İzmir'de domates üretiminin ekonomik ve teknik etkinlik analizi

Bu araştırmada İzmirde açıkta domates yetiştiriciliğinin ekonomik analizi ve girdi kullanımına yönelik teknik etkinlik analizi yapılmıştır. Araştırmanın verileri oransal örnekleme ile 86 üreticiden yüz yüze anket yöntemiyle derlenmiştir. Verilerin analizinde öncelikle işletmelerin sosyo-ekonomik özellikleri incelenmiş, daha sonra 2008 yılı domates üretiminin ekonomik analizi yapılmış ve Veri Zarflama Analizi (VZA) ile domates üretiminde girdi kullanım etkinliği saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre dekara elde edilen ortalama net kâr; sofralık domateste 363.34 TL, salçalık domateste 141.84 TLdır. Girdiye yönelik VZA sonuçlarına göre ortalama teknik etkinlik (CRS); sofralık domates üreten işletmelerde 0.787, salçalık domates üreten işletmelerde ise 0.753 olarak hesaplanmıştır.

Economic and technical efficiency analysis of tomato production in Izmir Province

In this study, economic analysis of field-crop tomato growing and technical efficiency analysis of input use were performed. Data of this research were collected from 86 farmers with face to face survey method by using proportional sampling method. In the analysis of data, firstly socio-economic characteristics of the farms were examined, after that economic analysis of tomato production was performed for 2008 and input use efficiency in the production of tomatoes was determined by Data Envelopment Analysis (DEA). According to results of research, average net profit per decar was determined to be 363.34 TL and 141.84 TL for table tomato and processing tomato, respectively. According to DEA with input oriented, average technical efficiency (CRS) has been determined to be 0.787 and 0.753 for table and processing tomato producing farms, respectively.

PDF

___

Abay, C., B. Miran ve C. Günden, 2004. An analysis of input use efficiency in tobacco production with respect to sustainability: the case study of Turkey. Journal of Sustainable Agriculture, 24(3):123-143.
Akçay, Y., A. Çiçek, M. Uzunöz ve M. Sayılı, 2000. Tokat ilinde sözleşmeli domates yetiştiriciliğinin karşılaştırmalı ekonomik analizi. Türkiye IV. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 6-8 Eylül 2000, Tekirdağ.
Aktürk, D. ve T. Kıral, 2002. Veri zarflama yöntemi ile tarım işletmelerinde pamuk üretim faaliyetinin etkinliğinin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 8(3):197-203.
Başsevinç, N. ve K. Esengün, 1995. Tokat ili Kazova yöresinde domates yetiştiriciliğinin ekonomik analizi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1995):78-93.
Binici, T., C.R. Zulauf, O.O. Kacıra ve B. Karlı, 2006. Assessing the efficiency of cotton production on the Harran Plain, Turkey. Outlook on Agriculture, 35(3): 227-232.
Coelli, T., D.S.P. Rao and J.O.D. Christopher, 2006. An introduction to efficiency and productivity analysis. 2nd Edition, Springer Publications, Hardcover, 372 pages.
Çetin, B., O. Yavuz ve T. Tipi, 2000. Güney Marmara Bölgesinde sanayi tipi domates yetiştiriciliğinde mekanizasyon düzeyi, makine çekigücü, insan işgücü gereksinmelerinin saptanması ve ekonomik yönden değerlendirilmesi, Tarımsal Mekanizasyon 19. Ulusal Kongresi, 1-2 Haziran 2000, Erzurum.
Çetin, B. ve A. Vardar, 2008. An economic analysis of energy requirements and input costs for tomato production in Turkey. Renewable Energy, 33(2008):428-433.
Çiçek, A., Y. Akçay ve M. Sayılı, 1999. Tokat ili erbaa ovasında bazı önemli sebzelerde fiziki üretim girdileri, maliyetleri ve kârlılıkları üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:34, Tokat.
Dağdeviren, İ. ve H. Ferhatoğlu, 1987. Şanlıurfa yöresinde pamuk ve domatesin üretim girdileri ve maliyetleri. Köy Hizmetleri Şanlıurfa Araştırma Enstitüsü Yayınları, Şanlıurfa.
Engindeniz, S., 2005. Açıkta domates yetiştiriciliğinde mücadele ilacı kullanımının ekonomik analizi: İzmir'in Torbalı ilçesi örneği. Bilkom Ofset ve Yayıncılık, İzmir, ISBN 975-93683-2-3.
Engindeniz, S., 2006. Economic analysis of pesticide use on processing tomato growing: a case study for Turkey. Crop Protection, 25 (6):534-541.
Engindeniz, S., 2007. Economic analysis of processing tomato growing: the case study of Torbali West Turkey. Spanish Journal of Agricultural Research, 5(1):7-15.
Ergun, E., 1995. Sözleşmeli tarım yapan işletmelerin temel yapısal özellikleri ve üretim dalı seçimini etkileyen bazı faktörler üzerine bir araştırma: sanayi domatesi örneği. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
FAO, 2012. Agricultural statistics-2010. www.fao.org. Erişim: Kasım 2012.
Farrell, M. J., 1957. The measurement of productive efficiency. Journal of Royal Statistical Society, 120(3):253-290.
Färe, R. and S. Grosskopf, 1994. Estimation of returns to scale using data envelopment analysis: a comment. European Journal of Operational Research, 79:379-382.
Günden, C. ve B. Miran, 2001. Pamuk üretiminde teknik etkinlik: bir örnek olay. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yayın No:211, Ankara.
Günden, C., B. Miran ve G. Unakıtan, 2006. Technical efficiency of sunflower production in Trakya Region by DEA. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 3(2):161-167.
Hayırlıoğlu, A. E., 2007. Tarımda ilaç kullanımının ekonomik ve çevresel analizi; Konya İli Çumra İlçesi domates yetiştiriciliği örneği. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
József, F. and L. Laure, 2009. Technical efficiency in dairy farming: a comparison of France and Hungary in 2001-2006. Studies in Agricultural Economics, 110:75-84.
Kıral, T. H. Kasnakoğlu, F.F. Tatlıdil, H. Fiden ve E. Gündoğmuş, 1999. Tarımsal ürünler için gelir ve maliyet hesaplama metodolojisi ve veri tabanı rehberi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayın No:37, Ankara.
Latruffe, L, K. Balcombe, S. Davidova and K. Zawalinska, 2004. Determinants of technical efficiency of crop and livestock farms in Poland. Applied Economics, 36(12):1255-1263.
Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics. Prentice- Hall, New Jersey.
Ören, M. N. ve T. Alemdar, 2006. Technical efficiency analysis of tobacco farming in Southeastern Anatolia. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 30(2):165-172.
Özdamar, K., 1999. Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (çok değişkenli analizler). Kaan Kitabevi, Eskişehir.
Sreenivasa, M. D., M. Sudha, M.R. Hedge and V. Dakshinamoorthy, 2009. Technical efficiency and its determinants in tomato production in Karnataka, India: data envelopment analysis (DEA) Approach. Agricultural Economics Research Review, 22(2):215-224.
Tanrıvermiş, H., 2000. Orta Sakarya Havzasında domates üretiminde tarımsal ilaç kullanımının ekonomik analizi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları No:42, Ankara.
Tatlıdil, F., T. Kıral, A. Güneş, K. Demir, E. Gündoğmuş, H. Fidan, F. Demirci, C. Erdoğan ve D. Aktürk, 2003. Ankara ili'nde domateste hasat öncesi ve hasat sırasında oluşan ürün kayıplarının ekonomik analizi. TÜBİTAK TOGTAG TARP Proje No: 2387, Ankara.
Tipi, T., E. Rehber, 2006. Measuring technical efficiency and total factor productivity in agriculture: the case of the South Marmara Region of Turkey. New Zealand Journal of Agricultural Research, 49:137-145.
TÜİK, 2012. Bitkisel üretim istatistikleri-2010. www.tuik.gov.tr. Erişim: Kasım 2012.
Turhan, Ş., B. C. Özbağ ve E. Rehber, 2008. A comparison of energy use in organic and conventional tomato production. Journal of Food, Agriculture and Environment, 6(3-4):318 -321.
Uzmay, A. ve H. Adanacıoğlu H, 2009. A study on whether maize for silage is an alternative to cotton farming in Izmir, Turkey: gross margin and data envelopment analysis. Journal of Food, Agriculture and Environment, 7(3-4):603-608.