Romansal Hakikatin Peşinde: Karamazov Kardeşler'de Mimetik Arzunun Eril Yönünün Ortaya Çıkışı

“Tanrı’nın ölümü” ile birliktemodern insan, otorite kaybını telafi etmeninfarklı yollarını bulmuş, adeta ‘özgürlüklebaşa çıkma’nın yollarını aramıştır. Fransızedebiyat eleştirmeni René Girard, dünyagenelinde git gide yükselen muhafazakâr,radikal grupları ve insanların totaliterrejimlere olan eğilimini açıklamada dayardımcı olabilecek kuramın edebiyatta saklıolduğunu; romanların, modern insanın Tanrıarayışını ve arzunun bir dolayımlayıcıvasıtasıyla ortaya çıkışını (üçgen arzu)açıklamada tek kaynak olduklarını iddiaetmektedir. Bu çalışma, Girard’ın romansalhakikate en yakın yazar olarak gördüğüDostoyevski’nin son eseri KaramazovKardeşler’i mimetik arzu tezine dayanarakanaliz ederek, hem modern insanı ve moderntoplumu anlamaya yarayacak ipuçlarıbulmayı hem de Girard’ın teorisine birtoplumsal cinsiyet perspektifi ekleyerekedebiyat eleştirisine farklı bir pencereaçmayı amaçlamaktadır. Bunun içinGirard’ın “efendi-köle”, “sadizmmazoşizm”, din, iktidar ve gurur gibikavramları kullanılmıştır. Moderniteninöncelikle Batılı, beyaz erkeğin bir projesiolması, modern ‘insan’ın Aydınlanma’danberi Batılı, beyaz erkek olarak tanımlanmasıve Doğu-Batı dikotomisinin cinsiyet, sınıf,etnisite gibi farklılıklara da uygulanarak ikilikarşıtlıklara dayalı bir dünya anlayışısunması, Girard’ın teorisinin kısmen yoksaydığı gerçekliklerdir. Bu nedenle buçalışma, telkin altındaki modern insanıtoplumsal cinsiyet perspektifinden görmeye çalışırken Karamazov Kardeşler’in, teoriyebu zaviyeyi kattığı, bu anlamda Girard’ınbahsettiğinden çok daha “romanesk” birroman olduğunu ve teoriyi geliştirebileceğinikanıtlamaya çalışmaktadır.

AFTER THE ROMANESQUE TRUTH: THE APPEARENCE OF MASCULINE SIDE OF MIMETIC DESIRE IN THE BROTHERS KARAMAZOV

After “the death of the God”, modern human found new ways to fill the blank of the lost of the authority and tried to ‘deal with the freedom’. René Girard, the French literary critic, suggests that it is hidden in the literature why people are tend to be more conservative, radical and to support totalitarian regimes. He claims that real novels are the only way to uncover this modern truth –that modern people is stil seeking for a God and the desire appears via a mediator. He says all desires are mimetic. In this study, the last book of Dostoyevski – The Brothers Karamazov- whom Girard thinks the closest writer to the romanesque truth, is analysed by the mimetic desire theory. It aims both to find some clues to understand the modern human and add a gender perspective to Girard’s theory to open a different point-of-view to literary criticism. For this purpose, Girard’s concepts of “master-slave”, “sadism-masochism”, religion, power and pride are used. Girard’s theory disregards the fact that modernity was a project of Western, white man and “human” was described as Western, White male since Enlightment and the East-West dichotomy was applied to differences of gender, class, ethnicity etc. Therefore, this study tries to approach the mimetic theory from gender perspective and claims that The Brothers Karamazov can broaden the theory

___

  • Dostoyevski, Fyodor (1999b). Karamazov Kardeşler, Ankara: Öteki Yayınevi, cilt: 1
  • Dostoyevski, Fyodor (1999a). Karamazov Kardeşler, Ankara, Öteki Yayınevi, cilt: 2
  • Girard, René (2014). Dostoyevski: Yeraltı İnsanı, İstanbul: Everest
  • Girard, René (2013). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat: Edebi Yapıda Ben ve Öteki, İstanbul: Metis
  • Gürbilek, Nurdan (2012). “Romanın Karanlık Yüzü”, Virgül, S. 49, s. 8-13
  • Lloyd, Genevieve (2015) . Erkek Akıl, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
  • Rushdie, Salman (2012). Floransa Büyücüsü, İstanbul: Can Yayınları
  • Eagleton, Terry (2014). Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, İstanbul: Yordam Kitap