MEHMED MUSÎB EFENDİ VE TUHFE-İ ŞÂHİDÎ ŞERHİ TÜRÜNDEKİ “TUHFETÜ’L-İRFÂN” ADLI ESERİ
Osmanlı Türkçesi ile yazılmış el yazması eserler, dünyanın neredeyse tüm yazma eser kütüphanelerine yayılmış hâldedir. Geçmişimize ayna olan bu el yazması eserlerin hâlâ birçoğu tespit edilemediği için haklarında yeterli inceleme de yapılamamaktadır. Tarafımızca tespit edilen Farsça-Türkçe manzum sözlük şerhi türündeki Tuhfetü’l-İrfân bu eserlerden biridir. Eser, 18. yüzyıl dîvân şairi Kıbrıslı Mehmed Musîb Efendi tarafından yazılmıştır ve Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin daha iyi anlaşılabilmesi için yazılmış Tuhfe-i Şâhidî’nin ilk 14 beytinin şerhini içermektedir. Şerhte, beyitlerin vezin ve taktî‘leri gösterilip, kelimelerin Türkçe, Arapça ve Farsça şekilleri ve anlamları verilmiştir. Başka bir nüshasına rastlanılmayan el yazması eserin, müellif hattı olduğu düşünülmektedir. Mehmed Musîb Efendi (ö. 1754-55) ve Tuhfetü’l- İrfân adlı eseri hakkında yapılan araştırma ve taramalarda herhangi bir bilimsel çalışmanın yapılmadığı ve bu eserin isminin, Tuhfe-i Şâhidî üzerine yapılmış çalışmalarda zikredilmediği fark edilmiştir. Bu çalışmada bir dîvân şairi olan Musîb Efendi ile onun el yazması Tuhfetü’l- İrfân adlı eserinin metinden verilerle transkribe edilerek tanıtılması hedeflenmektedir.
MEHMED MUSIB EFENDI AND HIS WORK TITLED “TUHFAT-AL IRFAN” IN THE TYPE OF AN COMMENTARY OF SHAHIDI’S PRESENT
Manuscripts written in Ottoman Turkish related to the history of classical Turkish literature are spread to almost all manuscript libraries globally. Many of these manuscripts, which mirror our past, are still not identified and cannot be examined adequately. Tuhfat-al Irfan, a Persian-Turkish verse lexicon scholium determined by us, is one of these manuscripts. The work was written by the 18th-century diwan poet Cypriot Mehmed Musib Efendi and contains the scholium of the first 14 couplets of Tuhfe-i Shahidi which was written for a better understanding of Mawlana’s Mathnawi. In the scholium, the verses and tactics of couplets are shown, and the Turkish, Arabic and Persian forms and meanings of the words are given. The manuscript, which has not been found in another copy, is thought to be the author’s line. It was noticed that no scientific study was conducted in the researches and surveys about Mehmed Musib Efendi (d. 1754-55) and his work named Tuhfat-al Irfan, as well, this work was not mentioned in studies on Tuhfe-i Shahidi. With this study, it is aimed to introduce Musib Efendi, who is a diwan poet, and his manuscript Tuhfat-al Irfan by transcribed data from the text.
___
- Defter Emîni Silâhdâr-zâde Mehmed Emîn. Tezkire-i Silâhdâr-zâde, haz. Furkan Öztürk. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2018. e-kitap: https://ekitap.ktb. gov.tr/Eklenti/58902,tezkire-i-silahdar-zadepdf.pdf?0 (Erişim: 20.05.2021).
- Ece, Selami. Klasik Türk Edebiyatı Araştırma Yöntemleri (I-II). Erzurum: Eser Basım Yayınları, 2015.
- Ece, Selami. Hüsnüne Aşk Olsun. Erzurum: Eser Basım Yayınları, 2017.
- Esrâr Dede. Tezkire-i Şu‘arâ-yı Mevleviyye, haz. İlhan Genç. Ankara: AYK Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 2000.
- Gölpınarlı, Abdülbâki. Mevlânâ’dan Sonra Mevlevilik. İstanbul: İnkılâp Yayınları, 2018.
- Gümüş, Zehra. “Pîrî Paşa-Zâde Mehmed b. Abdü’l-bâkî el-Cemâlî’nin Tuhfe-i Şâhidî Şerhi: Tuhfe-i Mîr”. Turkish Studies, 2/3, (2007), 296-312.
- Hakverdioğlu, Metin. Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Dâmât İbrâhîm Paşa’ya Sunulan Kasîdeler (İnceleme-Metin). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
- Horata, Osman. “Mevlânâ ve Dîvân Şairleri”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Osmanlı Devletinin Kuruluşunun 700. Yılı Özel Sayısı I, (1999), 43-56.
- Hüseyin Râmiz. Âdâb-ı Zurâfâ, haz. Sadık Erdem. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1994.
- İmamoğlu, A. Hilmi. Farsça-Türkçe Manzum Sözlükler ve Şâhidî’nin Sözlüğü (İnceleme-Metin). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1993.
- Karaismailoğlu, Adnan. “Tarih Boyunca Türkler ve Farsça; Modern Yaklaşımlara Bir Eleştiri”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3/1, (2013), 6-15.
- Kılıç, Atabey. “Türkçe-Farsça Manzum Sözlüklerden Tuhfe-i Şâhidî (Metin)”. Turkish Studies, 2/4, (2007), 516-548.
- Levend, A. Sırrı. Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1960.
- Mehmed Süreyyâ. Sicill-i Osmânî, haz. Nuri Akbayar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
- Mustafa Ali, Gelibolulu. Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, haz. Mustafa İsen. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2017. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/ 55739,kunhul-ahbarin-tezkire-kismpdf.pdf?0 (Erişim: 29.07.2021).
- Öz, Yusuf. Tarih Boyunca Türkçe-Farsça Sözlükler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2010.
- Öz, Yusuf. Tuhfe-i Şâhidî Şerhleri. Konya: Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1999.
- Özkaya, Yücel. 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2020.
- Soyçekiç, Serap. “Nâdîde Ahmed Efendi’nin Şerh-i Tuhfe-i Şâhidî’si”. Turkish Studies, 4/4 (2009), 906-921. Süyûtî, El-Fethü’l-Kebîr. II, 303. https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/ (Erişim: 31.07.21).
- Şahin, Hatice. Şeyh İmâm el-Bardahî Câmi‘ü’l-Fürs I (İnceleme-Metin). Harvard Üniversitesi, Yakın�- doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü: Turkish Sources, 2006.
- Şentürk, A. Atillâ- Kartal, Ahmet. Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
- Tanyıldız, Ahmet. Mes‘ûd Lutfî Efendi Tuhfe-i Lutfî (Türkçe-Farsça Manzum Sözlük). İstanbul: Akademik Yayınları, 2013.
- Ünver, İsmail. “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. AÜDTCF Türkoloji Dergisi. (1993), 1/51-89.
- Yaşın, Mehmet. Diller ve Kültürler Arası Bir Edebiyat İncelemesi: Kıbrıs Şiir Antolojisi. İstanbul: Adam Yayınları, 2005.
- Yazar, Sadık. Anadolu Sahası Klasik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
- Yazar, Sadık. “Tuhfe-i Şâhidî’nin Osmanlı Telif Geleneğindeki Etkisine Farklı Bir Örnek: Hatîb’in Hîbetü’l- Vehhâb’ı”. Kültürk Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2, (2020), 97-131.
- Yılmaz, Ozan. “Klasik Şerh Edebiyatı Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/9 (2007), 271-304.
- Zararsız, Şeyma Nur. Tuhfetü’l-Mülûk (Tuhfe-i Şâhidî Şerhi) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük-Tıpkıbasım). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Yayıncı: Şarkıyat Araştırmaları Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
GENDER AND GOOD WOMAN-BAD WOMAN PERCEPTION IN KURDISH PROVERBS
TEFSİR’DE ÇEŞİTLİLİK (TENEVVÜ‘) BAĞLAMINDA FURKÂN 77 VE MÜ’MİN 60. ÂYETLERİN YORUMU
BİR SEMT, BİR MABET: CERRAHPAŞA CANBAZİYE CAMİ
MEHMED MUSÎB EFENDİ VE TUHFE-İ ŞÂHİDÎ ŞERHİ TÜRÜNDEKİ “TUHFETÜ’L-İRFÂN” ADLI ESERİ
FENOMENOLOJİK AÇIDAN İSLAM DÜŞÜNCESİNDE ALLAH-ÂLEMİNSAN İLİŞKİSİ