Ebru ÖZGÜR GÜLER, Hüseyin GÜLER, Sera ŞANLI

SOSYAL GELİŞME ENDEKSİNE DAYALI TEMEL İNSANİ İHTİYAÇLAR VE FIRSATLAR ALT ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz Temelleri Dünya Ekonomi Forumunda atılan Sosyal Gelişme Endeksi (SGE), hem ekonomik hem de sosyal gelişimi başarmayı gerektiren içsel büyümeye öncülük edecek stratejilere yönelik sistematik bir temel oluşturmayı hedefleyen bir endekstir. Bu çalışmada 138 ülke için Kanonik Korelasyon Analizi uygulanarak 2016 SGE’nin “Beslenme ve Temel Tıbbi Bakım”, “Su ve Temizlik”, “Barınma” ve “Kişisel Güvenlik” olmak üzere dört değişken içeren “Temel İnsani İhtiyaçlar” (TİH) alt endeksi ile “Kişisel Haklar”, “Kişisel Özgürlükler ve Seçim Hakkı”, “Tolerans ve Katılım” ve “Yüksek Öğretime Erişim” bileşenlerinden oluşan “Fırsatlar” (FRS) alt endeksi arasındaki ilişkilerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Birinci kanonik korelasyon katsayısı 0,880 olarak hesaplanmış olup, TİH ve FRS değişken kümeleri arasındaki yüksek ilişkinin varlığına işaret etmektedir. Standartlaştırılmış kanonik katsayılara göre, TİH değişken kümesine en büyük katkı ‘barınma’ değişkeninden gelmiştir. FRS kümesindeki en etkili değişkenin ise ‘yüksek öğretime erişim’ olduğu saptanmıştır. Kanonik çapraz yükler incelendiğinde ise ilk kanonik değişken çifti için en büyük katkılar ‘barınma’ ve ‘yüksek öğretime erişim’ değişkenleri tarafından sağlanmıştır. Tüm yorumlanabilir fonksiyonlar dikkate alınarak kanonik ortak yük katsayıları incelendiğinde; tüm değişkenler arasında ‘kişisel haklar’ ve ‘tolerans ve katılım’ değişkenlerinin modele fayda sağlamadığı söylenebilir. Öte yandan, TİH kümesi için belirleme endeksi 0,615 olarak bulunurken, FRS kümesi 0,475 ile daha düşük bir belirleme endeksine sahiptir.

Anahtar Kelimeler:

Kanonik korelasyon analizi, Belirleme endeksi, Sosyal gelişme endeksi

PDF

___

Alonso-Martínez, D. (2018). Social progress and international patent collaboration. Technological Forecasting and Social Change, 134, 169-177.
Alpar, R. (2011). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler (3. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Bartlett, M. S. (1941). The statistical significance of canonical correlations. Biometrika, 32, 29-38.
Coşkun, S., Özgenç, N., & Güneş, S. (2015). Sosyal Performansın Ölçümünde Yeni Yöntem: Sosyal Gelişme Endeksi ve Türkiye’nin Görünümü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 34, 121-153.
Çankaya, S. (2005). Kanonik korelasyon analizi ve hayvancılıkta kullanımı. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü – Zootekni Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
Ergül, B., & Yavuz, A. (2018). İnsani Gelişmişlik ve Sosyal Gelişmişlik Endekslerinin Kanonik Korelasyon ve Robust Kanonik Korelasyon Analizleri İle İncelenmesi, 2. Uluslararası İstatistik Matematik ve Analitik Yöntemler Kongresi, İstanbul.
Fehder, D., Porter, M., & Stern, S. (2018). The Empirics of Social Progress: The Interplay between Subjective Well-Being and Societal Performance. AEA papers and proceedings içinde (C. 108, S. 477-82).
Gittins, R. (1985). Canonical analysis: a review with applications in ecology (C. 12). Springer-Verlag, Berlin-Germany.
Hotelling, H. (1936). Relations between two sets of variates. Biometrika, 28(3/4), 321- 377.
Ilie, C., Garcia, J., & Cardoza, G. (2018). Women’s Social Progress in Latin America: Towards the Construction of Equal Societies. https://ssrn.com/abstract=3126911.
Jitmaneeroj, B. (2017). Beyond the equal-weight framework of the Social Progress Index: Identifying causal relationships for policy reforms. International Journal of Social Economics, 44(12), 2336-2350.
Karmowska, G. (2017). Development of the EU societies and social progress. Ekonomia i Środowisko, 4 (63), 178-190.
Malay, O., & Cassiers, I. (2018). How to orient business towards ecological and social transformation: Gross National Happiness and Social Progress Index compared. GNH Üzerine 7. Uluslararası Konferans’ta GNH Üzerine Sunulmuş Ön Sürüm: “Business of GNH”, Thimphu, Bhutan, 6-9 Kasım 2017.
Moutinho, L., & Hutcheson, G. D. (Eds.). (2011). The SAGE dictionary of quantitative management research. Sage Publications.
Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research (5. baskı, C. 1). Lippincott Williams & Wilkins.
Norman, G. R., & Streiner, D. L. (2003). PDQ statistics. 3. Baskı (C. 1). People’s Medical Publishing House-USA.
Pedhazur, E. J. (1997). Multiple regression in behavioural research (3. baskı). Ft. Worth, TX: Harcourt Brace.
Sapp, M. (2002). Psychological and Educational Test Scores: What are They? Charles C Thomas Publisher.
Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques (1. baskı). New York: John Wiley & Sons Inc.
Sherry, A., & Henson, R. K. (2005). Conducting and interpreting canonical correlation analysis in personality research: A user-friendly primer. Journal of Personality Assessment, 84(1), 37-48.
Social Progress Imperative: Social Progress Index (2016). http://www.socialprogressimperative.org/wp-content/uploads/2016/06/SPI-2016- Main-Report.pdf
Sökmen, A. (2014). Sosyal Gelişme Endeksi Türkiye İçin Ne İfade Ediyor? Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) N, 201421.
Stewart, D., & Love, W. (1968). A general canonical correlation index. Psychological Bulletin, 70(3), 160-163.
Tosunoğlu, B. T., & Özsoy, C. E. (2017). Gelişmişlikte Arafta Kalan Ülke: Türkiye. In Anadolu International Conference in Economics V (May 11-13), Eskişehir, Türkiye.
Vorobyev, A., Solntsev, I., & Osokin, N. (2018). Football Development Index: Rationale, Methodology, and Application. Lexington Books, USA.
Wright, F. D. (2016). Researching Developing Countries: A Data Resource Guide for Social Scientists. Chandos Publishing