Kimya Ders Kitapları Üzerinde Yapılan Çalışmalarda Eğilimler

Bu araştırmanın amacı, çalışmalarında Milli Eğitim Bakanlığı onaylı kimya ders kitapları üzerinde yapılan makale ve tezlerin betimsel içerik analizini yaparak eğilimlerini belirlemektir. Bu amaçla doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır, Araştırmada 2003-2021 yılları arasında yayımlanmış makaleler ve tezler incelenerek, toplam 73 çalışma için nitel araştırma kapsamında betimsel içerik analizi yapılmıştır. Araştırmada veriler, araştırmacı tarafından oluşturulan “kodlama formu” ile toplanmıştır. Bulgular, frekans olarak grafik ve tablolarda gösterilmiş ve ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarının frekans değerlerinin en fazla olduğu değerler göz önüne alındığında; Türkiye’de kimya ders kitapları üzerinde yapılan çalışmaların en çok 2003, 2010 ve 2011 yıllarında üretildiği, 9. Sınıf seviyesindeki öğrenciler ile çalışıldığı, örneklem grubunun belirtilmediği çalışmaların çoğunlukta olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında örneklem olarak en çok tek kitap seçildiği ve çalışmalarda kişi sayısının çoğunlukla belirtilmediği, veri toplama aracı olarak en çok testin kullanıldığı, üretilen makalelerin en çok Ulakbim/TR Dizin’de tarandığı, en fazla tezin Balıkesir Üniversitesinde üretildiği ve tezlerin en çok Eğitim Bilimleri enstitülerinde yazıldığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarının bu kapsamda yeni çalışma yapacak olan araştırmacılara yol göstereceği düşünülerek, elde edilen bulgular doğrultusunda bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Betimsel içerik analizi, doküman inceleme, kimya ders kitapları

Trends in Studies on Chemistry Textbooks

This study aims to determine the orientation of the articles and theses that on chemistry textbooks approved by the Ministry of National Education in their research through descriptive content analysis. In the research, 73 studies in total published between 2003 and 2021 were analysed in terms of descriptive content through document analysis as qualitative research. In the research, the data were collected with the "coding form" created by the researcher. Findings were shown in graphics and tables as frequency and evaluated in detail. Considering the values with the highest frequency values of the research results; It has been determined that the studies on chemistry textbooks in Turkey were mostly produced in 2003, 2010 and 2011, they were studied with students at the 9th grade level, and the studies that did not specify the sample group were the majority. In addition, a single book was chosen as the sample and the number of people was not specified in the studies, the most tests were used as a data collection tool, most of the articles were mostly indexed in Ulakbim/TR Index, the most theses were produced in Balıkesir University, and most of theses were in the Institution of Educational Sciences written has been determined. Considering that the results of the research will guide the researchers who will conduct new studies in this context, some suggestions were made in line with the findings obtained.

Keywords:

Descriptive content analysis, document analysis, chemistry textbooks,

PDF

___

Altunkaynak, M. (2020). UNESCO 2030 eğitim raporunda umut veren uygulamalara genel bakış: Doküman incelemesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 40-47. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijpes/issue/52682/709181
Aslan Efe, H., & Bakçı, S. (2022). Çoklu zeka kuramı ile ilgili türkiye’de yapılan fen eğitimine yönelik çalışmaların meta-sentezi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 24-43. https://doi.org/10.53506/egitim.1063187
Ayaz, N & Türkmen, B. M. (2018). Yöresel yiyecekleri konu alan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 2(1), 22-38. https://doi.org/10.32958/gastoria.411345
Ayyıldız, Y., & Çubukçu, E. (2022). 9. Sınıf Kimya Konularındaki Yanlış Kavramalar Üzerine Bir İçerik Analizi. Turkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi, 7(1), 73-124. https://doi.org/10.37995/jotcsc.1079793
Balaydın, H. T., & Altınok, O. (2018). Türkiye’de fen eğitiminde TGA stratejisi: bir meta sentez. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 427-444. https://doi.org/10.34086/rteusbe.500872
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274. https://dergipark.org.tr/en/pub/bitlissos/issue/38061/399955
Bayır, E., & Kahveci, S. (2022). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Bilimsel Süreç Becerileri Açısından İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 253-262. https://doi.org/10.30703/cije.1026825
Baynazoğlu, L., & Atasoy, E. (2020). Türkiye’de kavram karikatürleriyle ilgili yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 390-409. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/en/pub/issue/55146/597030
Bezen, S., Başal, C., Aykutlu, I., Seçken, N., & Bayrak, C. (2018). Fizik ve kimya ders kitaplarının karşılaştırmalı olarak incelenmesine disiplinlerarası bir bakış. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 267-283. DOI:10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s13m
Bostan Sarıoğlan A., Dolu G., & Yılmaz, İ.(2021). Fen eğitimi konu alanında yayınlanmış makalelerin içerik analizi: Fen bilimleri öğretimi dergisi örneği. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 101-119. https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/63030/894421
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches I John W. Creswell-2nd ed, Sage Publications, Inc.
Chiappetta, E. L., & Fillman, D. A. (2007). Analysis of five high school textbooks used in the United States for inclusion of the nature of science. International Journal of Science Education, 29(15), 1847-1868. https://doi.org/10.1080/09500690601159407
Çatlak, Ş., Tekdal, M., & Baz, F. (2015). Scratch yazılımı ile programlama öğretiminin durumu: Bir doküman inceleme çalışması. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 4(3), 13-25. https://dergipark.org.tr/en/pub/jitte/issue/25088/264774
Çevik, A., & Kaya, H., (2021). Fen eğitimi alanında yapılan bilimsel süreç becerilerini içeren tezlerin incelenmesi: Meta-sentez çalışması. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 54-77. https://doi.org/10.46762/mamulebd.985454
Çiltaş, A., Güler, G. & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
Dede, S. Ç., & Arslan, S. (2019). Türkiye’de 2002-2018 yılları arasında matematik ders kitapları üzerine yapılmış tezlerin ve makalelerin analizi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 176-195. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.546301
Demirbulat, Ö. G., & Dinç, N. T. (2017). Sürdürülebilir turizm konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 20-30. https://doi.org/10.24010/soid.334320
Dinçer, S. (2018). Eğitim bilimleri araştırmalarında içerik analizi: Meta-analiz, meta-sentez, betimsel içerik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 176-190. https://doi.org/10.14686/buefad.337738
Duban, N. (2008). İlköğretim 4. Sınıf ve teknoloji ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı kuram ışığında değerlendirilmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitim Sempozyumu Bildiri Kitabı, 66-72. Ankara: Nobel Yayınları.
Eroğlu Doğan, E., Ekinci, R., & Doğan, D. (2020). Fen bilimleri ders kitapları ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3479-3499. http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/57287/734864
Gökçek, T., & Çelik, S. (2020). A meta-synthesis study of research about mathematic textbooks. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(4), 1247-1288. https://doi.org/10.14527/pegegog.2020.038
Güven, B., & Özçelik, Ç. (2017). İlkokul matematik dersine yönelik gerçekleştirilen lisansüstü eğitim tez çalışmalarına ilişkin bir inceleme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(4), 693-714. https://doi.org/10.17244/eku.347800
İnam, A., & Güven, S. (2019). Argümantasyon yönteminin kullanıldığı deneysel çalışmaların analizi: bir meta-sentez çalışması. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 5(1), 155-173. https://doi.org/10.34137/jilses.584642
Kabataş Memiş, E. (2017). Türkiye’de argümantasyon konusunda gerçekleştirilen tezlerin analizi: Bir meta-sentez çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(1), 47-65. https://doi.org/10.30703/cije.321436
Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayınevi.
Kaya, H. P. (2019). Türkiye’de denetim alanında yazılmış olan doktora tezlerinin değerlendirilmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 556-576. https://dergipark.org.tr/en/pub/joiss/issue/49576/629439 Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbid/issue/54983/727462
Koç Başaran, Y. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(47):480-495. https://www.researchgate.net/publication/317485692
Köse, M., (2021).. Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 316-334. https://doi.org/10.17556/erziefd.738444
Labuschagne, A. (2003). Qualitative research: Airy fairy or fundamental? The Qualitative Report, 8(1), 100-103. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2003.1901
Maden, S. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları ile ilgili lisansüstü tezlerin analizi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1) , 90-102. https://doi.org/10.48066/kusob.876092
Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing Qualitative Research. New York: Sage.
Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage. p.64.
Newton, D. P., & Newton, L. D. (2006). Could elementary mathematics textbooks help give attention to reasons in the classroom?. Educational Studies in Mathematics, 64, 69-84. https://doi.org/10.1080/09500690601159407
Oğuz Namdar, A., & Önder, V. (2019). Türkiye’de ilköğretimde görsel sanatlar ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri. Kastamonu Education Journal, 27(2), 767-784. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2719
Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage publications.
Şahin, Ş., & Köseoğlu, F. (2016). Bilimin doğasına ilişkin kazanımlar açısından Türkiye’deki lise kimya ders kitapları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 5(4), 103-125. https://doi.org/10.30703/cije.321418
Tabuk, M. (2019). Lisansüstü tezlerde bilgisayar destekli matematik öğretimi uygulamaları: Meta-sentez çalışması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(2), 656-677. https://doi.org/10.30831/akukeg.433539
Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 649-669. http://acikerisim.pau.edu.tr:8080/xmlui/handle/11499/26914
Taş, E., Başoğlu, S., Sarıgöl, J., Tepe, B., Güler, H., (2019). Türkiye’de 2008-2018 yılları arasında araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımına ilişkin fen eğitimi alanında yapılan bilimsel çalışmaların incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 69-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/odusobiad/issue/44137/500378
Topsakal, U. U., Çalık, M., & Çavuş, R. (2012). What trends do turkish biology education studies ındicate?. International Journal of Environmental and Science Education, 7(4), 639-649.
Toptaş, V., & Gözel, E. (2018). Türkiye’de matematik kaygısı ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(3), 136-146. https://dergipark.org.tr/en/pub/ekuad/issue/41379/500235
Wach, E., & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/20.500.12413/2989
Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9. https://dergipark.org.tr/en/pub/gsbdergi/issue/39953/474327
Yaşar, Ş., & Papatğa, E. (2015). İlkokul matematik derslerine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 113-124. https://dergipark.org.tr/en/pub/trkefd/issue/21482/230218
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yücedağ, T. (2010). 2000-2009 Yılları arasında matematik eğitimi alanında Türkiye’de yapılan çalışmalarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.