Enformelliğin sınırları değişirken Kent Hakkı

1980 sonrasındaTürkiye'nin kentleşme ve mekân politikalarında radikal dönüşümler yaşanmaya başlamıştır. Özellikle büyük kentlerde gerek konut gerekse çalışma alanlarında ve hatta kamusal alanlarda, ulaşımda ve diğer kentsel hizmetlerde formelleştirme anlamına gelen önemli bir değişim süreci gözlenir. Aynı dönem bir yandan da neoliberal politikaların da etkisiyle sosyal devlet politikalarının sağladığı kazanımların ortadan kalktığı, formel olanın enformelleştiği, formel ile enformelin yeniden tanımlanıp, sınırlarının yeniden çizildiği bir dönem oldu. Kentin kullanım değeri gözden düşüp değişim değerine odaklanan projeler çoğalırken, kentli vatandaşlar da ödeme güçlerine göre farklı tüketici sınıflara ayrıldı. Kentte gündelik hayatı sürdürmek üzere barınmadan çalışmaya, ulaşımdan kültüre, afetlerden hizmetlere dek birçok alanda yeni zorluklar, ihlaller ve mücadeleler ortaya çıktı. Bu gelişmeler yaklaşık 50 yıl önce geliştirilmiş bir söylemi, bütünsel bir hak olarak Kent Hakkı'nı yeniden gündemimize taşıdı. Kapitalist kentleşme süreçlerine karşı sürdürülen kentsel mücadeleleri Gramscici anlamda çeşitli siperler olarak düşünmek mümkün görünüyor. Peki bu mücadelelerin bir araya gelip eklemlenmesi ve bütüncül bir Kent Hakkı tesisi mümkün olabilir mi? Kent Hakkı ihlallerini formellik enformellik ekseninde tartışmak kentlerin yaşadığı dönüşümleri anlamak ve Kent Hakkı'na yönelik talep ve mücadelelerin ufkunu belirlemek üzere yeni imkanlar sunmaktadır.

The Right to the City as the Borders of informality change

After 1980, urbanization and spatial politics in Turkey have changed radically. Especially in the big cities one can observe a process of formalization in the fields of housing, labor, public space, transportation and other urban services. In the same period neoliberalism has erased what was once gained by welfare state policies, the formal was informalized, the formal and informal newly defined and the border between the two were newly drawn. While the city's use value fell in disgrace and projects that focus on exchange value multiply, the urban citizens are separated according their purchasing power into different consumer classes. In order to sustain daily life, new difficulties, infringements and struggles occur in various fields ranging from housing to work, from transportation to culture and from disasters to services. These developments brought up on today's agenda again the discourse of a holistic Right to the City, a discourse developed 50 years ago. Urban movements against capitalist urbanization processes can be thought as war of position in Gramsci's sense. But is it possible for these struggles to come together, to articulate and establish a holistic Right to the City? To discuss Right to the City infringements along the lines of formality and informality in order to better understand the changes the cities are going though, offers new opportunities to define demands of the Right to the City and the horizon of the struggles.

PDF

___

1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı Raporu, (2009), İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı.
Altvater, E./Mahnkopf, B. (2002), Globalisierung Der Unsicherheit. Arbeit Im Schatten, Schmutziges Geld Und Informelle Politik. Münster: Westfalisches Dampfboot.
Bora, T. (1997), "Türk Sağının İstanbul Rüyaları", Mediterraneans 10, İstanbul Özel Sayısı, Sonbahar.
Castells, M./Portes, A. (1989), "World Underneath: The Origins, Dynamics, and Effects of the Informal Economy." In The Informal Economy: Studies in Advanced and Less Developed Countries, ed. Alejandro Portes, 11-37. Baltimore, MD: John Hopkins University Press.
Chatterjee, P. (2004), The Politics of the Governed. Reflections on Popular Politics in Most of the World. New York: Columbia University Press.
Çavuşoğlu, E. (2011), "İslamcı Neo-Liberalizmde İnşaat Fetişi ve Mülkiyet Üzerindeki Simgesel Hâle", Birikim Dergisi, sayı: 270, s:40-51.
de Souza, M. L. (2010) "Which Rights to Which City? In Defence of Political-Strategic Clarity" Interface, Cilt 2 (1): 315 -333.
Güvenç, M. (1993), "Metropol Değil Azman Sanayi Kenti", İstanbul Dergisi n.5, ss. 75-81.
Harvey, D. (2009), "Kent Hakkı", Çev. Meriç Kırmızı, Sendika.org, http:// www.sendika.org/yazi.php7yazi no=22579 (erişim: 03.04.2012).
Keyder, Ç. (1993), Ulusal Kalkınmacılığın İflası, Metis Yayınları, İstanbul.
Odman, E. A. (2000), "Informalisierung Und Staat: Die Türkei Seit Der Neoliberalen Wende 1980." Prokla 30 (3): 449-468.
Ritzer, G. (1998), Toplumun McDonaldlaştırılması, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.