‘Kalem Olsun Eli Ol Kâtib-i Bed-tahrîrin’ yahut Lügat-ı Cûdî’de Yer Alan Manzum Şevâhid Üzerine
Lügat-ı Cûdî, İbrahim Cûdî Efendi (1863-1926) tarafından kaleme alınmış bir sözlüktür. Eser h. 1332 / m.1913 tarihinde Kitapçı Hamdi tarafından Trabzon’da neşredilmiştir. Lügat, ihtiva ettiği manzum ve mensur şevâhidle döneminde yazılmış lügatler arasında seçkin bir yere sahiptir. Lügat-ı Cûdî’nin yine aynı isim altında Türk Dil Kurumu tarafından 2006 yılında yapılan neşri, eseri ilim âleminin istifadesine sunmuş olmakla birlikte; sıkça karşılaşılan hatâyâ-yı fâhişe sebebiyle eserden ümit edilen fayda imkânsız bir hale gelmektedir. Bu makalede, Lügat-ı Cûdî’de yer alan Arabî yahut Fârisî manzum şevâhidin tercümeleri ile Türkçe manzum şevâhidde yer alan hatalar tespit edilmiştir. Muhtelif başlıklar halinde tasnif edilen bu hatalar, çalışmanın sonunda verilen bir “yanlış-doğru cetveli” ile tamamlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Lügat, Cûdî, Lügat-ı Cûdî, şevâhid, eleştiri.
Üzerine/“May the Hand of That Author Who Writes Incorrectly Wither Like A Pen” or About the Verse Samples in Lügat-ı Cudi
Lügat-ı Cudi (The Dictionary of Cudi) is prepared by İbrahim Cudi Efendi (1863-1926). It is published in Trabzon by Kitapçı Hamdi (Hamdi the Book Dealer) in 1913. The dictionary has a distinctive place amongst the dictionaries prepared at its time because of the verse and prose samples it contains. Lügat-ı Cudi, was published by Turkish Language Association in 2006 and presented to the use of scholars; however it is impossible to use it efficiently because of the inherent big mistakes. The mistakes in the translation of Arabic and Persian verse samples and the Turkish samples are identified in this article. These mistakes that are classified under several titles are completed with a “right / wrong table” at the end of the study.
Keywords:
Lügat-ı Cudi (The Dictionary of Cudi) is prepared by İbrahim Cudi Efendi (1863-1926). It is publishe,
___
- Ahterî Mustafa Efendi (2009), Ahterî-i Kebîr, (Haz. H. Ahmet Kırkkılıç, Yusuf Sancak), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- AYVERDİ, İlhan (2011), Kubbealtı Lügati Misalli Büyük Türkçe Sözlük, (III Cilt), İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
- ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007), Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı Ötüken Türkçe Sözlük, (V Cilt), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (2007), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- İbrahim Cûdî Efendi (2006), Lügat-ı Cûdî, (Haz. İsmail Parlatır, Belgin Tezcan Aksu, Nicolai Tufar), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- KANAR, Mehmet (2010), Farsça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları.
- KANAR, Mehmet (2012), Arapça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları.
- KARSLI, İlyas (2007), “Osmanlıca Metinleri Anlamada Arapça’nın Önemi – Lügat-ı Cûdî Örneği”, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.32, s. 45-88, İstanbul.
- Muallim Nâcî (2006), Lügat-ı Nâcî, (Tıpkıbasım), İstanbul: Çağrı Yayınları.
- Mütercim Âsım Efendi (2009), Burhân-ı Kâtı‘, (Haz. Mürsel Öztürk, Derya Örs), İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- NEFES, Eyüp (2007), “Samsun Merkez Kökçüoğlu Mezarlığı'nda Kitabelerinde Şair Adları Bulunan Mezar Taşları”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 24-25. s. 229-246, Samsun.
- REDHOUSE, Sir James W. (1987), A Turkish and English Lexicon, (Tıpkıbasım), Beyrut: Librairie du Liban.
- Şemseddin Sâmî (2012), Kâmûs-ı Türkî (Latin Harfleriyle), (Haz. Raşit Gündoğdu, Niyazi Adıgüzel, Ebul Faruk Önal), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
- ŞÜKÛN, Ziya (1996), Gencîne-i Güftâr / Ferheng-i Ziyâ, (III Cilt), İstanbul: MEB. Yayınları.
- TULUM, Mertol (2013), Osmanlı Türkçesi Büyük El Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
- UZUN, Mustafa (1993), “Cûdî Efendi Trabzonlu”, DİA, C.8., s. 81-82, İstanbul.
- YILMAZ, Mehmet (1992), Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Lügat), İstanbul: Enderun Kitabevi.
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Divan Edebiyatı Vakfı
Sayıdaki Diğer Makaleler
Patronun Hüsn-i Nazarından Mahrum Sürgünde Bir Şâir: Kalkandelenli Mu‘îdî
Âsım Dîvânı’nda Mûsikî Unsurları
Kutlu Başlangıçtan Ebedî İstirahatgaha: Türk Tasavvuf Edebiyatında Toprak Algısı
‘Kalem Olsun Eli Ol Kâtib-i Bed-tahrîrin’ yahut Lügat-ı Cûdî’de Yer Alan Manzum Şevâhid Üzerine
Fatih ODUNKIRAN, Bilal ALPAYDIN