Deniz HARPUTLU, Deniz TALAZ, Deniz CENAN, Sercan KARADAĞ, Filiz ÖĞCE

Stomalı Bireylerde Uyku Kalitesinin İncelenmesi

Giriş: Uyku, temel bir biyolojik fonksiyondur ve yaşam için oldukça gereklidir. Amaç: Bireylerin fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlığı için kritik önemi olan uykunun, stomalı bireylerde nasıl olduğunu ve etkileyen etmenleri değerlendirmek bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Yöntem: Bu araştırma kesitsel bir araştırmadır. Araştırma verileri iki stomaterapi ünitesinde 15.09.2015-15.09.2016 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmanın evren ve örneklemini belirlenen 1 yıllık süre içinde Stomaterapi ünitelerine başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 102 stomalı birey oluşturmuştur. Araştırma verileri anket yöntemi ile toplanmış, 16 sorudan oluşan Stomalı Bireyleri Tanılama Formu ve Pittsburg Uyku Kalitesi Ölçeği (PUKÖ) kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan stomalı bireylerin, yaş ortalaması 55.60 ± 13.73, %57.8’i erkek, %61.8’nin kronik bir hastalığı yoktu ve %39.2’sinin beden kitle indeksi 18.5-24.9 kg/m2 aralığındaydı. Bireylerin stoma özellikleri incelendiğinde, %56.9’unun ileostomisi vardı ve %70.6’sının stoması geçiciydi. Bireyler, ortalama 18.70 ± 44.60 aydır stoma ile yaşamakta, %51’i stoma bakımında destek almakta, %62.7’sinin herhangi bir stoma komplikasyonu yoktu. Bireylerin, PUKÖ toplam puan ortalaması, 6.44 ± 3.23 (min:1-max:15) olarak bulunmuştur. Uyku kalitesi toplam puanı ile bireylerin sosyodemografik ve stoma özellikleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmadı. Sonuç: Araştırmaya katılan stomalı bireylerin uyku kalitesinin kötü olduğu saptanmıştır. Bu sonuç stomalı bireylerin uyku kalitesini değerlendiren diğer araştırma sonuçları ile benzerlik göstermektedir. Araştırma verilerine göre, stomalı bireylerin uyku kalitesini etkileyen faktörlerin açıklanmasına yönelik niteliksel araştırmaların yapılması önerilmektedir. Ayrıca, stomalı bireylerin uyku durumunun poliklinik kontrolleri sırasında düzenli olarak değerlendirilmesi ve değerlendirme sonuçlarına göre, bireye özgü girişimlerin planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Uyku Kalitesi, Kolostomi, İleostomi, Stoma Bakım Hemşireliği

Investigation of Sleep Quality in Individuals with Stoma

Background: Sleep is a basic biological function and is essential for life. Objectives: The purpose of this research is to evaluate the sleep, which is critical for individuals' physical, mental and emotional health, and how it affects the individuals with stoma. Methods: This research is a cross-sectional research. The research data were collected in two stomatherapy units between 15.09.2015-15.09.2016. The population and sample of the study consisted of 102 individuals with stoma who consulted to Stomatherapy units within the specified one-year period and who agreed to participate in the research. The research data were collected by questionnaire method, and the Stoma Recognition Form consisting of 16 questions and Pittsburg Sleep Quality Index (PSQI) were used in data collection. Results: The mean age of individuals with stoma was 55.60 ± 13.73, 57.8% were male, 61.8% had no chronic disease and 39.2% had a body mass index of 18.5-24.9 kg / m2. When the stoma features of the individuals were examined, 56.9% had ileostomy and 70.6% of the stoma was temporary. Individuals have been living with stoma for 18.70 ± 44.60 months on average, 51% have been supported in stoma care, 62.7% did not have any stoma complications. The total score score of the PSQI was 6.44 ± 3.23 (min: 1-max: 15). There was no significant correlation between the sleep quality total score and the sociodemographic and stoma features of the individuals. Conclusion: It was found that the sleep quality of the patients with stoma was poor. This result is similar to other research results evaluating sleep quality of people with stoma. According to the research data, it is recommended to conduct qualitative studies to explain the factors affecting the sleep quality of the patients with stoma. In addition, it is recommended that individuals with stoma should be evaluated regularly during outpatient clinic controls and individualized interventions should be planned according to the evaluation results.

Keywords:

Sleep Quality, Colostomy, Ileostomy, Stoma Care Nursing,

PDF

___

1. Ağargün MY, Kara H, Anlar O (1996) Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 7: 107- 15.
2. Baldwin C, Grant M, Wendel C, Hornbrook MC, Herrinton LJ, McMullen C, Krouse RS (2009). Gender Differences in Sleep Disruption and Fatigue on Quality of Life Among Persons with Ostomies. Journal of Clinical Sleep Medicine, (5): 4
3. Brand MI, Dujovny (2008). Preoperative Considerations and creation of Normal Ostomies. Clin Colon Rectal Surgery; 21: 5-16.
4. Buysse DJ, Reynolds CF, 3rd, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ (1989). The Pittsburgh Sleep Quality Index: a New Instrument for Psychiatric Practice and Research. Psychiatry Res; 28(2): 193-213.
5. Carlsson E, Berglund B, Nordgren S (2001). Living with an ostomy and short bowel syndrome: practical aspects and impact on daily life. J WOCN; 28(2):96–105
6. Cellini N, Duggan KA, Sarlo M (2017). Perceived sleep quality: The interplay of neuroticism, affect, and hyperarousal, Sleep Health; 3(3): 184-189
7. Çavdar İ, Temiz Z, Ozbas A, Can G, Tarhan F, Fındık UY, Kutlu FY, Akyuz N (2016). Sleep and quality of life in people with ileal conduit. Scandinavian Journal Of Urology, 50(6): 472–476.
8. Dickerson SS, Klingman KJ, Jungquist CJ (2016). Common meanings of good and bad sleep in a healthy population sample. Sleep Health; 2(3): 253-259
9. Furukawa C, Morioka I (2017). Health-Related Quality of Life and Sleep Disorders in Patients With a Urostomy. Is There a Relationship? J Wound Ostomy Continence Nurs;44(4):358-362.
10. Karadağ, A (2006). Stoma ve Yara: Hemşirelik Bakımı, Kolon ve Rektum Cerrahisinde Güncel Tedavi. Fazio VW., Church JM., Delaney CP Akçal T. ve Buğra D. (Çev. Ed.), 1. Baskı, 579-590, Avrupa Tıp Kitapçılık Ltd. Şti, İstanbul.
11. Kuo, T. B., Li, J. Y., Kuo, H. K., Chern, C. M., & Yang, C. C. (2016). Differential changes and interactions of autonomic functioning and sleep architecture before and after 50 years of age. Age (Dordrecht, Netherlands), 38(1), 5. doi:10.1007/s11357-015-9863-0
12. Morgenthaler T, Alessi C, Friedman L, et al (2007). Standards of Practice Committee, American Academy of Sleep Medicine. Practice parameters for the use of actigraphy in the assessment of sleep and sleep disorders: an update for 2007. Sleep; 30(4):519–529.
13. Scullin, M. K, & Bliwise, D. L. (2015). Sleep, cognition, and normal aging: integrating a half century of multidisciplinary research. Perspectives on psychological science: a journal of the Association for Psychological Science, 10(1), 97–137. doi:10.1177/1745691614556680
14. Şenol V, Soyuer F, Akça RP, Argün M (2012) Adolesanlarda Uyku Kalitesi ve Etkileyen Faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi, 14: 93-102/ Mayıs
15. Vorbeck E, Willette-Murphy K, Meiers S, Rudel R, Alakhras M (2010). A Descriptive, Interventional Study to Assess the Impact of Surgical Stomas on Individuals’ Sleep Perceptions and Response to Sleep Hygiene Intervention. Ostomy Wound Management, 56(1): 36-44