Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin başlangıcı: Türkiye'nin Avrupa ekonomik topluluğu'na (AET) üyelik başvurusu

Avrupa Birliği (AB) üyeliği, Türk dış politikasında önemli yere sahip konulardan biridir.Bazı dönemler önceliğini kaybetse de hiçbir zaman gündemden düşmemiş, Türkiye'ninBatılılaşma hedefi ile koşut olduğundan bu hedefe ulaşmada belirleyici rolüstlenmiştir. Süreç içerisinde, birlik üyeliğinin getireceği başarıya paralel, üyelik konusudaha güncel bir çizgiye oturmuş ve gündelik siyasetteki ağırlığını arttırmıştır. Kimizaman seçim kazandıran, kimi zaman da hükümetleri zora sokan bir niteliğebürünmüştür. 12 Eylül 1980 sonrası Anavatan Partisinin iktidara gelmesiyle hız kazananTürk-AB ilişkilerinin temelini, 31 Temmuz 1959'da, Demokrat Parti atmıştır.Bu çalışmayla birlikte, Türkiyenin ABye üyelik başvurusunun hangi amaçlarla yapıldığı,Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ile ilişkilerin dönem içerisinde Türk dışpolitikasındaki yeri ve başvurunun kamuoyunda yarattığı tartışmaları belirlemekamaçlanmıştır. Böylece üyelik hedefinin ilk yıllarındaki genel durum ortaya konacaktır.Birlik için o zamanki ismi olan Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ifadesikullanılacaktır. Basındaki yorumlar alıntılandığında ise özgün metinde yer alanMüşterek Pazar ifadesi değiştirilmeyecektir.

The Beginning of Turkey-EU relations: Turkey's application for membership in the european economic community (EEC),

Accession to the European Union (EU) has been one of the most crucial topics of theTurkish foreign policy. This topic, albeit sometimes not having a priority, alwaysremained as a current issue and played a determinant role in Turkey s objective of Westernization. Within this process, parallel to the success that the accession wouldbring, it became more ascendant in current politics. It acted as the sword of Damoclesas a determinant either for the election victories or as a trouble-maker on the head ofthe parties. The foundation of the Turkey-EU relations was first laid by the DemocratParty in July 31st, 1959 and these relations began to get deepen by the time theMotherland Party (ANAP) came into power in the 1980 s. This study aims to determinethe reasons that led Turkey to apply for the EU membership, the place of the relationswith the Europen Economic Community (EEC) on Turkish foreign policy and therepercussions of this application in the public opinion. Therefore it is going to be givena general overview on the early years of those relations. In the citations taken from thenewspapers of the period the expression common market is used for defining Turkey scounterpart while the author himself rather prefers to use the EEC, the predecessor ofthe EU.

PDF

___

Resmi Kaynaklar
TBMM, Tutanak Dergisi, Sayı 15 Cilt 10, 1 Kasım 1959, s. 7-8.
Kitap ve Makaleler
Akis dergisi (1959).
Akşam gazetesi (1959).
AVCIOĞLU Doğan (1959-c) Müşterek Pazarın Kapısında, Ulus, 12 Eylül 1959, s. 8.
AVCIOĞLU Doğan (1959-a) Ümitler Generalde, Akis, Cilt XVI, Sayı 269, 4 Ağustos 1959, s. 19.
AVCIOĞLU Doğan (1959-b) Müşterek Pazar Meselesi, Akis, Cilt XVI, Sayı 269, 22 Eylül 1959, s. 17-19.
BİRAND Mehmet Ali (2005) 31 Temmuz 1959dan 17 Aralık 2004e Türkiyenin Büyük Avrupa Kavgası, İstanbul.
Cumhuriyet gazetesi (1959).
DAVIES Norman (2006) Avrupa Tarihi, Çev. Ed: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi Yayıncılık, İstanbul.
DEDEOĞLU Beril (2003) Avrupa Birliğinin Bütünleşme Süreci I-II, Dünden Bugüne Avrupa Birliği, Der: Beril Dedeoğlu, Boyut Yayınları, İstanbul, s. 17-41.
ECEVİT Bülent (1959) Avrupada İktisadi Birleşme ve Türkiye Ulus, 1 Ağustos 1959.
ERGİN Feridun (1959) Müşterek Pazar ve Biz, Cumhuriyet, 30 Ağustos 1959.
FELEK Burhan (1959) Müşterek Pazara Girersek, Cumhuriyet, 31 Ağustos 1959.
Forum dergisi (1959).
Hürriyet gazetesi (1959).
İNAT Kemal (2005) Avrupa Politik İşbirliğinin Doğuşu, Avrupa Birliği Üzerine Notlar, Ed: Oğuz Kaymakçı, Nobel Yayınları, Ankara, s. 9-25.
KARABULUT Umut (2008) Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinin Avrupa Birliği Politikaları, 1983-2004, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir.
KARLUK S. Rıdvan (2005), Avrupa Birliği ve Türkiye, Beta Yayınları, İstanbul.
Kim dergisi (1959).
KUNT Mazhar (1959) Avrupa Müşterek Pazarı, Cumhuriyet, 6 Ağustos 1959.
Milliyet gazetesi (1959).
NICOLL Sir William (2001) Understanding The European Union, England: Longman Press.
ORAN Baskın (2001) Türk Dış Politikası I, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1918-1980, İletişim Yayınları, İstanbul.
SANDER Oral (2001) Siyasi Tarih II (1918-1994), İmge Yayınları, Ankara.
TALAS Cahit (1959) Sosyal Politika Bakımından Müşterek Pazar ve Türkiye, Forum, Cilt XI, Sayı 132, 15 Eylül 1959, s. 7-9.
TEKELİ Esat (1959) Son Günlerin Olaylarına Bakış, Cumhuriyet, 29 Ağustos 1959. The Times.gazetesi (1959). Ulus gazetesi (1959).
UYAR Hakkı (2004) Ecevitin 1978de AET Üyeliğini Reddettiği İddiası, Avrupa Yolunda Kaçırılan Fırsatlar!, Toplumsal Tarih, Sayı 132, s. 52-59.
ÜSTÜNEL Besim (1959) Avrupa Müşterek Pazarı ve Türkiye, Meselenin Üç Cephesi, Forum, Cilt XII, Sayı 137, 1 Aralık 1959, s. 9-12.
YAŞA, Memduh (1959)Avrupada İkinci İktisadi Birlik, Hürriyet, 3 Temmuz 1959. Zafer gazetesi (1959)