Suat DONUK

Mustafa Naîmâ’nın Derlediği Bir Mecmua: ‘Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is

Mecmualar Osmanlı kültür dünyasından günümüze intikaleden önemli yazılı kaynaklar arasında yer almaktadır. Mecmuaçeşitlerinden biri tanınmış kişilerden biri tarafından derlenenmecmualardır. Bu tür mecmualar barındırdıkları kayıtlar saye-sinde derleyicisi hakkında doğrudan bilgiler sunabilir. Ayrıcadolaylı olarak şahsın edebî zevki, hayata bakışı, kültür ve eğitimdüzeyi, etkilendiği sanatçılar hakkında fikir verebilir. MichiganÜniversitesi Kütüphanesi, Sultan Abdülhamid Koleysiyonu,numara 409’da kayıtlı ‘Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’isadlı mecmua, ilk resmi Osmanlı vak‘anüvisi Mustafa Naîmâ ta-rafından derlenmiştir. Naîmâ, 1120 (1708/9) senesindemecmuayı derlemeye başlamış, tamamlayamadan hayatını kay-betmiştir. 525 sayfadan meydana gelen mecmuada seçme eserlerve manzumeler vardır. Muhtevanın ekseri manzumdur. Türkedebiyatından Kafzâde Fâizî, Nâbî, Sâbit, Râmî MehmedPaşa’nın; Fars edebiyatından Sâ’ib-i Tebrîzî’nin çok sayıdamanzumesi bulunmaktadır. Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is sayesinde Naîmâ’nın şiir meraklısı olduğu, Fars ve Arapedebiyatına had safhada hâkimiyeti bulunduğu, biyografik eser-lere ilgi duyduğu, âşıkâne ve hakîmâne manzumeler beğendiğianlaşılmaktadır. Ulâletü’l-mecâlis sayesinde ayrıca Naîmâ’nınel yazısı örneği tespit edilmiştir. Bu makalede Naîmâ’nın derle-diği Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is adlı mecmuatanıtılmış, mecmuadan hareketle Naîmâ hakkında yeni bilgilereulaşılmaya çalışılmıştır.

A Mecmua That Mustafa Naima Collected It: ‘Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is

The mecmuas take a place in the important written so- urces which were inherited from Ottoman cultural world ti today. One sort of the mecmuas are the mecmuas which are collected by the well-known people. Such mecmuas can represent the direct information about their collectors in their records. Moreover, they can give idea indirectly about the person’s literal pleasure, viewpoint, cultural and edu- cational level, the artists who are affected from him/her. The mecmua in the name of ‘Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is which was registered in the collec- tion of Abdülhamid The Sultan with the number of 409 in The Library of Michigan University was collected by Mus- tafa Naima who was the first Ottoman official historian. Naima started to collect the mecmua in 1120 (1708/9) and he died without completing it. There are the selected works and poems, which consists of 525 pages. The spike of con- tent is written in verse. There are many poems of Kafzade Faizi, Nabi, Sabit, Rami and Mehmet The Pasha in Tur- kish literature; Sa’ib-i Tebrizi in Persian literature. It is understood from Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is that Naima held dear of poetry, had extremely knowledge on Persian and Arabic literature, was interested in the bi- ographical works, liked the amorous and magisterial poems. Moreover, the sample of Naima’s handwriting was determined thanks to Ulâletü’l-mecâlis. In this article, the

PDF

___

ARSLAN, Mehmet (2003), Osmanlı Tarih ve Müverrihleri (Âyine-i Zurefâ) Mehmed Cemâleddin, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
BABİNGER, Franz (1992), Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, (çev.) Coşkun Üçok, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
BİLKAN, Ali Fuat (1997), Nâbî Dîvânı, İstanbul: MEB Yayınları.
BURSALI MEHMED TAHİR (1975), Osmanlı Müellifleri, (haz.) İsmail Özen, İstanbul: Meral Yayınevi.
ÇALDAK, Süleyman, “NAÎMÂ, Mustafa Naîmâ Efendi”, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa= detay&detay=4593 (E.T.: 11.04.2019).
ÇAPAN, Pervin (2005), Tezkire-i Safâyî Mustafa Safâyî Efendi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2008), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
DONUK, Suat (2017), Nev‘izâde Atâyî’nin Zeyl-i Şakâik’ı Hadâiku’l-hakâik fî Tekmileti’ş-şakâik- Nev‘îzâde Atâyî, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
EKİNCİ, Ramazan (2018), Vekâyi’ü’l-fuzalâ Şeyhî’nin Şakâik Zeyli Şeyhî Mehmed Efendi, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
ERDOĞAN, Mustafa (2017), Bursalı Rahmî ve Dîvânı, Ankara: Kültür Bakanlığı e-Kitap Yayınları.
İNCE, Adnan (2005), Tezkiretü’ş-şu’arâ Sâlim Efendi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
İPŞİRLİ, Mehmet (2006), “Naîmâ”, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 32, 316-318.
KARACAN, Turgut (1991), Bosnalı Alaeddin Sabit Divanı, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
KARACAN, Turgut "SÂBİT", TDV İslâm https://islamansiklopedisi.org.tr/sabit--divan-sairi 08.04.2019). Ansiklopedisi, (E.T.:
KILIÇ, Atabey (2012), “Mecmua Tasnifine Dâir”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa: Osmanlı edebiyatının kırkambârı, İstanbul: Turkuaz Yayınları.
KÖKSAL, M. Fatih (2012), “Şiir Mecmûalarının Önemi ve ‘Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)’”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırk Ambarı, s. 411-434, İstanbul: Turkuaz Yayınları.
LEVEND, Agâh Sırrı (2008), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
MEHMED SÜREYYA (1996), Sicill-i Osmânî, (haz.) Nuri Akbayar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
MUSTAFA NAÎMÂ (1120), ‘Ulâletü’l-mecâlis Mecmû‘atü’n-nefâ’is, Michigan Üniversitesi Kütüphanesi, Sultan Abdülhamid Koleksiyonu, no. 409.
MÜSTAKİMZÂDE SÜLEYMAN SA’DEDDİN, Mecelletü’n-nisâb, Süleyma- niye Yazma Eser Kütüphanesi, Halet Efendi Bölümü, no. 628.
ÖZDEMİR, Ali Emre, “SÂBİT, Alâaddin (Ali)”, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa= detay&detay=6939 (E.T.: 08.04.2019).
YILMAZ, Ülkü (2018), İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi No: T 1532’de Kayıtlı Şiir Mecmuası (İnceleme-Metin), Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.