Ve madem ki sokaklar kimsenin değil'': Talan, dolandırıcılık ve hırsızlığa karşı kentsel müşterekler yaratmak

Marx'in feodalizmden kapitalizme geçiş başlığı altında ilkel birikim modeli olarak tanımladığı, ortaçağdan 18. yüzyılın sonuna kadar İngiltere'de müşterek kullanıma ait arazilerin "çitlenmesi" (enclosure) yoluyla gerçekleşen kapitalist sermaye birikim rejiminin 1980'lerde neoliberal "yeniçitlemeler" biçiminde geri dönmesiyle birlikte müşterekler (the commons) kavramı merkezî bir politik ve toplumsal önem kazanıyor. Sermayenin yeni çitleme harekâtı toprak, su, orman gibi doğal ortak alanlara el koymakla kalmayarak kamusal hizmetlerden tohum ve genlere kadar her türlü müşterek varlık ve değeri özelleştirerek metalaştırmayı hedefliyor. Türkiye'de 2001 krizi sonrası başat hale gelen "el koyarak birikim" modeli kentsel müştereklerin çitlenmesine dayanmakta, buna karşılık müştereklerin savunulması ve yeni müştereklik biçimlerinin geliştirilmesini hedefleyen kentsel toplumsal hareketler ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede kolektif sembolik sermayenin metalaştırılmasına karşı bir direniş olan Emek Sineması mücadelesi ve kentsel müştereklerin savunusu ve yeni kentsel müştereklerin yaratılması üzerinden ortaya çıkan toplumsal muhalefetin imkân ve sınırlılıkları değerlendirilmektedir.

And since the streets belong to no one'': Creating urban commons against plunder, robbery and theft

The notion of the commons, which Marx discussed under the title of "primitive accumulation" in relation to the enclosures, which took place in England from late middle ages to the 18th century, has received a central political and social significance due to the return of enclosures in the post 1980 neoliberal era. The new enclosure operation of capital aims at privatizing different forms of commons, from land, water and forest to public services and human genome. The model of "accumulation by dispossession", which became a hegemonic form of capital accumulation in Turkey following the 2001 crisis, depends on the enclosure of urban commons. This process engenders urban social movements aiming at the reclamation of old commons as well as the creation of new commons. This article considers the limits and potentials of such movements by discussing the struggle of Emek Movie Theatre which resists the commodification of collective symbolic capital produced in urban everyday life.

PDF

___

Adanalı, Y. (2012), "Beyoğlu'nda Sokakların 'Ölümü'", https://mutlukent. wordpress.com/2012/02/15/beyoglunda-sokaklarin-olumu/
Argın, Ş. (2009), "Daralan Kamu, Buharlaşan Siyaset ve Çıkış İmkânları" Red Thread,Sayı 1, http://red-thread.org/tr/makale.asp?a=14
Arslan, T. (2012), "Emek Sineması Neden Önemli?", http://www.odatv. com/n.php?n=emek-sinemasi-neden-onemli-1001121200
Blomley, N. (2004), Unsettling the city: urban land and the politics of property, (Londra, New York: Routledge).
Caffentzis, G. (2004), "A Tale of Two Conferences: Globalization, the Crisis of Neoliberalism and Question of the Commons" http://www. globaljusticecenter.org/papers/caffentzis.htm
Chatterton, P. (2010), 'Seeking the urban common: Furthering the debate on spatial justice', City, 14 (6): 625 -628
De Angelis, M. (2003), "Reflections on alternatives, commons and communities or building a new world from the bottom up" The Commoner 6http://www.thecommoner.orgl
De Angelis, M. (2007), The Beginning of History: Value Struggles and Global Capital (Londra: Pluto Press).
Federici, S. (2011a), " Feminism And the Politics of the Commons", http:// www.commoner.org.uk/?p=l 13
Federici, S. (2011b), Caliban ve Cadı, (İstanbul: Otonom) (Çev. Öznur Karakaş).
Göktürk, D./Soysal L./Türeli İ. (Der), (2011), İstanbul Nereye? Küresel Kent, Kültür, Avrupa, (İstanbul: Metis).
Hardin, G. (1968), "The Tragedy of the Commons," Science, 162:1243-1248.
Hardt, M./ Negri, A. (2011), Ortak Zenginlik, (İstanbul: Ayrıntı) (Çev. Eflâ-Barış Yıldırım).
Harvey, D. (2001), "The Art of Rent: Globalization, Monopoly and Cultural Production," SocialistRegister, 2002: 93-110.
Harvey, D. (2008), Yeni Emperyalizm, (İstanbul: Everest) (Çev. Hür Güldü).
Harvey, D. (2011), "Ortak Mülkiyetin Geleceği," Eleştirel Kültür, http://www. birgun.net/elestirelkultur_index.php?news_code=1301665370&day=01& month=04&year=2011.
Keyder, Ç. (2000), "Enformel Konut Piyasasından Küresel Konut Piyasasına", Keyder, Çağlar (Der.), İstanbul: Küresel ve Yerel Arasında, (İstanbul: Metis): 171-191.
Klein, N. (2001),"Müşterek Olanı Yeniden Ele Geçirmek," Birikim: 50-55 (Çev. Özgür Gökmen).
Lefebvre, H. (1991), The Production of Space, (Oxford: Blackwell) (Çev. Donald Nicholson).
Linebaugh, P. (2008), The Magna Carta Manifesto: Liberty and Commons for All, (Berkeley: University of California Press).
Linebaugh, P. (2010), "Enclosures from the Bottom Up" Radical History Review, 108: 11-27.
Marx, K. (2011), Kapital Cilt: I, Ekonomi Politiğin Eleştirisi (İstanbul: Yordam) (Çev. Nail Satlıgan ve Mehmet Selik).
Midnight Notes Collective (1990), The New Enclosures (New York: Autonomedia). Blomley, N. (2008), "Enclosure, Common Right and the Property of the Poor" Social Legal Studies 17: 311-331.
Peck, J./ Tickell, A. (2002), "Neoliberalizing Space", Antipode, 34(3): 380404.
Rowe, J. (2001), "The Hidden Commons", Yes! Magazine, http://www. yesmagazine.org/issues/reclaiming-the-commons/the-hidden-commons.
Zukin, S. (2009), Naked City: The Death And Life Of Authentic Urban Places (New York: Oxford University Press).
FİLM: Işıl ,V./ Işıl, Ö./Kocagöz, U./ Akyol, E. (2011), Akıntıya Karşı, http:// akintiyakarsi.org/