exchange rates in a country is reflected in the same price of the domestic commodities, then the full transit effect is the partial transit effect. In our study of consumer price exchange rates in Turkey, in order to show the impact on manufacturing industry prices, manufacturing prices index, consumer price index, exchange rate and import unit value index covers January 2003 and June 2017 period, using data from 174 estimated SVAR model using monthly data it was. As a result of the findings obtained in the studies it concludes Turkey incomplete transition effect is seen. Moreover, manufacturing industry prices are affected more by the exchange rate than by CPI.

PDF

___

Alacahan, N.Dilbaz (2011). Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Ülkelerde Enflasyon- Döviz Kuru İlişkisi ve Türkiye Uygulaması. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi.
Altıntaş, Halil (2009). “Türkiye’de Döviz Kurunun Enflasyon Üzerine Geçiş Etkisinin Ekonometrik Analizi: 1989–2007” Eskişehir: Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi’nde sunulmuş tebliğdir.
Arat, Kürşat (2003). Türkiye’de Optimum Döviz Kuru Rejimi Seçimi ve Döviz Kurlarından Fiyatlara Geçiş Etkisinin İncelenmesi. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
Asteriou, Dimitrios ve Hall, G. Stephen (2011). Applied Econometrics. second edition. Palgrave Macmillan.
Campa, M. Jose ve Goldberg, S. Linda (2002). “Exchange Rate Pass-Through into Import Prices: A Macro or Micro Phenomenon?”. FED NY Staff Reports, 149. (https://www.newyorkfed.org/medialibrary/media/ research/staff_reports/sr149.pdf 12 11 Ocak 2017 tarihinde erişildi).
Coulibaly, Dramane, ve Kempf, Hubert (2010). “Does Inflation Targeting Decrease Exchange Rate PassThrough In Emerging Countries?”. (https://halshs.archives- ouvertes.fr/halshs-00497446/document 16 Temmuz 2017 tarihinde erişildi).
Damar, A. Onur (2010). Türkiye’de Döviz Kurundan Fiyatlara Geçiş Etkisinin İncelenmesi. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü.
Gaulier, Guillaume. Révil, L. Amina, ve Méjean, Isabella (2005). “Structural Determinants of the ExchangeRate Pass-Through”. (https://economics.ca//2006/ papers/0029.pdf 03 Mayıs tarihinde erişildi).
Goldberg, K. Pinelopi ve Knetter, M. Michael (1997). “Goods prices and Exchange rates: What have we learned? ”. Journal of Economic Literature. 35(3): 1243-1272.
Gujarati, N. Damodar ve Porter C. Dawn (2012). Temel Ekonometri. Çev. Ü. Şenesen, G. G. Şenesen. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Kara, Hakan. ve Öğünç, Fethi. (2011). Exchange Rate Pass-Through In Turkey: It is Slow, But is it Really Low? The Central Bank of the Republic of Turkey.
Kara, A. H., Sarıkaya, Ç., Öğünç, F., Özmen, M. U. (2017). Kurdan Enflasyona Geçiş: Sihirli Bir Rakam Var mı?. (https://tcmbblog.org/tr/kurdan-enflasyona-gecis-sihirli-bir-rakam-var-mi/ 25 Kasım 2017 tarihinde erişildi.)
Leigh, Daniel ve Rossi, Marco (2002). “Exchange Rate Pass-Through in Turkey”. International Monetary Fund, Working Paper No. 2: 204.
Mayda, Çetin (2015). Döviz Kurunun Enflasyon Üzerine Geçiş Etkisinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı, Trabzon.
McCarthy, Jonathan (2000). “Pass-Through of Exchange Rates and Import Prices to Domestic Inflation in Some Industrialized Economies”. Federal Reserve Bank of New York Staff Report, 3. ABD.
Menon, Jayant (1996). “The Degree and Determinants of Exchange Rate Pass-Through: Market Structure. Non-Tariff Barriers and Multinational Corporations”. The Economic Journal, 106 (435), 434-444.
Özçelik, Murat (2018). Türkiye’de Döviz Kurlarının Yurt İçi Fiyatlara Geçiş Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
Seyidoğlu, Halil (2007). Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama (Geliştirilmiş 15. Baskı). İstanbul: Güzem Yayınları.
TCMB (2017), Parasal Aktarım.
Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/Start.do 12 Mart 2017 tarihinde erişildi.
Tarı, Recep (2012). Ekonometri (8.Baskı). İzmit: Umuttepe Yayınları.
Yang, Jiawen (1997). “Exchange Rate Pass-Through in U.S. Manufacturing Industries”. Review of Economics and Statistics, 79(1): 95 -104.
Yanıktaş, Ayşe (2013). Döviz Kuru Geçiş Etkisi: Türkiye Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Bolu.

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi-Cover

ISSN: 1306-2174
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2005
Yayıncı: Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi