Volkan KARAGÖZLÜ

Söze Vurulan Mühür: Bâkî’nin Hâtem Kasidesi’nde Anlam Boyutları

Aynı malzemeyle üreten iki sanatçının birbirine olan üstün-lükleri malzemeyi kullanma şeklinden kaynaklanır. Sanatçının ustalığı sanat eserinin değerini belirlemede başat rol oynarken sanat eserinin başarısını da ortaya koyar. Plastik sanatlarda görsel malzemenin estetik biçimde kullanımı biçim ile ilgili ol-masına rağmen, yazılı eserlerde işitme duyusu sanat eserini değerlendirmek için kullanılır. İster plastik sanatlarda isterse yazılı sanatlarda olsun eserin başarısı, anlatımındaki ustalığa bağlıd ır. Yazılı eserlerde bu ustalık kelime ve kelimelerin kulla-nılma biçimlerinde ortaya çıkar. Üzerinde araştırma yapılacak sanat eseri şiirse ve oluşturulduğu dönemin sosyal, ekonomik, psikolojik ve kültürel bağlamından kopmuş ve uzaklaşmış bir sanat eserinden söz ediliyorsa, sanatçının üslubunu belirlemek bir kat daha zor hâle gelecektir.Bâkî’nin Semiz Ali Paşa’ya sunduğu Hâtem Kasidesi, anlam ve anlatım olanakları bakımından son derece dikkati çeken bir yapıya sahiptir. 57 beyitlik kasideyi bir sadrazama sunulmuş, sanatlı süslü söyleyişleri olan bir şiir olarak okumak mümkün; fakat şairin üslubu ve kelimeler arasındaki ilişkiler çözüldü-ğünde şiirin sadece caize almak için sunulan veya şairin sanat gücünü göstermek için yazılan satırlardan ibaret olmadığı an-laşılmaktadır.Bâkî’nin kasidesi iç içe geçmiş çeşitli anlam katmanlarından oluş muştur. Bunlar sayesinde anlam yelpazesi genişletilmiş şi-irde adeta anlam yumağı oluşturulmuştur. Beytin ilk okundu-ğundaki anlamı, kelimeler arasındaki anlam ilişkileri değerlen-dirildiğinde daha sonra farklılaşmaktadır. Şairin dili ustaca kullanması sayesinde ortaya çıkan bu durum sonucunda şiir değişik anlamlara gelecek şekilde okunabilmektedir.

Seal The Expression: Meaning Dimension of Bâkî’s Hatem Ode

he superiority of the two artists who produce with the same material is due to the way they use the material. The master of an artist plays a key role in determining the value of a work of art, but also reveals the success of the work of art. Although the use of visual material in aesthetic form is related to the form in plastic arts, the sense of hearing in written works is used to evaluate the work of art. Whether it is in plastic arts or written arts, the success of the work depends on the mastery of the expression. This mastery in written works, has revealed words and the way words are used. If the artwork to be investigated is poetry and If you are talking about a work of art that has broken away from the social, economic, psychological, and cultural context of the era it will become a bit more difficult to determine the style of the artist. Hâtem Ode, presented by Bâkî to Semiz Ali Pasha, has a very remarkable structure in terms of mea-ning and expression possibilities. It is possible to read it as a poem with artful ornate pronunciations, 57 couplets eu-logy was presented to a grand vizier. However, when relations between poetry style and words are resolved, it is understood that poetry is not merely the lines presented to show or to show the artistry of the poet. Apart from the composition brought by the form on the ode, on account of the composition feature created by Bâkî, continuity of narration and changes in narrative can be observed. One characteristic of Hâtem Ode is that there are all traceable tracks among the couplets. So much so that in the beginning the features of a seal, the materials used in

PDF

___

ALLAN, J. (1979), “Mühür”, MEB İslam Ansiklopedisi, VIII, İstanbul: Milli Eği-tim Basımevi.
ALLAN, J. (1987), “Hâtem”, MEB İslam Ansiklopedisi, V, 1. Kısım, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
DANKOFF, Robert, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı (2006), Evliya Çelebi Se-yahatnamesi Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu-Dizini, I, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
FİRDEVSİ, (1994), Şehnâme, II, (Çev. Necati Lugal), İstanbul: MEB Yayınları.
KAPLAN, Hasan (2013), Bâkî’nin Ses Dünyası, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KURNAZ, Cemal (1998), “Hümâ”, TDV İslam Ansiklopedisi, XVIII, Ankara: TDV Yayınları, s. 478.
KUTLAR, F. Sabiha (2005), Klasik Dönem Metinlerinde Değerli Taşlar ve Risâle-i Cevâhir-nâme, Ankara: Öncü Yayınevi.
KÜÇÜK, Sabahattin (1994), Bâkî Divânı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KÜÇÜKAŞÇI, Sabri Mustafa (2013), “Yüzük”, TDV İslam Ansiklopedisi, XLIV, İstanbul: TDV Yayınları, s. 55-57.
KÜTÜKOĞLU S., Mübahat (2006), “Mühür”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXXI, İstanbul: TDV Yayınları, s. 530-531.
MEHMED SALÂHÎ (1313), Kâmûs-ı Osmânî, III, İstanbul: Mahmûd Beg Mat-baası. “Mühür Mumu” (2004), Ana Britanica, XVI, s. 342.
MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ (2000), Burhân-ı Kâtı’, (Haz. Mürsel Öztürk - Derya Örs), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
OCAK, Ahmet Yaşar (1999), Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik: Kalen- derîler, (XVI-XVII. Yüzyıllar), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
ONAY, Ahmet Talat (2007), Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Birleşik Yayınevi.
REDHOUSE, S. James W. (1992), Turkish and English Lexicon, İstanbul: Çağrı Yayınları.
SEFERCİOĞLU, M. Nejat (2008), “Meyve Redifli Gazeller”, Turkish Studies, III/5, s. 321-344.
STEINGASS, F. (1998), A Comprehensive Persian-English Dictionray, Beirut: Lib-rairie du Liban Publishers.
ŞAHİN, Esma (2011), Bâkî Divanı’na Göre 16. Yüzyıl Osmanlı Toplum Hayatı, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü.
TUNÇ, Sema, Emine Yeniterzi (2013), “Divan Şiirinde Mühür”, Turkish Stu-dies, VIII/ 1 , s. 2633-2650.
Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, (2003), II, s.81.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1995), “Tuğra ve Pençeler ile Ferman ve Bu-yuruldulara Dair”, Belleten, V/17-18 Ankara: TTK Yayınevi, s.101-157.
http://www.erospirlanta.com/icerik/pirlanta-ozellikleri (E.T.: 01.07.2018).
https://www.thâlespirlanta.com/pirlantahakkinda-merak-ettikleri-niz/pirlanta-sozlugu-97.htm (E.T.: 01.07.2018).
http://www.tdk.gov.tr/in-dex.php?option=com_gts&arama=gts&kelime=göz%20kulak%20olmak&cesit=29&guid=TDK.GTS.5b5da58d816275.02848374 (E.T.:29.07.2018).