Zamansız Ölüm: Geleneksel ve Modern Toplum Karşıtlığında Ölümün Yeri

Din sosyolojisinde geleneksellik-modernlik karşıtlığı, merkezi tartışmalardan bi-risidir. Ülkemizde henüz genç sayılabilecek bir sosyal bilim durumundaki din sosyolojisinin yanı sıra ondan daha genç bir alt alan da ölüm sosyolojisidir. Bu yazı, sözkonusu tartışmayı ölüm sosyolojisine taşıma yönünde bir deneme mahi-yetindedir. Varsayımımıza göre geleneksel toplum anlayışında ölüm-hayat içiçe-liğine; modern anlayışta ise daha ziyade ölümün hayattan dışlanmasına rastlanmaktadır. Makalemizde ölümle hayatı barışık gören bir tasavvurun “zamansız ölüm” anlayışını yersiz kılacağına dair varsayımımız temellendirilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ölüm, Hayat, Geleneksel, Modern, Ölüm Sosyolojisi

Untimely Death: The Situation of Death in the Dichotomy of Traditional and Modern Society

The dichotomy of traditional vs. modern in the sociology of religion is one of the central discussions. In our country besides the sociology of religion which is a very young social science, there is a younger subfield called the sociology of death. This essay aims to carry the discussion onto the sociology of death. In our assumption, both death and life lie one inside the other in the traditional comprehension; on the other hand, death is usually excluded from life according to the modern understanding. In this article, we try to ground the basis of our assumption which a conceiving that sees the death inside the life makes the idea of “untimely death” inappropriate.

Keywords:

Death, Life, Traditional, Modern, The Sociology of Death,

PDF

___

Ariès, Philippe, Batılının Ölüm Karşısında Tavırları, çev. M. Ali Kılıçbay, Gece Yayınları, Ankara 1991.
Biçer, Ramazan, “The Physical and Spiritual Anatomy of Death in Muslim Turkish Cultu- re”, Kelam Araştırmaları 7:2, 2009, ss. 19-38.
Göka, Erol, Ölme: Ölümün ve Geride Kalanların Psikolojisi, Timaş Yay., İstanbul 2009.
Heidegger, Martin, Being and Time: A Translation of Sein und Zeit, çev. Joan Stambaugh, State University of New York Press, New York 1996.
Hick, John, “Değişen Ölüm Sosyolojisi”, çev. Turan Koç, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S:7, 1990, ss. 235-249.
Hökelekli, Hayati, “Ölüm ve Ölüm Ötesi Psikolojisi”, Uludağ Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(3), 1991, ss. 151-165.
Hökelekli, Hayati, Ölüm, Ölüm Ötesi Psikolojisi ve Din, Dem Yayınları, İstanbul 2008.
Kara, Zülküf, “Ölüm Fenomeni Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması: Kayseri Örneği”, (Basılmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniv. SBE, Kayseri 2009.
Karaca, Faruk, Ölüm Psikolojisi, Beyan Yayınları, İstanbul 2000.
Bu düşüncemizi Hökelekli‟nin Din Psikolojisi sahasında gerçekleştirdiği empirik ça
lışması da desteklemektedir. Bkz. Hayati Hökelekli, Ölüm, Ölüm Ötesi Psikolojisi ve
Din, Dem Yayınları, İstanbul 2008, s. 131.
Karaca, a.g.e., s. 67.
Karaca, a.g.e., s. 114-5.
Karaca, Faruk, “ „Mezar Taşlarına Yansıyan Şekliyle‟ Türk Kültüründe Hayat ve Ölümle İlgili Bazı Değerlendirmeler”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, C. 14, S. 3-4, 2001, ss.501-512.
Kılıçbay, Mehmet Ali, “Ölümün Sıcak Yüzü, Ölümün Soğuk Yüzü, Ölümün Yüzsüzlüğü”, Philippe Ariès, Batılının Ölüm Karşısında Tavırları, çev. M. Ali Kılıçbay, Gece Ya- yınları, Ankara 1991 içinde, ss. 109-114.
Kızılçelik, Sezgin, “Ölümü Sosyolojik Düşünmek”, Felsefelogos Yıl: 3, S. 12, 2000, ss.163- 168.
Koç, Turan, Ölümsüzlük Düşüncesi, İz Yayınları, İstanbul 2005.
Pekergil, Murat, “Ölüm Olgusunun Din Sosyolojisi Açısından İncelenmesi (Konya Örne- ği)”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. SBE, Konya 2009.
Tanilli, Server, “Ölüm Karşısında Felsefe ve Teknik”, Felsefelogos, Yıl:3, S. 12, 2000, ss.43-48.
TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, http://www.tdkterim.gov.tr/atasoz/ [25.08.2011]
Thomas, Louis-Vincent, Ölüm, çev. Işın Gürbüz, İletişim Yay., İstanbul 1991.
Tirmizi, Sünen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Ünal, Mehmet Süheyl, Dinsel Bireycilik, Açılımkitap, İstanbul 2011.
Ünver, Süheyl, “İstanbul Halkının Ölüm Karşısındaki Duyguları”, Yeni Türk Mecmuası, 6 (68), 1938, ss. 312-321. ııı