Beyaz yakalıları konu edinen çalışmalada ihmal edilen bir alan: İşyerinde direniş pratikleri

Bu çalışma tahakküm altında iş görmeye karşı çalışanların verdiği bir yanıt olarak direnişkonusuna odaklanmıştır. Çalışmanın amacı, beyaz yakalıların işyerinde emek sürecininzorlukları karşısında geliştirdiği direniş taktiklerini açığa çıkarmaktır. Ana akım sosyal bilimlerliteratürü, beyaz yakalıların direniş pratiklerindense uyum gerekçelerini araştırmaya yatkındır.Ancak beyaz yakalılar, sanayi işçilerine kıyasla çok daha incelikli bir biçimde de olsa tahakkümaltında iş görürler. Nitekim iktidarın dışa dönük her kullanımında açığa çıkan tahakküm,beyaz yakalıların kendilerine has biçimlerde ortaya koydukları direnişi doğurmaktadır. Buçalışmada ideal beyaz yakalı modeli olarak bankacı örneği üzerinde durulmaktadır. Çalışmanınverileri 2013 yılında Ankara ve İstanbulda banka çalışanlarıyla gerçekleştirilen derinlemesinemülakatlardan elde edilmiştir. Nitekim bankacıların direnişi iki temel gerekçeye dayanmaktadır:suistimali bertaraf etmek, çalışmanın süresi ve yoğunluğunu düzenlemek. Bankalarda direniş,sendikal mücadelenin önü tıkandığı ölçüde öncelikle yönetimin gözetiminden uzak fzikialanlara sızar, ardından çevrimiçi sosyal ağlarla iş gören internet örgütlenmeleri aracılığıylakendisini gösterir. Kolektif direniş biçimlerinin etkisini yitirdiği anlarda devreye son derecegeniş bir yelpazeye yayılan, yaratıcı bireysel taktikler girmektedir.

A neglected field in the studies of white collar workers: The practices of resistance

This article concentrates on resistance as an employee response for working under domination.The aim of the study is unraveling the resistance tactics developed by the white collar workersagainst the troubles of the labor process in the work place. Mainstream social sciences literaturetends to investigate the compromise rather than the resistance practices. Nevertheless, whitecollar workers work under domination, though in a more refned way than the industrialworkers. Moreover, the domination, which emerged in all acts of the power, gives way to thewhite collar resistance appearing in its own way. This study dwells upon the tellers, who arechosen as the ideal white collar workers model. Data of this study is obtained from the in depthinterviews conducted with the bank workers from Istanbul and Ankara in 2013. Resistance ofthe tellers has two main bases: to defect the abuse and to arrange the working time and intensityof the work. Resistance in the banks, in correlation with waylaying of the labor union struggle,frstly diffuses to the physical places that are far away from the surveillance of the management,secondly it manifests itself via internet organizations, working with the online social networks.When collective resistance loses its effects, the creative and personal tactics begin.

PDF

___

6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu. (2012) T. C. Resmi Gazete, 28460, 7 Kasım 2012.
Akçay, Ü. (2008), Hizmet Sektöründe Emek Süreçlerine Bakmak: Çağrı Merkezleri Örneği. İktisat Dergisi, 494-495, 4753.
Alvesson, M. ve Willmott H. (2002), Identity regulation as organizational control: Producing the appropriate individual. Journal of Management Studies 39(5), 619644.
Bağımsız Sosyal Bilimciler [BSB] (2011), Ücretli Emek ve Sermaye: Derinleşen Küresel Kriz ve Türkiyeye Yansımaları. İstanbul: Yordam Kitap.
Bain, P., Watson, A., Mulvey, G., Taylor, P. ve Gall, G. (2002), Taylorism, Targets and the Pursuit of Quantity and Quality by Call Centre Management. New Technology, Work and Employment, 17(3), 170185.
Baldry, C., Scholarios, D. ve Hyman, J. (2005), Organizational Commitment among Software Developers. Rowena Barrett (Ed.) Management, Labour Process and Software Development (s. 149-172). London: Routledge.
Bell, D. (1974), Labor in the Post-Industrial Society. B. Silverman ve M. Yanowitch (Ed.) The Worker in Post-Industrial Capitalism: Liberal and Radical Responses (s. 91-95). New York: Free Press.
Blayton, P. ve Jenkins, J. (2007), Key Concepts in Work. London: Sage.
Braverman, H. (2008 [1974]), Emek ve Tekelci Sermaye. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Callaghan, G. ve Thompson, P. (2001), Edwards Revisited: Technical Control and Call Centres. Economic and Industrial Democracy, 22, 13-37.
Castells, M. (2013), İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Toplumsal Hareketler (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı [ÇSGB] (2013), 6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İs Sözleşmesi Kanunu Gereğince; İşkollarındaki İşçi Sayıları Ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2013 Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ. Erişim: 10.08.2013, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ csgb.portal?page=istatistik
Edwards, R. (1979), Contested terrain: The transformation of the workplace in the twentieth century. New York: Basic Books.
de Gaulejac, V. (2013), İşletme Hastalığına Tutulmuş Toplum: İşletme İdeolojisi, Yönetsel İktidar ve Toplumsal Taciz (Ö. Erberk, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Drucker, P. F. (1993), Kapitalist Ötesi Toplum (B. Çorakçı, Çev.). İstanbul: İnkılap Kitabevi. (1993).
Eagleton, T. (1996), İdeoloji (M. Özcan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Erdayı, A. U. (2012), Beyaz Yakalı İşçilerde Örgütlenme: Türk Bankacılık Sektöründe Bir Alan Araştırması. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Fleming, P. (2005), Metaphors of Resistance, Management Communication Quarterly, 19(1), 45-66.
Fleming, P. ve Sewell, G. (2002), Looking for the Good Soldier, ˇSvejk: Alternative Modalities of Resistance in the Contemporary Workplace, Sociology, 36(4), 857873.
Friedman, A. (1977a), Industry and Labour: Class Struggles at Work under Monopoly Capitalism. London: MacMillan.
Friedman, A. (1977b), Responsible autonomy versus direct control over the labour process. Capital and Class, 1, 43-57.
Greenbaum, J. (1997), Spread Over Time and Place: Redivided labor and the role of technical infrastructure. M. Wardell, P. Meiksins ve T. Steiger (Ed.) Rethinking the Labor Process (s.79-92). Albany: Suny Press.
Guérin, D. (2014), Faşizm ve Büyük Sermaye (B. Tanör, Çev.). İstanbul: Habitus Kitap. Başkaldıran Orta Sınıfar Neden Sosyalizme Yönelmiyorlar?
Hodson, R. (1995), Worker Resistance: An Underdeveloped Concept in the Sociology of Work. Economic and Industrial Democracy, 16, 79-109.
Hodson, R. (2001), Dignity at Work. Cambridge: Cambridge University Press.
Işık, İ. (ed.) (2011), Dünyada ve Türkiyede Finansal Hizmetlere Erişim ve Finansal Eğitim . Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası.
Kocabaşoğlu, U., Sak, G., Sönmez, S., Erkal, F., Gökmen, Ö., Şeker, N. ve diğerleri. (2001), Türkiye İş Bankası Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kocaömer, C. (2011), İş Bankasında 60 Yıl: Mücadeleler / Anılar . İstanbul: Doğan Kitap.
Koç, Y. (2000), Türkiyede İşçiler ve Sendikalar (Tarihten Sayfalar). Ankara: Türkiye YOL-İŞ Sendikası Yayınları.
Lichtman, R. (2013), Liberal İdeolojinin Marksist Eleştirisi: Eleştirel Toplumsal Kuram Üzerine Denemeler (Ş. Alpagut, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
Lockwood, D. (1966), The Blackcoated Worker . London: Unwin University Press.
Marx, K. (2011), Kapital I (N. Satlıgan ve M. Selik, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.
Mattelart, A. (2004), Bilgi Toplumunun Tarihi (H. Yücel, Çev.). İstanbul: İletişim.
Meiksins, P. (2003), İş Hayatı, Yeni Teknoloji ve Kapitalizm. R. W. McChesney, E. M. Wood ve J. B. Foster (Haz.) Kapitalizm ve Enformasyon Çağı: Küresel İletişim Devriminin Politik Ekonomisi (s. 177192) (E. Baltacı, N. S. Çınga ve Ö. Yalçın, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
Parlak, Z. ve Çetin B. I. (2007), Çağrı Merkezlerinde Emek Süreci, İş ve İstihdam. Sosyal Siyaset Konferansları, 52, 107-134.
Sawchuk, P. H. (2006), Use-Value and the Re-thinking of Skills, Learning and the Labour Process. Journal of Industrial Relations 48(5), 593617.
Scott, J. C. (1995), Tahakküm ve Direniş Sanatları (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Seidman, M. (2010), İşçiler Çalışmaya Karşı: Halk Cepheleri Döneminde Barselona ve Pariste İşçiler (E. Özkaya ve G. Zileli, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Silver, B. (2009), Emeğin Gücü: 1870ten Günümüze İşçi Hareketleri ve Küreselleşme (A. Önal, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
Simmel, G. (2009), Bireysellik ve Kültür (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Taylor, B. ve Bain, P. (2005), India calling to the far away towns the call centre labour process and globalization, Work Employment & Society, 19(2), 261-282.
Thomas, R. ve Davies, A. (2005), Managerial Identities in the UK Public Services Theorizing the Micro-politics of Resistance: New Public Management and Managerial Identities in the UK Public Services, Organization Studies 26(5), 683706.
Thompson, E. P. (2006), İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu (U. Kocabaşoğlu, Çev.). İstanbul: Birikim Yayınları.
Türkiye Bankalar Birliği [TBB] (2013), Türkiyede Bankacılık Sistemi Banka, Şube ve Personel Bilgileri Aralık 2012 Raporu.
Türkiye Devrimci Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası [BANK-SEN] (t. y.) Erişim: 12.8.2013, http://www.banksen.org.tr/web/Union.aspx
Wayne, M. (2009), Marksizm ve Medya Araştırmaları (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
Weber, M. (2004), Sosyoloji Yazıları (T. Parla, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Wright, E. O. (2000), Working-Class Power, Capitalist-Class Interests, and Class Compromise. American Journal of Sociology, 105(4), 9571002.
Yücesan-Özdemir, G. (2009), Emek ve Teknoloji Türkiyede Sendikalar ve Yeni İletişim Teknolojileri. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.
Yücesan-Özdemir, G. (2014), İnatçı Köstebek: Çağrı Merkezlerinde Gençlik, Sınıf ve Direniş. İstanbul: Yordam Kitap.