Eş'ari-matüridi ihtilafına dair iki risale

Ehl-i Sünnet Kelâmının iki büyük ekolü olan Eş'arîlik ve Mâtürîdîlik arasındaki görüş ayrılıklarının tespiti, hem Kelâm tarihi, hem de sistematik Kelâm açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 18. yüzyıl ile 19. yüzyılın başlarında yazılan, Muhammed Emin İzzî'nin Arapça risâlesi ile Ebû İshakzâde Es'ad Efendi'nin Osmanlıca risâlesini konu edindik. Bu iki eser, dönemin tarihî bir birikimini yansıtması açısından önemlidirler. Bu makalede biz, iki risaleye erişimi kolaylaştırmak için, Arapça olanı, iki farklı nüshaya dayanarak tahkik ettik; Osmanlıca olam ise günümüz harflerine aktardık. Bunun yanı sıra iki risâlenin, aralarındaki benzerlikleri ve dayandıkları temel eseri gösterdik.

Two treatises on dısputes between asharite and maturidism

The determination of disputes between Asharite and Maturidism, two major schools of Sunnite Theology, is important from both History of Kalam and Systematic Kalam perspectives. We studied two treatises; Muhammed Emin Izzi's Arabic treatise and Abu ishakzâde Es'ad Efendi's Ottoman treatise which were written in 18th and early 19th centuries of Ottoman Empire. These two documents are important to reflect the historical accumulation of the era. To make accessible these documents we edited the Arabic one from two different manuscripts, and transliterated the Ottoman one. Besides these, we showed their similarities and their original source.

PDF

___

Ay, Mahmut, Sadruşşeria'da Varlık,, Ankara 2006.

Aytekin, Arif, "el-AMdetü't-Tahâviyye", DİA, II, 260.

Bedir, Murteza, "Nesefî, Ebu'l-Berekât", DİA, XXXII, 568.

Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul 1972,1, 310.

Doğan, Muhammet Nur, "Esad Efendi, Ebûishakzâde", DİA, XI, 338-340.

Gözübenli, Beşir, "Hâkim eş-Şehîd", DİA, XV, 195-196.

Günay, Hacı Mehmet, "Semerkandî, Alâeddin", DİA, XXXVI, 471.

Hızlı, Mefail, "Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 17, sayı: 1 (2008).

Küçük, Cevdet, "İzzet Mehmed Paşa, Darendeli", DİA, XXIII, 558-559.

Osmanlılar Ansiklopedisi, "Es'ad Efendi" maddesi, yayın yönetmeni: Ekrem Çakıroğlu, İstanbul 1999.

Özcan, Abdülkadir, "İzzet Mehmed Paşa, Safranbolulu", DİA, XXIII, 560-561.

es-Sâbûnî, Nureddin, Mâtündiyye Akâidi, (Bekir Topaloğlu tarafından hazırlanan Giriş bölümü), Ankara 1995

Saleh, Walid A., "The Last of The Nishapuri School of Tafsir: Al-Wâhidî (d. 468/1076) and His Significance in The History of Qur'anic Exegesis", Journal of the American Orientel Society, 126.2 (2006).

Sarıcaoğlu, Fikret, "İzzet Mehmed Paşa", DİA, XXIII, 557-558.

es-Subkî, Tâcüddin, Tabâkâtü'ş-Şâfiiyeti'l-Kübrâ, tah. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî-Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Kahire 1964.

Şeyhzâde, Na^mu'l-Ferâid, İstanbul 1871.

et-Temîmî, Takiyyuddin Abdülkadir, et-Tabakâtu's-Seniyye fî Terâcimi'l-Hanefiyye, Riyâd 1983.

Topaloğlu, Bekir, "Tecrîdu'l-İ'tikâd", DİA, XL, 251.

Uludağ, Süleyman, Kelâm ilmi ve islâm Akâidi, (Giriş bölümü), İstanbul 1991.

Yeşilyurt, Temel, Ebu'l-Berekât en-Nesefi ve İslâm Düşüncesindeki Yeri, Malatya 2000.

Yüksel, Emrullah, ""Cevheretü't-Tevhîd", DİA, VII, 457-458.