II. Meşrutiyet'te fikir gazeteciliği : Sırat- ı müstakim, iştirak, içtihad ve Türk yurdu

II. Meşrutiyet‟in en önemli özelliklerinden bir tanesi basın alanında yaşanan patlamadır.Budönemde sınıf mücadelesi kavramı gelişmiş, farklı fikirler yayılmaya başlamış ve bu fikirlerinyayılması amacıyla fikir gazeteciliğinin temelleri atılmaya başlamıştır . Ana-akım gazetelerin (Tasvir-iEfkar, Ceride-i Havadis , Tanin, İkdam vs.) dışında belirli bir fikri yaymak için yayımlanan bu gazeteve dergilere örnek olarak; İslamcılık doğrultusunda yayımlanan Sırat-ı Müstakim (1908) dergisi,Solculuk fikrinin temsilcisi sayılan İştirak (1910) gazetesi, Batıcılık yanlısı olarak bilinen İçtiha d(1904) dergisi ve günümüzde halen yayımlanmakta olan Türkçülük temsilcisi Türk Yurdu (1911)dergisi verilebilir. Bu gazete ve dergiler, geniş halk yığınları tarafından takip edilmiş ve hatta bahsigeçen yayınların yazarları, savunucusu oldukları fikirlerin ya yılmasında öncülük etmişlerdir. Buçalışmada; yukarıda örneğini verdiğimiz dört farklı düşünceyi temsil eden gazete ve dergilerin birerincelemesi yapılmaktadır. Çalışmadaki ana amaç, ana-akım gazetelerin dışında yayımlanan fikirgazetelerinin öncüleri sayılan bu gazete ve dergilerin tohumlarının nasıl atıldığını ve ne derece etkiliolduğunu gözler önüne sermektir.

Opinion journalism in second constitutionalist period: Sirat- i müstakim, iştirak, içtihad and Türk yurdu

One of the most significant effects of second constitutionalist period was the outbreak thattook place in the field of press. In this period, the concept of class conflict developed, differentopinions began to spread and opinion journalism was founded in order to disseminate these ideas.Besides mainstream newspapers (Tasvir-i Efkar, Ceride-i Havadis, Tanin, İkdam etc.) to spread aspecific idea, there were newspapers and journals such as Sırat-I Müstakim (1908) that was publishedtowards Islamism, İştirak (1910) that was regarded as the representative of Leftism, Içtihad (1904)that was known as Westernist, and Tür kYurdu (1911) that was the representative of Turkism which isstill published today, can be given as an example. These newspapers and magazines were followedby large mass of people and even they pioneered in spreading of the ideas they defended. In thisresearch the analysis of newspapers and journals, representing four different opinions that weexemplified, is being performed. The main objective of this research is to find out how the seeds ofthese newspaper and journals regarded as the pioneers of today‟s opinion journalism movements wereplanted and to display how much they were effective.

PDF

___

Agayef, A., (1911). Türk Alemi- 1, Türk Yurdu , C: I, S: 1, 17Kasım.
Akçura, Y., (1911). Müverrih LeonCahun ve Muallim Barthold‟a Göre Cengiz Han, Türk Yurdu, C: I, S: 1, 17 Kasım.
Akşin, S.,Tanör, B., Boratav, K. (1989). Yakınçağ Türkiye Tarihi 1908-1980, İstanbul: Milliyet Kitaplığı, 5. Basım, 1. Cilt.
Alankuş, S.,(2009). TheRelationshipbetweenDemocracyand Other Media: An attempttodescribethenonmainstreammediaenvironment in Turkey, Kurgu Online International Journal of CommunicationStudies , vol.1.
Arai, M.,(2008). Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, İstanbul: İletişim Yayınları.
Ayhan, B.,(2010 ) . II. Meşrutiyet Döneminde İttihat ve Terakki, Siyaset ve Basın. H.
Aydın (Der.). İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset , Konya: Palet Yayınları.
Bailey, O. G.,Cammaerts, B.; Carpentier, N. (2007). UnderstandingAlternative Media , Berkshire: Open UniversityPress.
Baydar, O., (1985). İştirakçi Hilmi, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt:6, İstanbul: İletişim Yayınları.
Berkes, N. (1976). Unutulan Adam, Sosyoloji Konferansları XIV, İstanbul:İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 213.
Cevdet, A. (1911). Mutmain Değilim, İçtihad, No: 52.
Cevdet, A. (1918). İçtihadGarilerine, İçtihad, No:128.
Çapanoğlu, M. S. (1964). Türkiye‟de Sosyalist Hareketleri ve Sosyalist Hilmi, İstanbul: Pınar Yayınevi.
Debus, E., (2009). Sebilürreş ad, İstanbul: Libra Yayınları.
Devlet, N., (1999). Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi (1905-1917), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
Dumont, P. (1998). Türk Yurdu ve Rusya Müslümanları, (çev. S. S. Gökgöz), Türk Yurdu , Yeni Harfli Baskı, (Ed. Murat Şefkatli), Ankara: Tütibay Yayınları.
Edib, E.,(1957). Ebülula Bey‟le Nasıl Çalıştık Sırat- ı Müstakim‟i Nasıl Çıkardık, Yeni Sebilürresad, C.10, S. 238.
Edib, E., (1938). Mehmed Akif: Hayatı, Eserleri ve Yetmi ş Muharririn Yazıları I, Asar- ı İstanbul: İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı.
Ersoy, M. A.,(1986). Safahat, Hazırlayan: M. Ertuğrul Düzdağ, Kültür ve TurizmBakanlığı Yayınları : Ankara.
Georgeon, F.,(1996) . Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf Akçura (1876-1935) , İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Gün, Fahrettin., (2005). Eşref Edip İ stiklal Mahkemelerinde - Sebilürres ad‟ın Romanı, 2. Baskı, İstanbul: Beyan Yayınları.
Gündüz, M., (20 08). İçtihad‟ın İçtihadı: Abdullah Cevdet‟ten Seçme Yazılar , İstanbul: Lotus Yayınevi.
Gündüz, M., (2007). II. Meşrutiyet‟in Klasik Paradigmaları İçtihad, Sebilü‟r - Reşad ve Türk Yurdu‟nda Toplumsal Tezler , İstanbul: Lotus Yayınevi.
Hatiboğlu, İ., (1999). Osmanlı Aydınlarınca Dozy‟nin Tarih-i İslamiyyet‟ine Yöneltilen Tenkitler, İslam Araştırmaları Dergisi, Sayı:3.
İçtihad, (1922). İçtihad‟ınMüdir Fikirleri, No:150.
İştirak, (1909). Meslek , No:1.
İştirak, (1909).Sosyalizm Nedir?, No:1 .
İştirak, (1910). Osmanlı Sosyalist Fırkası Programıdır, No:20.
Kalsın, B., (2014). İsmail Gaspıralı ve Tercüman Gazetesi, Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ocak / Şubat / Mart - Kış Dönemi Cilt: 2, Sayı: 2.
Karal, E. Z. (1987). Yusuf Akçura, Üç Tarz- ı Siyaset, 2. baskı, Ankara: TTK Yayınları.
Karataş, C., (2009). II. Meşrutiyet Dönemi Fikir Hareketleri ve Türk Edebiyatına Yansımaları, Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kocabaşoğlu, U., (2010). Hürriyet‟i Belerken II. Meşrutiyet Basını , İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kösoğlu, N., (2011).Ziya Gökalp, Türk Yurdu, Ocak 2011, Sayı:281, Ankara.
Mardin, Ş., (2001). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri , İstanbul: İletişim Yayınları.
Meriç, C., (2002). Jurnal 2, İstanbul.
Orkun Dergisi, (2000). Tarih Boyunca Türkçülük, Üç Tarz- ı Siyaset, Ekim, Sayı:32.
Özgen, M.,(2006). Gazetecinin Etik Kimliği, İstanbul: Set-Systems Yayıncılık.
Özkaya, Y., (2007). Rusya Müslümanlarının Türkiye‟de Tanıtılmasında Yusuf Akçura‟nın Rolü, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 23, Bahar.
Rıfkı, A., (1909). Felsefe-i Sa‟y, İştirak, No:1.
Saray, M.,(2011). Türkiye‟de Türk Milliyetçiliği‟nin Temelini Atan Türk Yurdu Dergisi ile Türk Ocakları Derneği Nasıl Kuruldu? ,Türk Yurdu Dergisi, Cilt: 31, Sayı : 282.
Temür, H., (2010). Kendi Yayınları İştirak, İnsaniyet, Sosyalist ve Medeniyet Çerçevesinde Osmanlı Sosyalist Fırkası, Yayımlanmamış Yüksek L isans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Topuz, H.,(2003). II. Mahmut‟tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Tunaya, T.Z.,(1998). Hürriyet‟in İlanı -İkinci Meşrutiyet‟in Siyasi Hayatına Bakışlar , İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
Türk Yurdu , (1911)C: I, S: 1.
Uçar, R. (2011). Abdullah Cevdet‟in Batı Medeniyeti ve Batılılaşma Anlayışı, Toplum Bilimleri Dergisi , Temmuz- Aralık, 5 (10).