KISSA-İ SEYYİD CÜNEYD VE REŞÎDE-İ ARAB’DA SOSYAL HAYATA DAİR UNSURLAR

Öz Asırlar öncesinde yaşamış toplulukların sosyal ve kültürel mirasının izini sürmek adına incelenen tarîhî eserlerin yanı sıra edebî eserlerin de önemi inkâr edilemez. Edebî eserlerde, geçmişteki toplulukların yaşam biçimlerine, kılık kıyafetlerine, yeme içmelerine, gündelik ihtiyacı kolaylaştırmak adına kullandıkları araç gereçlerine, gelenek-göreneklerine ve yaşam tarzlarına dair izler görmek mümkündür. Sosyal hayata dair izler taşıyan bu edebî eserlerden biri de XVI. yüzyılda Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab, adlı mensur hikâyedir. Müellifinin kim olduğu hakkında kesin bir hükme varılamayan bu eser, Seyyid Cüneyd ile Reşîde-i Arab’ın arasındaki aşkı, birbirlerine kavuşmak için yaşadıkları zorlu mücadeleyi ve onları bulmaya çalışan şahısların macerasını konu edinir. Hikâye, birtakım ahlâkî değerleri ve halk inançlarını öğretme, tarih ve insan sevgisini anlatma ve benimsetme açısından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Birbiriyle bağlantılı olayların yer aldığı çerçeve hikâye tarzında kaleme alınan bu eserde, olağanüstü varlık, mekân ve olayların yanı sıra tarihî şahıs, mekân ve olaylar bir arada bulunur. Bu çalışmada, olayların seyrine göre değişen toplulukların yaşam tarzına dair izlenimlerin yer aldığı Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab’da sosyal hayata dair meslek, sanat, kılık kıyafet, araç gereç, ziyafet ve düğün törenleri, halk inançları ve gelenek görenek gibi pek çok maddî ve manevî kültür unsurları incelenmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab Abstract It is not denied literary work’s importance as well as historical works, which they reflect to social and cultural heritage of communities that lived centuries ago. It is impossible to observe old communities’s life style, their costumes, their eating and drinking and their tools that they use them to help. One of the literary works that it brings signs about social life is Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab which it translated Persian to Turkish in sixteenth century. This work that it is not known its author tolds Seyyid Cüneyd and Reşîde-i Arab’s love, their hard struggle to reach each other and persons who try to find them. This story has a rich content in terms of theaching some moral values and folk beliefs, telling and getting people to accept the history and human love. In this work, which it was wrote up as frame tale collections, historical person, place and events are concurrent besides extraordinary presence, space and events. In this paper, it is to try to investigate material and spiritual elements of culture such as occupation, art, dress, equipment, feast and wedding ceremonies, folk beliefs and customs in Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab. Keywords: Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab, Classical Turkish Literature, Prose Story, Social Life.

Anahtar Kelimeler:

Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab

PDF

___

Andrews, W. G. (2009). Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Arslan, M. U. (2015). Türk Edebiyatı’nda Temîmü’d-Dârî Hikâyeleri (İnceleme-Metin). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi SBE.
Atar, F. (2007). “Nikâh”. TDV İslam Ansiklopedisi, (XXXIII, 112-117). İstanbul: TDV Yayınları.
Ayanoğlu, İ. F. (1974). Okmeydanı ve Okçuluk Tarihi. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
Batislam, H. D. (2006). “Hasbihâllerdeki Sosyal Tarih Öğeleri”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, cilt. XCII, ss. 557-563.
Bilgin, O. (1995). “Türk Edebiyatında Rahşiyeler”. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, s. 276-279. İstanbul: Resim Matbaacılık A. Ş.
Ciğa, Ö. (2016). “Vâhidî’nin Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab ve Sergüzeşt-i Îşân Tercümesi Üzerine”. Dicle Üniversitesi SEB Dergisi (DÜSBED), ISSN: 1308-6219 Nisan Yıl: 8 Sayı: 16 s. 442-450, Türkiye.
Ciğa, Ö. (2018). Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab Tercümesi (İnceleme-Metin). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi SBE.
Çakır, M. ve Hanife Koncu (2010). XVI. Yüzyıldan Bir Aşk Hikâyesi Medhî’nin Şîr-i Dilîr Bâ-Mihr-i Münîr’i. İstanbul: Kesit Yayınları.
Çaldak, S. (2010). Nergisî ve Nihâlistân’ı. İstanbul: Kesit Yayınları.
Çavuşoğlu, M. (1971). Necâtî Bey Divânı’nın Tahlili. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Çınar, A. (1995). “Divanu Lügati’t- Türk’te At Kültürü”. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, s. 147-155. İstanbul: Resim Matbaacılık A. Ş.
Dilçin, C. (1991). Mes’ûd bin Ahmed Süheyl ü Nev-Bahâr (İnceleme-Metin-Sözlük). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Erbay, H. vd. (2014). Dede Korku Kitabı han’ım hey. Ankara: TOBB.
Esin, E. (1995). “Türk Sanatında At” Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, s. 54-90, İstanbul: Resim Matbaacılık A. Ş.
İnan, M. (1992). Osmanlı İmparatorluğunda Okçuluk Sporu ve Temel Teknikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
İsen, M. (1994). Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye. Ankara: Akçağ Yayınları.
Karataş, L. (2006). Nedîm Dîvânında Lâle Devri Sosyal Hayatının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kurnaz, C. (1996). Hayâlî Bey Divânı’nın Tahlili. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Mokeyev, E. (1995). “Manas Destanında At İsimleri” Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, s. 289-296, İstanbul: Resim Matbaacılık A. Ş. Öbek, A. İ. (1995). Divan Şiirinde Dinî ve Sosyal Konulu Rübailer. İstanbul: İnsan Yayınları.
Özkan, Ö. (2007). Divan Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Pala, İ. (2004). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
Sakaoğlu, S. (1995). “Türk Masallarında At Motifi”. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, s. 282-288, İstanbul: Resim Matbaacılık A. Ş.
Samsakçı, M. (2012). “Türk Kültür ve Edebiyatında Tuz ve Tuz-Ekmek Hakkı”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 36 (36), 181-199.
Sefercioğlu, M. N. (1999). “Dîvan şiirinde Mûsikî İle İlgili Unsurların Kullanılışı”. Osmanlı Ansiklopedisi, (XIX, 649-668). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Sefercioğlu, M. N. (2001). Nev’î Divanı’nın Tahlîli. Ankara: Akçağ Yayınları.
Serdaroğlu, V. (2006). Sosyal Hayat Işığında Zâtî Divanı. İstanbul: İSAM.
Sertkaya, O. F. (1995). “Eski Türk Kültüründe At”. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, s.25-30, İstanbul: Resim Matbaacılık A. Ş.
Şen, F. M. (2007). “Eski Türk Edebiyatında Sosyal Hayat Çalışmaları”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, Sayfa 467-506.
Tarama Sözlüğü (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tolasa, H. (2001). Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
Tuğluk, İ. H. (2009). “Edebiyat-Toplum İlişkisi: Lâmekânî’nin Bir Gazeline Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Toplumu”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cillt 6, Sayı 1, ss. 81-90.
Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.