Süfilerin gözünde Hz. Süleyman

Kur'an-ı Kerîm'de bahsi geçen peygamberlerden biri olan Hz. Süleyman, tasavvuf literatüründe de sıkça zikredilen önemli bir şahsiyettir. O, kuşların dilini anlayan ve Hüdhüd adlı özel bir kuşa sahip olan bir şahıs olarak bilinmektedir. Aynı zamanda onun Sebe' melikesi Belkıs'la esrarengiz ve husûsî bir ilişkisi vardır. Hz. Süleyman şaşaalı bir mülk ve saltanat içinde yaşamasına rağmen kalbini dünyevî şeylerle meşgul etmemesi nedeniyle de sûfıler tarafından gerçek zahidin güzel bir örneği olarak kabul edilmektedir. Bu makalede onun tasavvuf kültürüne yansımaları ele alınmaktadır.

Prophet Sulaiman'in the eyes of sufis

Prophet Sulaiman, one of the prophets mentioned in the Qur'an is also one of often-repeated and important figure in sufi literature. He is known as a person who understands the whispering of the birds and had a special bird for himself called hudhud/hoopoe. At the same time, he had a confidential and special relationship with the queen of Sebe', Belkıs. From the sufi point of view, Prophet Sulaiman is also regarded as a good example of actual ascetic, especially due to his unrelatedness with the wordly things even if he lives in the magnificent property and sovereignty. In this article, it is dealt with his reflections to the culture of sufism.

PDF

___

A. Cevdet Paşa. Kısas-ı Enbiyâ, Bedir Yay., İstanbul, 1994.

Aktaş, Hasan. Türk Şiirinde Din ve Tasavvuf, Çizgi Kitapevi, Konya, 2001.

Ankaravî, I. Rusûhî. Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi (Makâsıd-ı Aliyye Fî Şerhi't-Tâiyyej, haz. Mehmet Demirci, Vefa Yay., İstanbul, 2007.

Arberry, A. J. Tasavvuf: Müslüman Mistiklere Toplu Bakış, çev. ibrahim Kapaklıkaya, Gelenek Yay., İstanbul, 2004.

Arpaguş, Safı. "Tasavvufta "Mantıku't-Tayr", Mavlânâ'da Hz. Süleyman ve Kuşdili Tasavvuru", Marmara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 29, (2005/2).

Ateş, Süleyman. Yüce Kur'an'm Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, trs.

Attâr, Ferîdüddîn. Mantık Al-Tayr, çev. Abdülbâki Gölpıııarlı, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul, 2001.

Aydemir, Abdullah. "Hz. Süleyman (a.s)", Dokusç Eylül Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir, 1983, Sayı: I.

Aydemir, AbdullahIslamî Kaynaklara Göre Peygamberler, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara, 1996.

Bursevî, İ. Hakkı. Ruhu'l-BeyânFî Tefsiri'l-Kur'an, Matbaa-İ Osmâniyye, 1306.

De Vaux, B. Carra. "Belkıs", IA, IL

Demirci, Kürşat. "Hayvan", DÎA, XVII.

Eraydm, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatlar, Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yay., İstanbul, 2001.

Eşrefoğlu Rûmî. Mü^ekki'n-Nüfüs, haz. Abdullah Uçman, İnsan Yay., İstanbul, 1996.

Fığlalı, E. Ruhi. Çağımızda Itikadî islam Me^hebleri, Birleşik Yay., İstanbul, 1999.

Gölpınark, Abdulbâld. Alevi^Bektaşi Nefesleri, İnkılâp Kitapevi, İstanbul, 1992.

Guenon, Rene. "Kuşların Dili", çev. İsmail Taşpınar, Marmara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 23 (2002/2).

Gürer, Dilaver. Pususu'l-Hikem ve Mesnevi'de Peygamberlerin Öyküleri, İnsan Yay., İstanbul, 2002.

Gürer, Dilaver, Fusûsu'l-Hikem ve Mesnevi'de Peygamberlerin Öyküleri II, Mebkam Yay., Konya, 2007.

Harman, Ö. Faruk -Cemal Kurnaz. "Hüdhüd", DÎA, XVIII.

Harman, Ö. Faruk. "Âsaf b. Berehyâ", DÎA, III.

Hucvirî, Ali b. Osman. Keşfü'l-Mahcûb (Hakikat Bilgisi), haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul, 1996.

Izutsu, Toshiko. Ibn Arabi'nin Fusûs'undaki Anahtar Kavramlar, çev. A. Yüksel Özemre, Kaknüs Yay., İstanbul, 1999.

İbnü'l-Arabi, Muhyiddın. Fusûsu'l-Hikem, haz. Asım İbrahim el-Keyyâlî, Dâru'l-Kitâbi'l-İlmiyye, Beyrut, 2003.

İbnü'l-Arabi, Fena RisâlesiAr^ulann Tercümam, çev. Mahmut Kanık, İz Yay., İstanbul, 2002.

İbnü'l-Arabi, Fusûsu'l-Hikem, çeviri ve şerh: Ekrem Demirli, Kabalcı Yay., İstanbul, 2006.

İbnü'l-Arabi, BJsâletü'l-Envâr, Resâilü îbni'lArabî içinde, Haydarâbâd, 1361.

İslam Felsefesinde Sembolik Hikayeler (Ibn Sina-Sühreverdî-A, Ga^âli-N. Razi, İnsan Yay., İstanbul, 2003.

Kâşânî, Abdürrezzak. Istılâhâtu's-Sûfıyye, haz. Muvaffık Fevzî el-Cebr, Dâru'l-Hikme, Dımeşk, 1995.

Kâşânî, Abdürrezzak.Tasavvuf Sözlüğü, çev. Ekrem Demirli, İz Yay., İstanbul, 2004.

Kâşânî, Abdürrezzak.Te'vîlât-ı Kaşâniyye, tere. Ali Rıza Doksanyedi, haz. M. Vehbi Güloğlu, Kadıoğlu Matbaası., Ankara, 1987.

Kılıç, M. Erol. Sûfî ve Şiir-Osmank Tasavvuf Şiirinin Poetikasz, İnsan Yay., İstanbul, 2005.

Kılıç, M. Erol Şeyh-i Ekber-Ibn Arabt Düşüncesine Giriş, Sufi Yay., İstanbul, 2010.

Konuk, A. Avni. Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi, haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydm, Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yay., İstanbul, 2000.

Konuk, A. Avni, Mesnevî-i Şerif Şerhi, haz. S. Eraydın-M. Tahralı-N. Tosun, Kitabevi,İstanbul, 2006.

Koksal, M. Asım. Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara, 1992, 11,205-225;

Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatçı. Türk Edebiyatında Şathiyye, Akçağ Yay., Ankara, 2001.

Mahmud, Z. Necib. "Ibn Arabi'de Sembolizm (Tercümânü'l-Eşvâk Örneği)", çev. Tahir Uluç, Ibn Arabî Anısına Makaleler içinde, İnsan Yay., İstanbul, 2002.

Mevlânâ Celâleddîn. Fîhi Mâ Fîh, tere. A. Avrıi Konuk, haz. Selçuk Eraydm, İz Yay., İstanbul, 2002.

Mevlânâ Celâleddîn.Mesnevi, haz. Adnan Karaismailoğlu, Yeni Şafak Kültür Armağanı, İstanbul, 2004.

Mevlânâ Celâleddîn.Mecâlis-i Seb'a, haz. Dilaver Gürer, Konya Büyükşehir Belediyesi Yay, Konya, 2008.

Nasr, Seyyid Hüseyin. "Kuşların Vahdete Uçuşu: Attar'm Mantıku't-Tayr'ı üzerine Düşünceler", çev. İbrahim Kalın, islam. Felsefesinde Sembolik. Hikayeler içinde.

Niyâ-^f-i MısriDîvânı, haz. Kenan Erdoğan, Akçağ Yay., Ankara, 1998.

Ögke, Ahmet. Vâhib-i Ümmfden Niyâ^ı-i Mısrfye Türk Tasavvuf Düşüncesinde Metaforik Anlatım, Ahenk Yay, Van, 2005.

Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, L.M Yay, İstanbul, 2002.

Sarıkçıoğlu, Ekrem. Dinler Tarihi, y.y, İsparta, 2000.

Schimmel, Annemarie. Islamın Mistik "boyutları, çev. Ergun Kocabıyık, Kabalcı Yay, İstanbul, 2001.

Senâî Gaznevî. Dîvân-ı Hakim Senâî, haz. Müderris Razavî, Kitâbhâne-i İbn Sînâ, Tahran, 1341, s. 167.

Serrâc, Ebu Nasr. el-Uima' (islâm Tasavvufu), haz. H. Kâmil Yılmaz, Altınoluk, İstanbul, 1996.

Sühreverdi, Şehabeddin. Cebrail'in Kanat Sesi, haz. Sedat Baran, Sufi Yay, İstanbul, 2006.

Sühreverdi, ŞehabeddinMecmûa-i Musannefât-ı Şeyh-i Işrâk, haz. S. Hüseyin Nasr,

Pejûheşgâh-ı Ulûm-i İnsanî ve Mutâlaât-ı Ferhengî, Tahran, 1380.

Şa'rânî, Abdulvahhab. Tenbîkü'l-Muğterrin (Selefi Sâlihînin, Evliyâullahın Yüce Ahlakı, Hikmetli Söyleri), çev. Sıtkı Gülle, İstanbul, trs.

Topaloğlu, Bekir. "İsm-i A'zam", DİA, XXIII.

Uçman, Abdullah. Rı^a Tevfık'in Tekke ve Halk Edebiyatı ile ilgili Yayınlanmamış Makaleleri, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara, 1982.

Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay, İstanbul, 2001.

Walker, J. "Süleyman b. Dâvûd", İA, XI.

Wensinck, J. "Hüdhüd", İA, V/I.

Yakıt, ismail. Türk-İslam Düşüncesi Ürerine Araştırmalar, Ötüken Yay., İstanbul, 2002.

Yazıcıoğlu Ahmed Bîcan. Dürr-i Meknûn (Saklı İnciler), haz. Necdet SakaoMu Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1999.

Yunus Emre Dîvâm, haz. Mustafa Tatçı, Akçağ Yay., Ankara, 1998.

Yücetürk, O. Seyfi. "Belkıs", DİA, V.