Kur'an Kıssalarının Klasik Arap Şiirindeki Yansımaları: Nûh Kıssası Örneği

Kur'an kıssaları, sahip oldukları zengin muhteva, dil özellikleri ve herkese hitap edebilme özelliği ile Arap edebiyatında büyük ilgi görmüştür. Özellikle şiir alanında bu kıssaların yansımalarını, en güzel biçimleri ile görmek mümkündür. Şairler bazen öykü-şiir tarzında eserler kaleme alarak, kendi yorumlarıyla birlikte bu kıssaları okuyucuya aktarmışlar, bazen de bu kıssalarda yer alan farklı motifleri, kendi duygularının aktarımı noktasında yardımcı unsur olarak kullanmışlardır. Nûh kıssası da dikkat çekici ve ibretli muhtevası ile şairler için bir ilham kaynağı olmuştur. Bazı şairler bizzat bu kıssayı anlatan şiirler kaleme almıştır. Bazıları ise bu kıssaya ait tufan, Nûh'un gemisi ve yaşı gibi motifleri şiirlerine dâhil etmişler ve böylece kıssaya telmihte bulunmuşlardır. Bu bağlamda, çalışmamızda Klasik dönemde yaşamış pek çok şairin divanı taranarak, farklı örneklere ulaşılmaya çalışılmış ve kayda değer görülenler ışığında Nûh kıssasının Arap şiirindeki yansımaları ortaya konmaya gayret edilmiştir

Reflections of the Qur'anic Parables in Classical Arabic Poetry: The Example of the Noah Parable

The Qur'an has received great attention in Arabic literature with its rich content, language features and the ability to address anyone. Especially in the field of poetry, it is possible to see the reflections of these parables in their most beautiful forms. The poets sometimes take the works of Story-poem and transfer these parables to the reader together with their own interpretations, and sometimes use different motifs in these parables as an aid to the transfer of their own feelings. Noah parable is also a source of inspiration for poets with its remarkable and exemplary content. Some poets have received poems describing this parable. Some of them included the motifs of this parable such as the flood, the ship of Noah and his age, in his poems, and so they alluded to the parable. In this context, many poets who lived in classical period were scanned in our study and tried to reach different examples and tried to reveal the reflections of Noah parable in Arabic poetry

PDF

___

Abdulcebbâr, Abdullâh ve Hafâcî, Muhammed Abdulmun'im. Kıssatu'l-edeb fi'l-Hicâz. Kahire: Mektebetu'l-Kulliyyâti'l-Ezheriyye, ts.
'Adiyy b. er-Rikâ'. Divânu şi'r. thk. Nûrî Hamûdî el-Kaysî-Hâtim ed-Dâmin. Bağdat: el-Mecma'u'l-'İlmiyyu'l-'Irâkî, 1987.
Ahmed b. Hanbel. Fedâilu's-Sahâbe. thk. Vasiyyullâh Muhammed Abbâs. 2 Cilt. Bey- rut: Mues'esetu'r-Risâle, 1983.
Ahmed Cevdet. Kısas-ı Enbiya. haz. Mahir İz. 6 Cilt. byy.: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1985.
Alevî, el-Mueyyed-billâh Yahyâ b. Hamza. et-Tırâz li esrâri'l-belâga ve 'ulûmi hakâiki'l- i'câz. 3 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu'l-'Unsuriyye, 1423/2002.
Aruçi Muhammed. "Ülü'l-Azm". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 294-295. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissunne el-Huseyn b. Mes'ûd b. Muhammed el-Ferrâ. Me'âlimu't-tenzîl fî tefsîri'l-Kur'ân. thk. Abdurrezzâk el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-'Arabî, 1420/1999.
Bustî, Ebü'l-Feth Ali b. Muhammed b. el-Huseyn. Dîvân. Dimaşk: Matbû'âtu Mec- me'i'l-Lugati'l-'Arabiyye, 1989.
Câhız, Ebû Osmân 'Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî. el-Beyân ve't-tebyîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti'l-Hilâl, 1403/1983.
Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh. thk. Ahmed Abdulgafûr 'Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru'l-'İlm li'l-Melâyîn, 1987.
Cîlî, Abdülkerim. en-Nâdirâtu'l-'Ayniyye. thk. Yusuf Zîdân. Kahire: Dâru'l-Emîn, 1999.
Çıkla, Selçuk. "Şiir ve Hikâye Çevresinde Oluşan İki Tür: Manzum Hikâye ve Öykü- Şiir". TÜBAR. 25 (Bahar 2009): 51-85.
Dayf, Şevkî. Târîhu'l-edebi'l-'Arabî el-'asru'l-İslâmî. Kahire: Dâru'l-Me'ârif, 1963.
Ebü'l-'Atâhiye, Ebû İshâk İsmâîl b. el-Kâsım b. Suveyd. el-Envâru'z-zâhiye. Beyrut: Matbaatu'l-Âbâi'l-Yesûiyyîn, 1886.
Fâhûrî, Hanna. el-Câmi' fî târîhi'l-edebi'l-'Arabî el-edEbü'l-kadîm. Beyrut: Dâru'l-Cîl, 1986.
Fidan, İbrahim. "Kur'an Kıssalarındaki Motiflerin Arap Şiirinde Kullanımı Bağla- mında "Yusuf'un (a.s.) Üç Gömleği". Turkish Studies 11, sy. 17. (2016): 335- 356.
Halîl b. Ahmed, Ebû 'Abdirrahmân b. 'Amr b. Temîm el-Ferâhidî. Kitâbu'l-'Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm es-Sâmarrâi. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti'l- Hilâl, ts.
Hatîb, Abdulkerîm. el-Kasasu'l-Kur'ânî fî mantûkihî ve mefhûmih. Kahire: Dâru'l-Fikri'l- 'Arabî, 1965.
Harman, Ömer Faruk. "Nûh". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13: 224-227. İstanbul: TDV Yay., 2007.
Hamevî, İbn Hıcce. Hizânetü'l-edeb ve gâyetü'l-ereb. şerh. 'İsam Şakyû. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti'l-Hilâl, 2004.
İbn Ebî Husayne, Ebü'l-Feth el-Hasen Abdullâh es-Sulemî el-Ma'arrî. Dîvân. thk. Muhammed Esad Tales. Beyrut: Dâru Sâdir, 1999.
İbn Nubâte, Cemâluddîn el-Fârûkî el-Mısrî. Dîvân. Beyrut: İhyâu't-Turâsi'l-'Arabî, ts.
İbn Raşîk, Ebû Ali el-Hasen el-Kayravânî. Dîvân. Beyrut: Dâru's-Sekâfe, 1989.
İbn Sehl, Ebû İshâk İbrâhîm el-İşbîlî el-Endelusî. Dîvân. thk. Yusrî Abdulganî Ab- dullâh. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 2003.
İbnu'l-Cevzî, Ebü'l-Ferec Abdurrahmân b. Ali. el-Muntazam fî târîhi'l-mulûk ve'l-umem. 19 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 1992.
İbnu'l-Fârıd, Ebû Hafs Şerefuddîn Ömer b. Alî b. Murşid es-Sa'dî el-Hamevî el-Mısrî. Dîvân. Beyrut: Dâru Sâdir, ts.
İbnu'l-Haddâd, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Endelus. Dîvân. thk. Yusuf Ali Tavîl. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 1990.
Kavak, Fadime. "Kur'ân'da Edebî Tasvîr". Doktora Tezi, Bursa, 2008.
Kuşeyrî, Ebü'l-Kâsım Abdulkerîm. er-Risâletu'l-Kuşeyriyye. thk. Abdulkerîm el-'Atâ'. Dimaşk: Mektebetu Dâri Tayyibe, 2000.
Kutub, Seyyid. et-Tasvîru'l-fennî fi'l-Kur'ân. Kahire: Dâru'ş-Şurûk, 2002.
Lisânuddîn b. el-Hatîb, Ebû Abdullâh Muhammed es-Selmânî. Dîvân. thk. Muham- med Miftâh. Beyrut: Dâru's-Sekâfe, 1989.
Meydânî, Abdurrahmân b. Hasen Habenneke. el-Belâgatu'l-'Arabiyye. 2 Cilt. Beyrut: ed-Dâru'ş-Şâmiyye, 1996.
Nâbiga ez-Zubyânî, Ebû Umâme Ziyâd b. Muâviye b. Dabâb b. Câbir. Dîvân. şerh. 'Abbâs 'Abdussâtir. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 1996.
Nuveyrî, Şihâbuddîn Ahmed b. Abdilvehhâb. Nihâyetu'l-ereb fî funûni'l-edeb. 33 Cilt. Kahire: Dâru'l-Kutubi'l-Vesâik, 1423/2002.
Râfi'î, Mustafa Sâdık. Târîhu âdâbi'l-'Arab. 3 Cilt. Kahire: Mektebetu'l-Îmân, ts.
Safedî, Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh. el-Vâfî bi'l-vefeyât. thk. Ahmed el-Arnâvut-Turkî Mustafâ. 29 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-'Arabî, 2000.
Se'âlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed. Simâru'l-kulûb fi'l-mudâf ve'l-mensûb. thk. Muhammed Ebü'l-Fadl İbrahim. Kahire: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 1985.
Se'âlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed. et-Temsîl ve'l-muhâdara. thk. Abdul- fettâh Muhammed el-Halû. Beyrut: Dâru'l-'Arabiyye li'l-Kitâb, ts.
Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr. Miftâhu'l-Cenneh fi'l-ihticâci bi's-Sünneh. Medine: el-Câmi'atu'l-İslâmiyye, 1989.
Şengül, İdris. Kur'ân Kıssaları Üzerine. İzmir: Işık Yayınları, 1994.
Şenterînî, Ebü'l-Hasen Ali b. Bessâm. ez-Zehîra fî mehâsini ehli'l-Cezîra. thk. İhsan Abbâs. 8 Cilt. Libya: ed-Dâru'l-Arabiyye li'l-Küttâb, 1979.
Taberânî, Ebü'l-Kâsım Suleymân b. Ahmed. el-Mu'cemu'l-Evsat. 10 Cilt. Kahire, Dâru'l-Harameyn, ts.
Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr. Câmi'u'l-beyân fî te'vîli'l-Kur'ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Muessesetu'r-Risâle, 2000.
Tağlebî, Ömer b. Şuyeym b. 'Amr b. 'İbâd el-Kutâmî. Dîvânu'l-Kutâmî. thk. Mahmûd er-Rabî'î. byy. el-Hey'etu'l-Mısriyyetu'l-'Âmme, 2001.
Tanyu, Hikmet. "Cudi Dağı". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8: 79-80. İstan- bul: TDV Yayınları, 1993.
Tatar, Burhanettin. "Kur'an'da Kıssaların Temel Anlamları Üzerine Felsefi Notlar". Milel ve Nihal 1 (2009): 99-111.
Tüccar, Zülfikar. Ümeyye b. Ebü's-Salt. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 303-305. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Ümeyye b. Ebi's-Salt, Ebü'l-Kâsım. Dîvân. Dimaşk: el-Matba'atu't-Te'âvuniyye, 1974.
Usâme b. Münkız, Ebü'l-Hâris Mueyyiduddevle Necmuddîn. Dîvân. Beyrut: Dâru Sâdir, 1996.
Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf 'an hakâik-i gavâmidi't-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-'Arabî, 1407/1987.
Zeyyât, Ahmed Hasen. Târîhu'l-edebi'l-'Arabî. Kahire: Dâru'n-Nahda, ts.