Servis Sorumlu Hemşirelerinin Dönüşümcü Liderlik Uygulamalarının İncelenmesi

Giriş: Yönetici hemşirelerin dönüşümcü liderliğinin, hasta bakım çıktıları, hemşirelerin örgütsel davranışları ve kurumsal çıktılar üzerine olumlu etkileri olduğu yapılan çalışmalarda belirlenmiştir. Bu nedenle sağlık bakım kurumlarında yönetici hemşirelerin dönüşümcü liderlik uygulamalarının değerlendirilmesi önemlidir. Amaç: Çalışma bir eğitim araştırma hastanesinde çalışan servis sorumlu hemşirelerinin dönüşümcü liderlik uygulamalarının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan araştırmanın örneklemini, bir Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çalışan, araştırmaya katılmaya gönüllü 218 servis hemşiresi, 17 servis sorumlu hemşiresi (SSH) ve beş üst düzey yönetici hemşire oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak, “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve “Liderlik Uygulamaları Envanteri” kullanılmıştır. Liderlik Uygulamaları Envanteri “Öz Değerlendirme” ve “Gözlemci Değerlendirme” olarak iki formdan oluşmaktadır. “Gözlemci Formu” ile servis sorumlu hemşiresini astı, akranı ve üstü değerlendirmiştir. “Öz Değerlendirme Formu” ile servis sorumlu hemşireleri kendilerini değerlendirmişlerdir. Servis sorumlu hemşiresini, astı olarak servis hemşireleri, akranı olarak bir başka servis sorumlu hemşiresi, üstü olarak hastanenin hemşirelik hizmetleri yönetiminde görevli bakım hizmetleri müdürü ve süpervizör hemşireler değerlendirmişlerdir. Verilerin analizinde, ortalama, standart sapma, yüzdelik, varyans analizi kullanılmıştır. Bulgular: Servis sorumlu hemşirelerinin, kendi, astı, akranı ve üstünün değerlendirmelerine göre “Liderlik Uygulamaları Envanteri” toplam puan ortalamalarının orta düzeyde olduğu, “Personeli Gelişimi Konusunda Desteklemek” alt boyutunun puan ortalamasının diğer alt boyutlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Servis sorumlu hemşirelerinin, “Liderlik Uygulamaları Envanteri” puan ortalamaları, değerlendiren gruplara göre incelendiğinde; üstlerin puanlarının en yüksek olduğu, daha sonra sırasıyla öz değerlendirmeleri puanlarının, akranlarının ve astlarının değerlendirme puanlarının geldiği belirlenmiştir. Sonuç: Servis sorumlu hemşirelerinin dönüşümcü liderlik uygulamalarının orta düzeyde olduğu, dönüşümcü liderlik becerilerini geliştirmeye ihtiyaç duydukları sonucuna ulaşılmış olup liderlikle ilgili hizmet içi eğitim programları ve sürekli eğitimlerin desteklenmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Liderlik, Dönüşümcü Liderlik, Yönetici Hemşire, Servis Sorumlu Hemşiresi

Examination of the Transformational Leadership Practices of the Unit Charge Nurses

Background: The studies have revealed that the transformational leadership of nurse managers has positive impacts on patient care outcomes, nurses' organizational behavior and institutional outcomes. Therefore, it is important to evaluate the transformational leadership practices of nurse managers in health care institutions. Objective: The aim of this study is to examine the transformational leadership practices of unit charge nurses working in an training and research hospital. Method: The sample of the study, which is descriptive, consists of 218 service nurses, 17 unit charge nurses and five nurse managers working in a Pediatric Diseases and Surgery Training and Research Hospital who volunteered to participate in the research. As data collection tools, “Introductory Information Form” and “Leadership Practices Inventory (LPI)” were used. LPI consists of two forms namely “Self Evaluation” and “Observer Evaluation”. In the study, unit charge nurses were evaluated by their subordinates, superiors and peers, using the “Observer Form”. With the “Self Evaluation Form”, unit charge nurses evaluated themselves. The unit charge nurses was evaluated by a service nurse as a subordinate, by another unit charge nurse as a peer and by the nursing services manager and supervisor nurses working in the nursing services management of the hospital, as superiors. In the analysis of the data, mean, standard deviation, percentage, variance analysis were used. Findings: According to the subordinate, peer and superior evaluations of the unit charge nurses, the means of the total score of LPI was found to be at medium level, while the sub-dimension namely ‘‘Support on the Development of Personnel’’ was higher than the other sub-dimensions. When the means of LPI of the unit charge nurses were examined according to the groups evaluating; it was determined that the scores of the superiors were highest which was followed by the scores of self-evaluation, peers and subordinates respectively. Conclusion: It has been concluded that the transformational leadership practices of the unit charge nurses are at medium level and they need to improve their transformational leadership skills, and it is suggested that on-the-job training programs and continuous training related to leadership should be supported.

Keywords:

Leadership, Transformational Leadership, Nurse Manager, Unit Charge Nurses,

PDF

___

1. Ünaldı Baydın N, Topçu İ, Tiryaki Şen H, Ateş N, Erdem B, Yıldırım A. Kamu hastanelerinde çalışan yönetici hemşirelerin liderlik davranışları üzerine bir araştırma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi Ocak 2017;4(3):89-97.
2. Duygulu S. Önderlik. İçinde Baykal TÜ, Türkmen E, Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi. 1.Baskı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2014:125-143.
3. İntepeler ŞS, Barış V.K. Dönüşümcü ve etkileşimci lider izleyen ilişkilerinin hemşirelik ve sağlık hizmetlerine etkisi. ACU Sağlık Bil Derg. 2018; 9(2):97-104. https://doi.org/10.31067/0.2018.13
4. Fischer SA. Transformational leadership in nursing: a concept analysis. JAN 2017;72(11):2644-2653.
5. Albagawi B. Leadership styles of nurse managers and job satisfaction of staff nurses: Correlational design study. European Scientific Journal January 2019; 15(3): 254-275.
6. Özer Ö. Hemşirelerde lider-üye etkileşimi ve çalışan performansının incelenmesi. SHYD [online]. 2019;6(1):11-21. URL https://www.journalagent.com/shyd/pdfs/SHYD_6_1_11_21.pdf. 24 Ekim 2019.
7. Lewia L. Nursing workforce trends demand transformational leadership. JONA October 2015;45(10): S1-2. doi: 10.1097/NNA.0000000000000246
8. Khan BP, Quinn Griffin MT, Fitzpatrick J.J. Staff nurses’ perceptions of their nurse managers’ transformational leadership behaviors and their own structural empowerment. JONA 2018;48(12):609-614. doi: 10.1097/NNA.0000000000000690
9. Wang X, Chontawan R, Nantsupawat R. Transformational leadership: effect on the job satisfaction of registered nurses in a hospital in China. J Adv Nurs. 2012; 68(2):444–451.
10. Kouzes JM, Posner BZ. The Leadership challenge: 4th ed. A Wiley Brand: San Francisco; CA. USA. 2008. 3-27.
11. Kouzes JM, Posner BZ. The Leadership challenge: how to make extraordinary things happen in organizations. 5th ed.; The Leadership Challenge-A Wiley Brand: San Francisco; CA. USA. 2012. 14-29.
12. Baykal TÜ, Seren HKA.Yönetim Süreci ve Hemşirelik Hizmetlerinin Örgütlenmesi. İçinde: Baykal TÜ ve Türkmen E, Editörler, Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi. 1.Baskı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2014: 49-90.
13. Karadaş A, Duran S, Doğu Ö. Servis sorumlu hemşirelerinin yönetsel yeterlik düzeylerinin belirlenmesi: Balıkesir ve Sakarya örnekleri. Mersin Univ Saglık Bilim Derg 2017;10(1):54-64.
14. Herman S, Gish M, Rosenblum R. Effects of nursing position on transformational leadership practices. J Nurs Adm. 2015; 45(2):113-119.
15. Herman S, Gish M, Rosenblum R, Herman M. Effects of age and experience on transformational leadership practices. J Nurs Adm. 2017;47(6):327-337.
16. Öztürk H, Bahçecik N, Gürdoğan EP. Hastanelere göre yönetici hemşirelerin liderlik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. F N Hem Derg 2012;20:17–25.
17. Lavoie-Tremblay M, Fernet C, Lavigne GL, Austin S. Transformational and abusive leadership practices: impacts on novice nurses quality of care and intention to leave. J Adv Nurs 2016;72:582–92. https:// doi.org/10.1111/jan.12860
18. Lin PY, MacLennan S, Hunt N, Cox T. The influences of nursing transformational leadership style on the quality of nurses’ working lives in Taiwan: a cross-sectional quantitative study. BMC Nurs 2015;14:33. https://doi.org/10.1186/s12912-015-0082-x 31.
19. Bormann L, Abrahamson K. Do staff nurse perceptions of nurse leadership behaviors influence staff nurse job satisfaction? The case of a hospital applying for Magnet® designation. J Nurs Adm 2014;44:219–25. https://doi.org/10.1097/NNA.0000000000000053
20. Abdelhafız IM, Alloubani AM, Almatari M. Impact of leadership styles adopted by head nurses on job satisfaction: a comparative study between governmental and private hospitals in Jordan. J Nurs Manag 2016;24:384–92. https://doi.org/10.1111/jonm.12333 32. 21. Gunawan J, Aungsuroch Y. Factors contributing to managerial competence of first‐line nurse managers: A systematic review. Int J Nurs Pract. 2018;24:e12611.https://doi.org/10.1111/ijn.12611
22. Alloubani AM, Almatari M, Almukhtar MM. Review: effects of leadership styles on quality of services in healthcare. Eur Sci J 2014;10:118–29.
23. Duygulu S, Karabulut E, Abaan S, Kubilay G. Türkiye’de hemşireler için liderlik uygulamaları envanterinin geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2011;14-27.
24. Duygulu S, Kubilay G. Yönetici hemşirelerin ve birlikte çalıştıkları hemşirelerin liderliğe ilişkin değerlendirmeleri ve yönetici hemşirelerin sahip oldukları liderlik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2008;15(1):1-15.
25. Camgöz SM, Alperten İN. 360 derece performans değerlendirme ve geri bildirim: bir üniversite mediko-sosyal merkezi birim amirlerinin yönetsel yetkinliklerinin değerlendirilmesi üzerine pilot uygulama örneği. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 2006;13(2): 191-212.
26. Özen Ş. Örgütsel araştırmalardaki sosyal beğenirlik etkisinin Türk toplumsal ve bürokratik kültürü bağlamında incelenmesi. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. URL: https://dokupdf.com/download/rgtsel-aratrmalardaki-sosyal-beenirlik-etkisinin-trktoplumsal- ve-brokratik-kltr-balamnda-ncelenmesi-_5a0228d7d64ab2b9bd9d7cf3_pdf. Haziran 2017.
27. Denker AG. “Transformational leadership in nursing: a pilot nurse leader development program”. Bellarmine University. 2014. URL https://scholarworks.bellarmine.edu/tdc/6/. 6 Kasım 2019
28. Martin SJ, Mccormack B, Fitzsimons D, Spirig R. Evaluation of a clinical leadership programme for nurse leaders. J Nurse Manag. 2012;20(1):72-80.