Esin DERİ, Cihat GÜNDEN, H. Baki ÜNAL, Turgay TAŞKN

İzmir İli kırsalındaki hayvancılığın Çok Boyutlu Ölçekleme (MDS) ile analizi: Bornova İlçesi örneği

Amaç: Son yıllarda yapılan yasal düzenlemelerle büyük şehir belediyelerinin yetki alanları genişletilmiş ve köyler mahalleye dönüştürülmüştür. Bu durum, büyük şehirlerin kırsalında tarım ve hayvancılığın sürdürülebilirliğinde sorunlar oluşturmuştur. Bu sorunların analiz edilerek acil önlemlerin alınması gerekmektedir. Çalışmanın amacı, Bornova İlçesi kırsalındaki işletmelerde hayvancılığın durumunu sürdürülebilirlik yönünden çok boyutlu ölçeklemeyle (MDS) analiz etmektir. Materyal ve Yöntem: Çalışma, İzmir’in Bornova kırsalındaki 12 mahallede 39 işletmede yürütülmüştür. İşletmelerdeki hayvancılığın durumu, dört değişkene göre çok boyutlu ölçeklemeyle (MDS) analiz edilmiştir. Analizde, mahallelerin iki boyutlu dağılımları görselleştirilmiştir. 1. Boyutta; merkeze uzaklık, 2. Boyutta ise arazi varlığı, yükseklik ve eğitim süresi gibi değişkenler ifade edilmiştir Araştırma Bulguları: MDS analizinde, mahallelerin iki boyutlu dağılımı elde edilmiş ve bu dağılım Kruskal stress istatistiğine göre yüksek uygunluk göstermiştir. Dağılımda mahalleler değişkenlere göre dört grup altında toplanmıştır. Bir değişkenin beş mahallede, tüm değişkenlerin ise yalnızca iki mahallede hayvancılığı olumlu, diğer beş mahallede olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Ancak, hayvancılık yönünden avantajlı mahallerde yer sorunu, mera ve su yetersizliği, kırsal turizm, orman, sit ve sanayi, hayvancılığın sürdürülebilirliğini kısıtlamaktadır. Sonuç: MDS analizinde; Bornova kırsalındaki mahallerde benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuş, hayvancılık yönünden avantajlı mahalleler belirlenmiştir. Hayvancılığın sürdürülebilirliği yönünden avantajlı konumda olan mahallelerdeki işletmeler için uygun alanlarda yeni üretim yerlerinin sağlanması veya hayvancılık sitelerinin oluşturulmasına gerek duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

değişken, hayvancılık işletmesi, mahalle, sürdürülebilrilk

Analysis of livestock in rural Areas of Izmir Province with Multi Dimensional Scale (MDS): The Case of Bornova District

Objective: With the legal regulations made in recent years, villages in metropolitan municipalities have been transformed into neighborhoods. This situation has caused problems of sustainable agriculture and livestock in rural areas. It is necessary to analyze these problems and take measures. The aim of the study is to analyze the situation of livestock in rural areas of Bornova with multidimensional scaling (MDS) in terms of sustainability. Material and Methods: In this study, livestock activities in 12 neighborhoods determined in the rural of Bornova were analyzed according to four variables. In analysis, two-dimensional distributions of neighborhoods were visualized. In first dimension; distance to center; in the second dimension, variables of land availability, elevation and education were expressed. Results: In analysis, two-dimensional distribution of the neighborhoods was obtained. In the distribution, the neighborhoods are divided into four groups according to the variables. It was determined that variables had how to effects on livestock in neighborhoods and the problems on sustainability of livestock. Conclusion: In analysis; Similarities and differences were revealed in Bornova and advantageous areas in terms of livestock were determined. It is necessary to provide new livestock areas in suitable locations in terms of sustainability livestock, or to establish livestock sites

Keywords:

Variable, livestock, neighborhood, sustainability.,

PDF

___

Adanacıoğlu, H., T. Taşkın, Ç. Kandemir & N. Koşum, 2018. Türkiye’de keçi yetiştiriciliği ekonomisinin bölgelere göre çok boyutlu ölçekleme analizi ile karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55 (3): 245-253. https://doi.org/10.20289/zfdergi.361268
Akseki, H., M.Ç. Meşhur, 2013. Kentsel yayılma sonucu yapılaşmaya açılan verimli tarım alanları: Kkonya kenti deneyimleri. MEGARON, 8 (3): 165-174.
Alpar, R., 2013. Uygulamalı Çok Değişkenli Istatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık. Dördüncü Baskı, Ankara. 886 s.
Anonymous, 2021. Bornova Mahalleleri Nüfusu İzmir. (Web sayfası: https://www.nufusu.com/bornova-izmir-mahalleleri-nufusu ) (Erişim tarihi: Haziran 2021).
Ayyıldız, M., A. Çiçek & B. Ayyıldız, 2016. 6360 sayılı büyükşehir yasasının kırsal kesime olası etkileri. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, TARGİD Özel Sayı: 280-285. https: //doi.org/10.17100/nevbiltek.211010
Beyhan Acar, A., 2013. İşgücü piyasası temel göstergeleri bakımından çok boyutlu ölçekleme analizi ile Türkiye ile diğer OECD ülkelerinin karşılaştırılması. İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24 (75): 121-144.
Bornova Belediyesi, 2019. 2020-2024 Stratejik Planı. (Web sayfası: https: //bornova.bel.tr/ ) (Erişim tarihi: Mayıs 2020)
Bornova Kaymakamlığı, 2018. Tarihi ve coğrafik yapı. (Web sayfası: http://www.bornova.gov.tr/tarihi-ve-cografi-yapi) (Erişim tarihi: Ocak 2018).
Candan, H., 2019. Sanayileşme ve göç olgusunun kent planları üzerine etkisi: karaman örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (60): 868-879. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2839
Çelik, Ş., 2015. Çok boyutlu ölçekleme analizi ile hayvancılık açısından Türkiye’de illerin sınıflandırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 31 (4): 159-164.
Çilan, Ç. A. & A. Demirhan, 2002. Türkiye’nin illere göre sosyoekonomik yapısının çok boyutlu ölçekleme tekniği ve kümeleme analizi ile incelenmesi, Yönetim Dergisi, 42: 39-50.
Doğan, İ., 2003. Kuzularda büyümenin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 22 (1-2-3): 33-37.
Ercoşkun, Ö.Y. & Ş. Karaaslan, 2009. Geleceğin ekolojik ve teknolojik kentleri. Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, E-Dergisi, 3 (3): 283-296.
Ersöz, F., 2008. Türkiye ile OECD ülkelerinin sağlık düzeyleri ve sağlık harcamalarının analizi. İstatistikçiler Dergisi, 2: 95-104.
Filiz, Z., 2005. İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerine göre gruplandırılmasında farklı yaklaşımlar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1): 76-100.
Gevrekçi, Y., F. Erdoğan, Ataç, Ç. Takma, Y. Akbaş & T. Taşkın, 2011. Koyunculuk açısından batı anadolu illerinin sınıflandırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17 (5): 755-760. doi: 10.9775/kvfd.2011.4352
Gündüzöz, İ., 2011. Türkiye Uygulamaları Çerçevesinde Metropol Belediye Kavramı: Avantajlar ve Dezavantajlar, Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği Yayını, Ankara.
İZKA, 2018. İzmir Kalkınma Ajansı Faaliyet Raporu. (Web sayfası: http://izka.org.tr/wp-content/uploads/pdf/2018_faaliyet_raporu.pdf ) (Erişim tarihi: Temmuz 2021)
İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2021. İl Müdürlüğü Kayıtları. (Web sayfası: https://izmir.tarim.gov.tr/Sayfalar/Ana Sayfa.aspx ) (Erişim tarihi: Mayıs 2021).
İZTO, 2015. İzmir İş Hayatı 2015-2023 Stratejik Planı. İzmir Ticaret Odası, Yayın Numarası 184, İzmir.
Kalaycı, Ş., 2006. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli Istatistik Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım. İkinci Baskı. ISBN 975-9091-14-3. 426s.
Kandemir, Ç., H. Adanacıoğlu, T. Taşkın & N. Koşum, 2019. Türkiye’de koyun ve koyun eti fiyatlarının bölgelere göre çok boyutlu ölçekleme analizi ile karşılaştırılması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 16 (2): 316-327. https://doi.org/10.33462/jotaf.529109
Kiper, T., A. Korkut & E. Yılmaz, 2011. Tekirdağ ili şarköy ilçesi bitkisel üretim durumunun kırsal turizme etkisi. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 21 (3): 235-243.
Malhotra, N.,K., 1996. Marketing Research. Prentice-Hall International, New Jersey. 890 pp.
Nakip, M., 2003. Pazarlama Araştırmaları: Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar, Seçkin Yayıncılık, Ankara. 372 s.
Oktay, T., 2016. Metropol kent yönetimi yaklaşımları ve uygulama modelleri. Strategic Public Management Journal (SPMJ), 4: 49-71. https://doi.org/10.25069/spmj.290642
Özdamar, K., 2013. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 2. Nisan Kitabevi, Eskişehir.
Özışık, U., 2015. Kent-bölge kavramı işığında Ttürkiye’de büyükşehir belediye sisteminde değişim ve kalkınma ajansları: yerel ölçekte mekânın ve yönetişimin yeniden tanımlanması. Akademik İncelemeler Dergisi, 10 (1): 313-342.
Resmi Gazete, 2017. Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri Yönetmeliği. Yayım Tarihi: 25 Kasım 2017, Sayı: 30251, Ankara.
Tatlıdil, H., 2002. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Akademi Matbaası. Ankara.
Tekeli, İ., 2017. İzmir İli/Kenti İçin Bir Tarımsal Gelişme ve Yerleşme Stratejisi. İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi, Dinç Matbaa, Yenişehir, İzmir. (Web sayfası: http://www.izmeda.org/Upload_Files/FckFiles/file/Kitap/izmir_ili_Kenti_icin_bir_tarimsal_gelisme_ve_yerlesme_stratejisi.pdf) (Erişim tarihi: Temmuz 2021)
Tekeli, İ., 2018. İzmir Modeli. İzmir İçin Demokratik Bir Belediyecilik Modeli Önerisi. İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi, Dinç Matbaa, Yenişehir, İzmir (Web sayfası: https://www.izmeda.org/yayimlar/dosyalar/izmir_modeli_ kitap_WEB.pdf (Erişim tarihi: Temmuz 2021)
TOBB, 2014. 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna İlişkin Rehber. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Ankara (Web sayfası: https://www.tbb.gov.tr/storage/userfiles/rehber_ve_bilgi_notlari/6360_torba_ personel_rehber.pdf ) (Erişim tarihi: Temmuz 2021)
TOBB, 2015. “VIII. Türkiye Ticaret ve Sanayi Şurası”. 8 Nisan 2015, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Ankara, 699s.
Tosun, D. & N. Demirbaş, 2012. “Türkiye’de hayvancılık ihtisas organize sanayi bölgelerinin gelişimi ve konunun büyükbaş hayvancılık sektörünün sorunları açısından değerlendirilmesi.” 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Konya, 182-190.
Tüzüntürk, S., 2009. Çok boyutlu ölçekleme analizi: suç istatistikleri üzerine bir uygulama. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2): 71-91
Uysal, Y., 2018. İzmir İli/Kenti Için Bir Tarimsal Gelişme ve Yerleşme Stratejisi Üzerine. Meltem İzmir Akdeniz Akademisi, No: 3, 98-103, doiDOI 10.32325/iaad.2018.12.
Ünal, A., 2016. Kırsal ve kentsel alan tartışmasında belediyeler. belediyelerin kırsal kalkınma stratejileri, TBB-Türkiye Belediyeler Birliği Dergisi, Sayı: 821-822: 51-53.
Ünal, H.B., T. Taşkın, Y. Kurucu, R.C. Akdeniz, Ö. H. Bayraktar, M. T. Esetlili & E. Deri, 2018a. İzmir-Bornova Yöresinde Hayvancılık İşletmeleri İçin Uygun Alanların Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Belirlenmesi. Ege Üniversitesi BAP Koordidasyon Birimi, Genel Araştırma Projesi, No: 2016-ZRF-030, İzmir.
Ünal, H.B., T. Taşkın & R.C. Akdeniz, 2018b. İzmir-Bornova kırsalında kentsel alan baskısı altındaki hayvancılığın durumu ve sürdürülebilirliği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (03): 96-106.
Ünal, H.B., E. Deri & M.T. Esetlili, 2020. İzmir-Bornova kırsalındaki hayvancılığın sürdürülebilirliğini geliştirme olanaklarının araştırılması. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17 (1): 29-35. https://doi.org/10.25308/aduziraat.644130
Yenidoğan, T.G., 2008. Pazarlama araştırmalarında çok boyutlu ölçekleme analizi: Üniversite öğrencilerinin marka algısı üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi İ. İ. B. F. Dergisi, 15: 138-169.
Yenigül, S.B., 2016. Büyükşehirlerde tarımsal alanların korunmasında kentsel tarım ve yerel yönetimlerin rolü. MEGARON, 11 (2): 291-299. doi: 10.5505/MEGARON.2016.48568