Nepotizmin iş stresi, iş tatmini, olumsuz söz söyleme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Aile işletmeleri üzerinde bir araştırma

Aile işletmeleri hem Türkiye ekonomisinde hem de dünya ekonomisinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Aile işletmelerinin ekonomideki payı düşünüldüğünde, bu işletmelerin dikkatle incelenmesi ve sorunlarının ortadan kaldırılması gerekmektedir. Çünkü bu sorunlar aile işletmelerinin etkinliğini ve verimliliğini düşürmektedir. Aile işletmelerinin karşı karşıya kaldığı önemli sorunlardan biri de nepotizmdir. Bu araştırmanın amacı, aile işletmelerinde nepotizmin aile üyesi olmayan çalışanların iş stresi, iş tatmini, olumsuz söz söyleme ve işten ayrılma niyetleri üzerine etkilerini incelemektir. Veriler anket yöntemiyle toplanmıştır. Araştırma, Trabzonda faaliyet gösteren aile işletmelerinde çalışan aile üyesi olmayan 130 yönetici ve işgören üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın bulgularına göre; kayırmacılığın iş tatmini üzerinde negatif; iş stresi, olumsuz söz söyleme ve işten ayrılma eğilimleri üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Effects of nepotism on job stress, job satisfaction, negative word of mouth and intention to quit: A study on employees working for family firms

Family firms have an important place both at Turkey economy and at world economy. When taking the share of the family firms of the economy into considerance, these firms should be carefully analyzed and their problems should be solved. Because, these problems decrease the efficiency and productivity of the family firms. One of the important problems that the family businesses have is nepotism. The purpose of this study is to investigate the potential effects of nepotism on job stress, job satisfaction, negative word of mouth and intention to quit through the use of family firms employees. Data was gathered by questionnaire method. The research is carried on 130 administrators and workers who work at family firms operating in Trabzon and are not family members. Empirical evidence indicates that nepotism will exert a negative effect on job satisfaction and a positive effect on job stress, negative word of mouth and intention to quit.

PDF

___

Abdalla, H.F., Maghrabi, A.S. & Al-Dabbagh, T.H. (1994). Research Note: Assessing the Effect of Nepotism on Human Resource Managers. International Journal of Manpower, 15 (1), 60-67.
Abdalla, H.F., Maghrabi, A.S. & Raggad, B.G. (1998). Assessing The Perceptions of Human Resource Managers Toward Nepotism A Cross-Cultural Study. International Journal of Manpower, 19 (8), 554570.
Akıncı, Zeki, (2002) Turizm Sektöründe sgörenin s Tatminini Etkileyen Faktörler Bes Yıldızlı Konaklama isletmelerinde Bir Uygulama, Akdeniz Üniversitesi Dergisi. Sayı. 4, 2002, s. 125.
Aktan, C. C. (1992). Politik Yozlasma ve Kleptokrasi; 1980-1990 Türkiye Deneyimi, stanbul: Alfa Yayıncılık.
Aktas, Aliye ve Aktas, Ramazan (1992), s Stresi, Milli Prodüktivite Dergisi, MPM yayını 1: 153-171.
Alayoglu, N. (2003). Aile Sirketlerinde Yönetim ve Kurumsallasma, stanbul:Müsiad Yayınları.
Araslı, H., Bavik, A. & Ekiz, E.H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of Three, Four and Five Star Hotels In Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy, 26 (7/8), 295 308.
Araslı, H. & Tümer, M. (2008). Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on Job Stress and Job Satisfaction In The Banking Industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality, 36 (9), 12371250.
Asunakutlu, T. & Avcı, U. (2009). Nepotizm-s Tatmini iliskisi: Aile sletmelerinde Bir nceleme. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 730736.
Ates, Ö. (2003). Aile Sirketlerinde Degisim ve Süreklilik Anlayısı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamıs Doktora Tezi, Ankara.
Babin, B.J. & Boles, J.S. (1998). Employee Behavior in A Service Environment: A Model and Test of Potential Differences Between Men and Women, Journal of Marketing, 62 (2), 77-91.
Bartlett, K. R. (1999). The Relationship Between Training and Organizational Commitment In The Health Care Field, The Degree of Doctor of Philosophy, The University of Illınois, Urbana.
Büte, M. (2010). Aile sletmelerinin Kurumsallasma Sürecinde Yasadıgı Sorunlar. Akademik Bakıs Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 22 Ekim - Kasım - Aralık 2010.
Büte, M. (2009), Aile İsletmelerinde Nepotizm: Trabzon linde Faaliyet Gösteren Aile Sirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Arastırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 737741.
Develi, N. (2008). Aile sletmeleri, Aile sletmelerinde Karsılasılan Yönetim ve Organizasyon Sorunları: Mersin Örnegi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Denizli, Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Ekim.
Ercenap, . (2006). Nepotism and Favoritism in the Banking Industry: Some Evidence From Northern Cyprus. Master Thesis. Eastern Mediterranean University. Northern Cyprus.
Ennew, C.T., Banerjree, A.K. and Li, D. (2000), Managing word of mouth communication: empirical evidence from India, International Journal of Bank Marketing, Vol. 18No. 2, 75-83.
Ford, R. & McLaughlin, F. ; (1985), Nepotism, Personnel Journal, 64 (9), 5760.
Genç N. & Demirdögen O. (1994). Yönetim El Kitabı, Birey Yayıncılık, Mayıs 1994, Erzurum, s.109.
Geurts, S. A., Schaufeli, W. B., and Rutte, C. G., (1999), Absenteeism, Turnover Intention and Inequity In The Employment Relationship, Work&Stress, 1999, Vol. 13, No. 3, 253-267.
Gümüstekin E. G. (2005). KOBI Niteligindeki Aile sletmelerinin Yönetim ve Organizasyon Sorunları: Kütahya Seramik Sanayi Örnegi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1), 71-93
Günel, R. (2005). Aile isletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Kusaga Devrinde Karsılasılan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne iliskin Bir Arastırma. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Adana.
Ichniowski, T. (1988). The New Nepotism: Why Dynasties Are Making a Comeback, Business Week, April, ss.106-109.
Isıkhan, Vedat (1988), Sosyal Hizmet ve Saglık Alanında Görev Yapan Yöneticileri Etkileyen s stresi Faktörleri, Yayınlanmamıs Doktora Tezi, H.O. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
yiisleroglu, S. C. (2006). Aile Sirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Sirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Arastırma. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Adana.
Jamal M., (1999), Job Stress and Employee Well-Being: A Cross-Cultural Empirical Study, Stress & Medicine, Vol. 15, Pp. 153-158.
Joffe, A.H. (2004). Nepotism for All Times. Society. September/October, 7479.
Judge, T. A, and Colquitt, J. A., (2004), Organizational Justice and Stress: The Mediating Role of Work-Family Conflict, Journal of Applied Psychology, 2004, Vol. 89, No: 3, s. 395-404.
Karpuzoglu, E. (2001). Aile Sirketlerinde Stratejik Planlama ve Aile Sirketlerine Özgü Planlar, Öneri, 4.(15), ss.115-124.
Kiechel, W. (1984). How to Relate to Nepotism, Fortune, February 1984, 143-144.
Mese, B. (2005). Aile Sirketlerinin Kurumsallasması. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze: Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi.
Oktay, C. (1983). Yükselen stemler Karsısında Türk Siyasal Sistemi ve Kamu Bürokrasisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBF Yayını.
Özler, H., Özler, D.N. & Gümüstekin G.E. (2007). Aile İsletmelerinde Nepotizmin Gelisme Evreleri ve Kurumsallasma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 437-450.
Özsemerci, K. (2002). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri. Yüksek Lisans Tezi, TODAE, Ankara.
Robbins, T. L., Summers, T. P., and Miller, J. L., (2000) Intra- and Interjustice Relationships: Assessing The Direction, Human Relations, Vol. 53 (10), s. 1329-1355.
Rosenblatt, P. C., De Mik, L., Anderson, R. M. & Johnson, P. (1985). The Family in Business: 204. Jossey-Bass Publishers, San Francisco, California.
Rusbelt, C. A., Farrell, D., Rogers, Maınous (1988). Impact of Exchange Variables On Exit, Voice, Loyalty and Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction, Academy of Management Journal, Cilt 31(3): 599- 627.
VanYperen, N. W., Hagedoorn, M., Zweers, M., and Postma, S., (2000), Injustice and Employees Destructive Responses: The Mediating Role of State Negative Affect, Social Justice Research, Vol. 13, No. 3, 2000, s. 291-312.
Vermunt, R., and Steensma, H., (2003), Physiological Relaxation: Stress Reduction Through Fair Treatment, Social Justice Research, Vol. 16, No. 2, s. 135-149.
Websters Third New International Dictionary, (1976). s. 1510.
Yıldırım, M. (2003), Sivil Toplum ve Devlet, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Aralık- 2003 27 (2), 226-242.
Zimmerer, T.W. & Scarborough N. M. (1996), Entrepreneurship and The New Venture Formation, New Jersey.