FIKIH USULÜNÜN TEMELLERİ: HZ. PEYGAMBER DEVRİNDE DELİLLER

Her ne kadar fıkıh usulü ilmi sonraki dönemlerde teşekkül etmişse de bu ilme ait bazı temel esasları Hz. Peygamber’in tasarruflarından çıkarmak mümkündür. Hz. Peygamber kendi sözleri ile vahyi (Kur’an) delil sıralamasında birbirinden ayırmış olmasına rağmen sonraki devirlerde birbirine yaklaştırma gayretleri söz konusudur. Bu noktada Hz. Peygamber’in şer’î konularda içtihat edip etmediği tartışma konusu olmuştur. Hz. Peygamber’in içtihadını -sonradan oluştuğu şekliyle- kıyas, örf/adet ve önceki şeriatlar için ilk nüveler olarak almak mümkündür. Biz bu çalışmamızda Hz. Peygamber devrinde “delil deyince ne anlaşılıyordu?” sorusunun cevabını bulmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Vahiy, beyan, Vahy-i gayr-ı metluv, delil, içtihat, insanların maslahatı

THE FOUNDATIONS OF USUL AL-FIQH: LEGAL EVIDENCES IN PROPHET‟S TIMES

Although usūl al-fiqh as an Islamic discipline had been developed later, some major criteria of methodology could be found in the Prophet Muhammad’s words and deeds. The Prophet had clearly separated his words and the verbatim revelation (the Qur’ān) in terms of superiority in his life. But, after his death, scholars tried to ease the separation between Prophet’s words and the revelation. This investigation led them to discuss whether the Prophet’s private opinions are possible or not in the legal issues. According to our conclusion, the Prophet’s private opinions gave birth to legal analogy (qiyās), customs, and earlier laws –as they were documented later- in Islamic legal methodology. Mainly, we examined the literature by asking “what does legal evidence mean?” during the life of the Prophet

Keywords:

Evidence, dalīl, Un-read revelation Wahy ghayr-i matluw, juristic opinion, ijtihad, earlier laws, public interest, maslaha,

___

Abdisselam, Ebu Muhammed İzzüddin Abdulaziz. Kavâ’idu’l-Kübrâ: Kavâ’idu’l Ahkâm fî Islâhi’l-Enâm, tah. M. Şinkîtî, Beyrut: Daru’l-Maarif.
Abdulaziz Buharî, Alauddin. Keşfu’l-Esrâr an Usûli Fahri’l-İslam el-Pezdevî, tah. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
Acar, İsmail. Klasik Dönem Hanefi Usulünde Asli Deliller, İzmir: Tibyan Yayınları, 2012.
Ağırman, Cemal. “Hadîs Edebiyâtının İntikal Safhaları ve Kitâbet Meselesi,” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, cilt: V, sayı: 1, s. 155-168.
Ahmed b. Hanbel, Müsned, tah. Şuayb Arnavut, Müessesetü’r-Risale, 2001.
Aktan, Hamza.”İslam Hukukunda İstihsan Ufku,” İslami İlimlerde Metodoloji (Usûl) Meselesi, sayı, 3 (2009) ss. 71-125.
Albânî, Nuh b. Necati b. Adem. Silsiletü Ehadisi’d-Daîfe, Riyad: Daru’l-Maarif, 1992.
Amidî, Ebu’l-Hasan Seyfüddin Ali. el-İhkâm fi Usûli’l-Ahkâm, tah. Abdurrezzak Afifi, Beyrut: Mektebetu’l-İslamî.
Apaydın, H. Yunus. TDV İslam Ansiklopedisi, “İçtihad” maddesi, XXI, 432-445.
Aşık, Nevzat. İbadette Aşırılığa Karşı Hz. Peygamber’in Tutum ve Tavrı, İzmir: Anadaolu Matbaacılık, 1996.
Aybakan, Bilal. Fıkıh İlminin Oluşum Sürecinde İcma, İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
Aynî, Bedruddin, Umdetu’l-Kâri’ Şerhu Sahihi’l-Buhârî, Beyrut: İhyau’t-Turasi’l-Arabi.
Bedir, Murteza. “Sünnet,” TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVIII, 150-153.
Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Edebu’l-Müfred, tah. Muhammed FuadAbdulbaki, Beyrut: Daru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, 1989.