Din-dünya ilişkisi bağlamında dini ahkam değişim ve gelişim sürecinin sona ermesi

Dinî ahkâmda ilk dönemler itibarıyla görülen değişim ve gelişim, söz konusu hükümlerin aynı zamanda birer kanun hüviyeti kazanmasıyla birlikte belli bir durağanlık süreci içine girmiştir. Bu süreç, mezheplerin oluşumu ve literatürlerinin tedviniyle birlikte sona ermiştir. Zira bu dönemden itibaren ictihad kapısı büyük ölçüde kapanmış, dolayısıyla sonraki nesillere fazlaca bir ictihad etme yetkisi tanınmamıştır. Bu durumun sonucu olarak zaman içinde mevcut dinî ahkâm sürekli değişen günlük yaşamın ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelmiştir. Bu nedenle hukuk alanında dinî hukuk ve dünyevî hukuk ayırımına gidilmiş ve bunun neticesinde günümüz Müslüman toplumlarına laik hukuk anlayışları hakim olmuştur.

The ending of the development and evolutıon regarding religious judgement ın world-religion context

With the codification process of the judgements, the early period development and evolution entered in a stabilitation time frame. This period ended complately with the institualitaliby of schools and their literatures. The door of ijtihad was closed, and later generatious did not have the right of ijtihad. Thus, the religious judgements could not cope with the need of daily life and contemporary issues. Because of this problem, Muslims inclined towards the seperation of World and Religion (Religion and State). Consequently the secular system dominated in Muslim societies.

PDF

___

Abdulkadir Şener, islam Hukuku Dersleri I, İzmir 1987.

Acar, İsmail, Osmanlı Kanunnameleri ve İslam Ceza Hukuku (I), DEÜ İFD, İzmir 2001.

Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri, İstanbul 1990-96.

Ali Haydar, Emin Efendizade, Dürerü'l-Hukkam Şerhu Mecelleti'lAhkam, İstanbul 1330.

Ankaravî, Muhammed'b. Hüseyin, Fetava'lAnkaravî, İstanbul 1281.

Apaydın, H. Yunus, "İctihad", TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2000.

Atar, Fahrettin, "Fetva", TDVİA, İstanbul 1995.

Aydın, M. Akif, "Bir Hukukçu Olarak Ahmed Cevdet Paşa", Ahmed Cevdet Paşa Semineri, İstanbul 1986.

Aydın, M. Akif, "Ceza", TDVİA, İstanbul 1993.

Aydın, M. Akif, "Osmanlı'da Hukuk", Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İstanbul 1994.

Aydın, M. Akif, 'Türk Hukuk Tarihi, İstanbul 1999. el-Bağdadi, Hatib, Tarihti Bağdat, Mısır 1931.

Bardakoğlu, Ali, "Osmanlı Hukukunun Şer'iliği Üzerine", Osmanlı (Ansiklopedisi) Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999.

Barkan, Ömer Lûtfi, "Kanunnâme", İA, İstanbul 1993.

Barkan, Ömer Lûtfi, "Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat ve Müesseselerinin Şer'iliği Meselesi", İÜ HFM, İstanbul 1945.

Bayındır, Abdulaziz, İslam. Mahkeme Hukuku (Osmanlı Devri Uygulaması), İstanbul 1986.

Bayındır, Abdulaziz, "Osmanlı'da Yargının İşleyişi", Osmanlı (Teşkilat), Ankara 1999.

Bedir, Ahmet, Son Asır Türk Aydınının Kur'an'a Bakışı Yitik Masumiyet, İstanbul 2003.

Berki, Ali Himmet, Açıklamalı Mecelle, İstanbul 1990.

Bilge, Necip, Hukuk Başlangıcı -Hukukun T emel ilkeleri-, Ankara 1990.

Bozkurt, Nebi, "Medrese", TDVİA, Ankara 2003.

el-Buhari, el-Camiu's-Sahih, İstanbul tz.

el-Cassas, el-Fusulfı'l-Usul, Kuveyt 1994.

el-Cevziyye, İbn Kayyım, l'lamu'l-Muvakkı'ın, Beyrut 1973.

Cici, Recep, "Kolaylık Prensibinin Hukuki Hayata Yansıma Biçimleri: Hanefi Mezhebi Örneği", Bursa 2005.

Cin, Halil, İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Konya 1988.

Cin, Halil-Akagündüz, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Konya 1989.

Çelebi, Ahmed, islam'da Eğitim-Öğretim Tarihi, (trc. Ali Yardım), İstanbul 1983.

Dalgın, Nihat, "Değişim Stratejisi Açısından Hukuk ve İslam Hukuku", OMÜ ÎFD, Samsun 2003.

David, Rene, Çağdaş Büyük Hukuk Sistemleri, (Çev. Argun Köteli), İstanbul 1985.

Döndüren, Hamdi, Delilleriyle Aile ilmihali, İstanbul 2008.

Ebu Davud, es-Sünen, İstanbul tz.

Ebussuud Efendi, Ma'rûzât, MTM, 1/2 (1331).

Ebu Zehra, Ebu Hanife, (trc. Osman Keskioğlu), İstanbul 1966.

Ebu Zehra, İbn Teymiyye, (çvr. N. Bolelli, V. Akyüz, A. Bebek, M. Erdoğan, V. Kayhan), istanbul 1988.

Ebu Zehra, İslam'da Fıkhî Mezhepler Tarihi, (trc. Abdulkadir Şener), İstanbul 1978. Emin, Ahmed, Duha'l-Islam, Kahire 1960.

Erbaş, Muammer, "Fahreddin Razi ile İbn Teymiyye'ııin Kur'an'a Yaklaşımları", (Basılmamış doktora tezi), İzmir 2001.

Erdoğan, Mehmet, İslam Hukukunda Ahkamın Değişmesi, İstanbul 2000.

Eren, A. Cevad, "Tanzimat", İA, İstanbul 1970.

Ersoy, M. Akif, Safahat, Vai^Kürsüde, İstanbul 1989.

Eskicioğlu, Osman, "Ahkamu'l-Kur'an", TDVİA, İstanbul 1988.

el-Fesevî, Kitabu'l-Marife ve't-Tarih, Bağdat 1974-76.

Gönültaş, Nuh, "Muhafazakarların 'İkinci Evlilik Şehri", Bugün Gazetesi, 16 Aralık 2010.

Gözübüyük, Şeref, Hukuka Giriş veJTukukun Temel Kavramları, Ankara 1973.

Gül, Muammer, Orta Çağ Avrupa Tarihi, İstanbul 2009.

Güngör, Mevlüt, Cassas ve Ahkamu'l-Kur'an'ı, Ankara 1989.

el-Hacevî, Muhammed b. El-Hasan, el-Fikru's-Sami fi Tarihi'l-Fıkhi'l-İslami, Medine 1396.

el-Hallaf, Abdülvehhab, Hulasatü Tarihi't-Teşri'i'l-İslamifi Ma la Nassa fih, Kahire 1956.

Heidegger, Martin, Nietzsche'nin T arın Öldü Sö\ü ve Dünya Kesimleri Çağı, Bursa 2001. el-Herrasî, Kiya, Ahkamu'l-Kur'an, Beyrut 1985.

Heyd, Uriel, "Eski Osmanlı Hukukunda Kanun ve Şeriat, (çev. Selahaddin Eroğlu), AÜ İF Der., Ankara 1983.

Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel islam Tarihi, (trc. Salih Tuğ), İstanbul 1981.

İbn Abdi'l-Hadî, el-Ukudü'd-Dürriyye min Menakıbı Şeyhi'l-lslam Ibn Teymiyye, Riyad tz.

İbn Abidin, Raddu'l-Muhtar ak 'd-Diirri'l-Muhtar Şerhu Tenviri'l-Ebsar, Kahire 1324.

İbnü'l-Cevzî, Ebu'l-Ferac, elMunta^am fî Tarihi'l-Müluk ve'l-Ümem, Haydarabad 1358.

Ibn Haldun, Mukaddime, Beyrut 1879.

Ibn Hallikan, Vefeyatü'l-A'yan, Kahire 1948.

Ibn Hazm, el-Ihkam, Beyrut 1983.

İbn Kesir, el-Bidaye ve'n-Nihaye, Beyrut 1987.

İnalcık, Halil, "Kanunname", TDVİA, İstanbul 2001.

İzmirli, İsmail Hakkı, Ilm~i Hilaf, İstanbul 1330.

Kah tan, Abdurrahman ed-Durî, el-İktirah fi Beyani'l-lstılah Mukaddimesi, Bağdat 1982.

Karaman, Hayreddin, Fıkıh Usulü: İslam Hukukunun Kaynakları, Metodu ve Felsefesi, İstanbul 1967.

Karaman, Hayreddin, islam Hukuk Tarihi, İstanbul 2004.

Karaman, Hayreddin, islam Hukukunda ictihad, Ankara 1975.

Karaman, Hayreddin, İslam Hukukunda Me^hebler, İstanbul 1971.

Karaman, Hayrettin, islam'ın Işığında Günün Meseleleri, İstanbul 2006.

Karaman, Hayreddin, "İslam Tarihinde Mezhep Kavgaları", Diyanet Dergisi, Ankara 1975.

Kaşıkçı, Osman, İslam ve Osmanlı Hukukunda Mecelle, İstanbul 1997.

el-Kerderî, M. el-Bezzaz, Menqfcibu'l-lmami'l-A \am, Haydarabad 1321.

el-Kerhî, er-Risale, İstanbul tz.

Köprülü, M. Fuad, "Fıkıh", İA, İstanbul 1993.

Köse, Saffet, Çağdaş ihtiyaçlar ve islam Hukuku, İstanbul 2004.

Köse, Saffet, 'Hülle', TDVİA, İstanbul 1998.

Köse, Saffet, "İslam Hukuk Düşüncesinin Bazı Problemleri -Bir Zihniyetin Eleştirisi-, İslamiyat, Ankara 1999.

el-Makrizî, el-Mevâ'i% ve'l-İ'tibâr bi Zikri'l-Hıtat ve'l-Asâr,, Beyrut tz.

Mardin, Ebu'l-Ula, Medeni Hukuk Cephesinden A. Cevdet Paşa, İstanbul 1946.

el-Müslim, el-Camiu's-Sahih, İstanbul 1981.

Ortaylı, İlber, Osmanlı Devletinde Laiklik Hareketleri Ürerine, İstanbul 1982.

Özbilgen, Erol, Osmanlı Hukuku'nun Yapısı, İstanbul 1985.

Öztürk, Osman, Osmanlı Hukuk Tarihinde Mecelle, İstanbul 1973.

Seyyid Bey, Usul-i Fıkh -Medhal-, İstanbul 1333.

Şaban, Zekiyyüddin, İslam Hukuk İlminin Esasları (Usulü'l-Fıkh), (trc. İ. Kafi Dönmez), Ankara 2005.

Şerhu Muhtasarı'l-Kerhi, Köprülü Ahmed Paşa, No: 93, Mukaddime. et-Taberî, Tarihü'l-Ümem ve'l-Müluk, Beyrut 1387.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti'nin İlmiye Teşkilatı, Ankara 1984.

Üçok, Coşkun, "Osmanlı Kanunnamelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler (III)", AÜ HF Der., Ankara 1947.

Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, Kanunlaştırma Hareketleri ve Tanzimat, İstanbul 1940.

Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, Türk Medeni Hukuku (Umumi Esaslar), İstanbul 1959.

ez-Zerka, el-Fıkhu'l-İslami fı Sevbihi'l-Cedid, Dımaşk 1967-1968.

ez-Zerka, Muhammed Ahmed, İslam Hukuk Ekolleri ve Maslahat Prensibi, İstanbul 2007.

Zeydan, Corci, Tarihu Adabi'l-hugati'l-Arabiyye, Kahire 1936.