YEDİ HARF BAĞLAMINDA KUR’ÂN’IN RESÛLULLAH DÖNEMİNDE KİTAPLAŞTIRILMASI MESELESİ

Kur’ân’ın Resûlullah döneminde vahyin devam etmesi sebebiyle kitaplaştırılmadığı konusunda yaygın bir kanaat vardır. Hâlbuki vahyin devam etmesine rağmen Kur’ân’ın tamamen ezberlendiği kabul edilmektedir. Bununla birlikte bazı âlimler Kur’ân’ın tamamının Peygamberimiz döneminde hem ezberlenerek hem de yazıya geçirilerek bir kitap hâline getirildiğini savunmaktadırlar. Zira Resûlullah’ın, gelen âyetlerin kitabın neresine yazılması gerektiğini vahiy kâtiplerine bildirdiği ve her Ramazan’da sahâbenin takip edebileceği şekilde o ana kadar gelen Kur’ân’ı Cebrâil’e arz ettiği bilinmektedir. Bu makalede Kur’ân’ın Hz. Peygamber döneminde kitaplaştırıldığı konusundaki veriler araştırılacak, Hz. Ebûbekir ve Hz. Osman döneminde yapılan çalışmaların mâhiyeti incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, Kitap, İman, Kelâm

THE ISSUE OF COMPILATION OF THE QUR’AN DURING THE TIME OF THE PROPHET IN THE CONTEXT OF THE SEVEN LETTERS

There is a widespread belief that the Qur’an was not compiled because of the revelation in the time of the Messenger of Allah. It is assumed that while the revelation continued, the Qur’an was memorized completely. However, some scholars argue that the entire Qur’an was written and memorized in the period of the Prophet Muhammad, and compiled as a book. It is known that the Messenger of Allah informed the revelation clerks about which verses should be written in which order in the book, and that he presented the Qur’an, compiled as much as revealed, to Jibreel in each Ramadan in a manner his companions would also be able to follow. In this paper, data suggesting that the Qur’an was compiled during the time of the Prophet Muhammad will be studied, and the content of the studies conducted during the time of Abu Bakr and Uthman will be examined.

Keywords:

Qur’an, Book, Faith, Kalam,

PDF

___

Altıkulaç, Tayyar, Günümüze Ulaşan Mesahifi Kadime: İlk Mushaflar Üzerine Bir İnceleme, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul 2015. Aydüz, Davut, Kur’ân-ı Kerim’in İki Kapak Arasında bir Mushaf Hâlinde Cem Edilmesi, Diyanet İlmi Dergi, 2012, sy. XLVI, s. 198. Bâkıllânî, Ebûbekir, el-İntisâr li’l-Kur’ân, tahk. Muhammed İsâmulkudât, Darul-Feth, Beyrut 1422/2001. Beyhakî, Ebûbekir Ahmed b. Hüseyin, es-Sünenü’l-kübrâ, tahk. Muhammed Abdulkadir Atâ, Darul-Kutubil-İlmiyye, Beyrut 1424/2003. _______, Şuabu’l-İman, tahk. Abbdulali Abdulhamid Hâmid, Mektebetu’r-Rüşd lin-Neşr ve’t-Tevzi’, Riyad 1423/2003. Bilmen, Ömer Nasuhi, Muvazzah İlmi Kelam, Engin Kitabevi, İstanbul 1959. Birışık, Abdulhamit, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2014. Câbirî, Muhammed Abid, Kur’ân’a Giriş, Çeviren: Muhammed Coşkun, Mana Yayınları, Ankara, 2013. Çalışkan, İsmail, Tefsir Usûlü, Ankara Okulu, Ankara 2017. Çantay, Hasan Basri, Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerim, Risale Yayınları, İstanbul 2014. Çetin, Abdurrahman, Kur’ân-ı Kerim’in İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatler –Oryantalistlerin Görüşleri-, Ensar Yayınları, İstanbul 2013. _______, Kur’ân Okuma Esasları, Emin Yayınları, Bursa 2012. Dağ, Mehmet, Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım, İSAM Yayınları, İstanbul 2011. Dânî, Ebu Amr, Câmiu’l-Beyân fî Kırââti’s-Seb’e, Câmiatu’s-Şârika, İmarat, 1428/2007. _______, el-Mukni’ fi Resmi Mesâhifil-Emsâr, tahk. Muhammed Sadık Kamhani, Mektebetül-Külliyâtil-Ezheriyye, Kahire, trs. Debûsî, Ebu Zeyd Abdullah b. Ömer, Takvîmu’l-Edille fi Usûli’l-Fıkh, tahk. Halil Muhyiddin, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1421/2001. Ebu Şâme, Ebu Kâsım Şihabeddin Abdurrahman b. İsmail Dımeşkî, el-Mürşidu’l-Vecîz ilâ Ulûmin Teteallakü bil-Kitâbi’l-Azîz, tahk. Tayyâr Altıkulaç, Daru Sâdır, Beyrut 1395/1975. _______, İbrazu’l-Meânî min Hirzi’l-Emânî, Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut. Gölcük, Şerafeddin; Toprak, Süleyman, Kelam (Tarih, Ekoller, Problemler), Tekin Yayınevi, Konya 2012. Hâkim en-Neysaburî, Muhammed b. Abdullah, Müstedrek ale’s-Sahiheyn, tahk. Mustafa Abdulkadir Ata, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1411/1990. İbn Ebi Dâvûd, Kitabu’l-Mesâhif, tahk. Muhammed b. Abduh, el-Fâruku’l-Hadîsiyye, Kahire 1423/2002. İbn Esir, En-Nihaye fi Garibi’l-Hadîs vel-Eser, tahk. Tahir Ahmed ez-Zâvî-Muhammed et-Tanahî, Mektebetul-İlmiyye, Beyrut 1399/1979. İbn Hacer el-Askalânî, Fethul-Bari Şerhu Sahihil-Buhârî, Darul-Marife, Beyrut 1379. İbn Hazm, el-İhkam fi Usulil-Ahkam, tahk. Şeyh Ahmed Muhammed Şakir, Dârü’l-Afaki’l-Cedide, Beyrut, Trs. İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, Darü’s-Sadır, Beyrut 1414. İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah, Te’vîlu Müşkili’l-Kur’ân, tahk. İbrahim Şemsuddin, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, Trs. İbnu’s-Sa’d, Muhammed, Tabakâtu’l-Kubrâ, tahk. İhsan Abbas, Dâru Sâder, Beyrut 1968. İbn Şebbe el-Basrî, Tarihu’l-Medine, tahk. Fehim Muhammed Şeltut, Seyyid Habib Mahmud Ahmed, Cidde 1399. İmam Şâfiî, İhtilafu’l-Hadîs, Darü’l-Marife, Beyrut 1410/1990. Kasım b. Abdusselam, Fadailu’l-Kuran, tahk. el-Atiyye, Muhsin Harabe ve Vefa Takiyuddin, Daru İbn Kesir, Beyrut 1415/1995. Kâsimî, Muhammed Cemaleddin b. Muhammed, Mehâsinu’t-Te’vil, tahk. Muhammed Bâsıl Uyûnus-Sûd, Darul-Kütübil-İlmiyye, Beyrut 1418. Keskioğlu, Osman, Nüzûlünden Günümüze Kur’ân-ı Kerim Bilgileri (Ulûm-ı Kur’ân), Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 1993 Kettânî, Muhammed Abdulhay, Hz. Peygamber’in Yönetiminde Sosyal Hayat ve Kurumlar, çev. Ahmet Özel, İz Yayıncılık, İstanbul, trs. Kevserî, Zahit, Makalatu’l-Kevserî, Mektebetu’t-Tevfikiyye, Kahire, trs. _______, “Yedi Harf Nedir?”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, sy. 6. Maşalı, Mehmet Emin, Kur’ân Tarihi, Otto Yayınları, Ankara 2015. Mekkî, Ebu Muhammed b. Ebi Talib, el-İbâne an Ma’âni’l-Kırâât, tahk. Abdulfettah İsmail, Daru Nehdati Mısır, trs. Nevevî, Ebu Zekeriyya Muhyeddin, el-Minhâc Şerhu Sahihi Müslim, Dârü İhya-i Turasil-Arabî, Beyrut 1392 Özarslan, Selim, İslâm İnanç Esasları/Akaid Esasları, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara 2013. Özsoy, Abdulvahap, ”Hz. Ebûbekir Dönemi Kur’ân’ın Cem’i Faaliyetinde İki Şahit İstenmesiyle Alakalı Rivâyetin Kaynak Değeri”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum 2015, sy. 43. Öztürk, Mustafa; Ünsal, Hadiye, Kur’ân Tarihi, Ankara Okulu, Ankara, 2016. Râmüzhürmüzî, Hasan b. Abdurrahman, el-Muhaddisü’l-Fâsıl Beyne’r-Râvî ve’l-Vâ’î, tahk. Muhammed Accac el-Hâtib, Dârul-Fikr, Beyrut 1404. Salih, Subhî, Mebâhis fi Ulumi’l-Kur’ân, Daru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2000. Sehâvî, Alemüddin Ali b. Muhammed, Cemâlu’l-Kurrâ ve Kemâlu’l-İkrâ, tahk. Mervân el-Atiyye ve Muhsin Harâbe, Dârul-Me’mÛn li’t-Türâs, Beyrut 1418/1997. Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebûbekir, el-İtkân fi Ulumi’l-Kur’ân, tahk. Muhammed Ebulfadl İbrahim, el-Hey’etul-Mısriyyetil-Amme lil-Kutub, 1394/1974. Şen, Ziya, Kur’ân’ın Metinleşme Sürecinde Ortaya Çıkan Problemler, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir 2006. Taberanî, el-Mu’cemu’l-Kebir, Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire, 1415/1994. Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Câmiul-Beyan fi Tevilil-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetür-Risale, 1420/2000. Tahâvî, Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed, Şerhu Müşkili’l-âsâr, tahk. Şuayb Arnavut, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1415/1994. Yüksel, Yakup, “Bakara Sûresi 284. Âyette Geçen Râ Harfinin İdğamı” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, c. 20, sy. 1 (Haziran 2016), s. 267-288. Zehebî, Târihu’l-İslâm ve Vefeyâtü’l-Meşâhîr ve’l-A’lâm, tahk. Beşşâr Avvâd Maruf, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2003. Zencânî, Ebu Abdullah, Kur’ân Tarihi, çev. Ziya Şen, Önsöz Yayıncılık, İstanbul 2013. Zerkeşî, Ebu Abdullah Bedruddin, El-Burhân fi Ulumi’l-Kur’ân, tahk. Muhammed Ebulfadl İbrahim, Daru’l-Marife, Beyrut 1376/1957. Zürkânî, Muhammed Abdulazim, Menâhilu’l-İrfân fi Ulumi’l-Kur’ân, Matbaatu İsa el-Bâbî el-Halebî, Trs.