THE MEANİNG OF THE CONCEPT OF TAADDÎ İN HANAFİ CONTRACT LAW LİTERATURE: IN THE CONTEXT OF RELATİONS BETWEEN TAADDÎ AND ILLEGALİTY AND DEFECT

Klasik Hanefî hukuk terminolojisinde önemli bir yeriolan teaddî kelimesi, günümüzde genellikle hukukaaykırılık olarak anlaşılmakta ve aktarılmaktadır. Hukukaaykırılığın, fâilin fiile dönük iradesinden bağımsızobjektif bir unsur olması ve Mecelle'nin mübâşeret vetesebbüb sorumluluğunu düzenleyen ilgili maddelerinde(müteaddî yerine) müteammid kelimesinin kullanılması,teaddîliğin hukuka aykırılığa indirgenip indirgenemeyeceğisorununu karşımıza çıkarmaktadır. KlasikHanefî literatürün ilgili kısımları incelendiğinde, teaddîkelimesinin, hukuka aykırı ve aynı zamanda fâilininiradesi sonucu (veya en azından özen yükümlülüğününihmali sonucu) açığa çıkmış davranışı temsil etmeküzere kullanıldığı görülmektedir. Bir diğer ifadeyleteaddî kelimesi, teammüd anlamını da kapsayacak biriçerikte kullanılmaktadır. Esasen Mecelle'de, müteaddîyerine müteammid kelimesinin kullanılmış olması dabu tespiti destekler niteliktedir.

HANEFÎ BORÇLAR HUKUKU LİTERATÜRÜNDE TEADDÎ KAVRAMININ ANLAM ÇERÇEVESİ: TEADDÎ-HUKUKA AYKIRILIK-KUSUR İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

The word taaddî thathas an important placein classical Hanafi lawterminology is understoodand transferred as aillegality. That illegalityis an objective elementindependent from willof acting to act and inaddition that be using theword mutaammid insteadof the word mutaaddî atthe articles of OttomanCode of Civil Law inwhich it's organized thedirect torts and indirecttorts emerges problemof the word taaddî ifit's reduced to illegality.When analyzed therelevant parts of classicalhanafi literature, it's seenthat word taaddî used toexpress the illegal act andat the same time the actreleased depending on theperson's will or neglectof care responsibility. Inother words, the wordtaaddî is used to includemeaning of the wordtaammud. To be using theword mutaammid insteadof the word mutaaddî atthe articles of OttomanCode of Civil Law supportthis determination.

PDF

___

Akıntürk, Turgut ve Karaman, Derya Ateş, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri, Beta Yayınları, 22. Baskı, İstanbul 2014.
Alî Haydar, Hoca Emîn Efendizâde (ö. 1334/1915), Dureru'l-Hukkâm Şerhu Mecelleti'l-Ahkâm, I-IV, Matbaa-i Ebu'z-Ziyâ, İstanbul 1330/1914.
Antalya, Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, I-II, Beta Yayınları, İstanbul 2012.
Âtıf Bey, Kuyucaklızâde Mehmet (ö. 1316/1898), Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye Şerhi ve Kavâıd-i Külliyye-i Fıkhıyye'nin Îzâhı, Evkâf-ı İslâ- miyye Matbaası, İstanbul 1339.
Aydın, M. Akif, "İtlâf", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXIII, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2001, ss. 466-469.
el-Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed (ö. 786/1384), el-Inâye Şerhu'l-Hidâye (İbnu'l-Humâm'ın Fethu'l-Kadîr'i ile birlikte), I-X, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 2003.
el-Bağdâdî, Ebû Muhammed Gıyâsüddîn Ğânim b. Muhammed (ö. 1032/1623 [?]), Mecmeu'd-Damânât, I-II, Dâru'l-İslâm, Kahire 1999.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu, I-VIII, Bilmen Yayınevi, İstanbul, ty.
Deryal, Yahya ve Genç, Cemal, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2010.
el-Haddâd, Ebû Bekr Alî b. Muhammed (ö. 800/1398), el-Cevheratü'n-Neyyira, I-II, Pakistan ty.
el-Haskefî, Muhammed b. Alî b. Abdirrahmân b. Muhammed (ö. 1088/1677), ed-Durru'l-Muhtâr Şerhu Tenvîri'l-Ebsâr, Thk. Abdulmun'ım Halîl İbrâhîm, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1423/2002.
İbn Mâze, Burhânuddîd Ebu'l-Ma'âlî Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Buhârî (ö. 616/1219), el-Muhîtu'l-Burhânî fi'l-Fıkhı'n-Nu'mânî, I-IX, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 2004.
İbn Nuceym, Zeynuddîn b. İbrâhîm b. Muhammed (ö. 970/1562), el-Eşbâh ve'n-Nezâir alâ Mezhebi Ebî Hanîfe, el-Mektebetü'l-Asriyye, Beyrut 2003.
_______ el-Bahru'r-Râik Şerhu Kenzi'd-Dakâik, I-IX, Daru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1418/1997.
Kâdîzâde, Şemsüddîn Ahmed b. Mahmûd el-Edirnevî (ö. 988/1580), Netâicu'l-Efkâr fî Keşfi'r-Rumûz ve'l-Esrâr/Tekmiletu Fethı'l-Kâdîr (Fethu'l-Kâdîr'in devamında 8, 9 ve 10. ciltler), Ta'lîk ve Tahrîc: Abdur rezzâk Ğâlib el-Mehdî, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1424/2003.
el-Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes'ûd (ö. 587/1191), Bedâiu's-Sanâi' fî Tertîbi'ş-Şerâi', I-X, Tahkik ve Ta'lîk: A. M. Muavvıd ve A. A. Abdulmevcûd, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1997.
el-Kudûrî, Ebü'l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed el-Hanefî (ö. 428/1037), Muhtasaru'l-Kudûrî fi'l-Fıkhı'l-Hanefî, Tahkîk ve Ta'lîk: Kâmil Muhammed Uveyda, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1418/1997.
el-Merğînânî, Burhânuddîn Ebu'l-Hasen Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl (ö. 593/1197), el-Hidâye Şerhu Bidâyeti'l-Mubtedî (Fethu'l-Kadîr içinde), I-X, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 2003.
el-Meydânî, Abdülğanî b. Tâlib b. Hammâde el-Ğuneymî (ö. 1298/1881), el-Lübâb fî Şerhi'l-Kitâb, I-III, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut 2007. Nomer, Halûk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2012.
Reisoğlu, Safa, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2005.
Sadruşşerîa, Ubeydullâh b. Mes'ûd b. Mahmûd (ö. 747/1347), Şerhu'lVikâye, I-II (5 Cüz), Müessesetü'l-Varâk, Amman 2006.
es-Semerkandî, Alâuddîn (ö.539/1144), Tuhfetu'l-Fukahâ, I-III, Dâ- ru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1984.
es-Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, (ö. 483/1090), Kitâbu'l-Mebsût (el-Mebsût), I-XXX, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut ty.
Şeyhîzâde, Abdurrahmân b. Muhammed b. Süleymân el-Kelîbûlî (ö. 1078/1667), Mecmeu'l-Enhur fî Şerhı Multeka'l-Ebhur, I-IV, Dâ- ru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 1419/1997.
ez-Zerkâ, Ahmed b. Muhammed (ö. 1357/1938), Şerhu'l-Kavâıdi'lFıkhiyye, Dâru'l-Kalem, Dımaşk 1989.
Ebu'l-Hâris el-Ğazzî, Muhammed Sıddîkî b. Ahmed el-Burnû, Mevsûatü'l-Kavâıdi'l-Fıkhiyye, I-XIII, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 2003.
Yıldız, Kemal, İslâm Sorumluluk Hukuku Akit Dışı Sorumluluk, Hâcegân Akademi Kitaplığı, İstanbul 2005.
ez-Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî (ö. 743/1343), Tebyî- nü'l-Hakâik Şerhu Kenzi'd-Dakâik, I-VII, Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye, Beyrut 2000.