Cengiz KÖSE, Cavit DEMİRKOL, Ulaş İnan SEVİMLİ

Bucak (Karahisarlı) ve yakın dolayının jeolojisi ve demiryolu güzergahı açısından değerlendirilmesi

Bu çalısma, Adana’nın Karaisalı Đlçesi’nin güneybatısında bulunan Bucak Köyü ve yakın civarında yüzeyleyen birimlerin stratigrafik özelliklerinin incelenmesini kapsamaktadır. Bu çalısma kapsamında detaylı olarak incelenen Tersiyer yaslı kaya birimlerinin temelini, inceleme alanının çok sınırlı bir bölgesinde Çokak Fayı ile yüzeye çıkan, Permo-Karbonifer yaslı Karahamzausağı Formasyonu olusturmaktadır. Paleozoyik yaslı temel birim üzerine transgresif ve açısal uyumsuz olarak gelen Tersiyer yaslı birimler sırasıyla; Alt-Orta Miyosen yaslı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonları, Orta Miyosen yaslı Güvenç Formasyonu, Üst Miyosen yaslı Kuzgun Formasyonu ve Kuvaterner yaslı alüvyonlar ve taraçadır. Temel üzerine açısal uyumsuzlukla gelen resifal ortam özellikli Kaplankaya–Karaisalı formasyonları birbirleri ile yanal ve düsey geçisli olarak gözlenmektedir. Özellikle resif yapıcı organizmaların olusturduğu Karaisalı Formasyonu tas ocakları açısından önemli bir kaynak kayaç konumundadır. Miyosen resifleri üzerine uyumlu olarak Güveç Formasyonu’nun ince taneli (kiltası-silttası ve kısmen ince taneli kumtası) kırıntılı kayaçları gelmektedir. Bu birimin resif ilerisi ve kısmen derin denizel bir ortamda çökeldiği saptanmıstır. Tabanda menderesli nehir çökellerinden çapraz tabakalı çakıltası-çakıllı kumtaslarıyla baslayan Kuzgun Formasyonu yukarı doğru kumtasıçamurtası ardalanımına geçmektedir. Üst kesimlerde sığ denizel-plaj nitelikli kumtaslarıyla temsil edilen formasyon üst kesimlere doğru ise kalınlığı on metreyi geçmeyen resifal kireçtası merceklerinin varlığı belirlenmistir. Kuvaterner yaslı alüvyon ve taraçalar daha yaslı bütün birimler üzerinde uyumsuz olarak bulunmaktadır.

Geological investigation of Bucak (Karahisarlı) and its near surroundings area and utilization with in the railway route concept

This study comprises the investigation of stratigraphic properties of the formations cropped out around Bucak village and its near surroundings in the southwest of Karaisalı town in Adana. Permo-Carboniferous aged Karahamzausağı formation which crop out due to Çokak Fault in a very limited area in the study area form the basement rocks underneath the well investigated Tertiary rock units. Transgressively Lower-Middle Miocene age Kaplankaya and Karaisalı formations, Middle Miocene age Güvenç Formation and Upper Miocene age Kuzgun formation, rest on the Paleozoic basement with angular unconformity and Quaternary alluviums and terrace conglomerates unconformably covers all the older units. Kaplankaya and Karaisalı formations, which unconformably overlie the basement and present reef environment characteristics, have transitional contacts eachother. Karaisalı formation which was build by especially reef organisms has an important source for the stone quarries. Fine grained sediments such as claystone-siltstone and partially fine grained sanstones of Güvenç Formation conformably covers the Miocene reef carbonates. It is determinated that this unit deposited fore reef and partially in deep marine environment. The Kuzgun Formation which starts with cross bedded pebble stonepebbly sandstones of meandering river sediments pass upward into sandstone-mudstone alternations. The upper part is represented by shallow marine-beach sandstone and to the top reef lenses less than 10 meter thicknes have been observed to the top part of the unit. Quaternary alluviums and terrace conglomerates unconformably rest on all older units.

PDF

___

1. Ünlügenç,U.C., “Kızıldağ Yayla (Adana) Dolayının Jeolojik incelemesi”, Ç. Ü. Fen Bilimleri Ens. Yüksek Lisans Tezi, 77s., Adana, 1986.
2. Demirkol,C., “Pozantı-Karsantı-Karaisalı (Doğu Toros) Arasında Yer Alan Karbonat Platformunun Stratigrafisi ve Jeolojik Gelisimi”, M.T.A. Dergisi, No:109 (Ayrı Baskı), Ankara, 1989.
3. Schmidt,G., “VII. Adana Petrol Bölgesinin Stratigrafik Nomenklatürü”, Petrol Der. Yay. 6. 47 – 63, Ankara, 1961.
4. Aydoğdu,E., “Bogazpınar-Sandal (içel) Dolayının Stratigrafisi”, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 61 s., Adana., 2002.
5. Ergene,T.M., “Quantitative Environmental Analysis and Reservoir Properties of Karaisalı Limestone in Bulgurdağ Oil Field: Turkey”, Revue de la Faculte dessciences de L'universite Istanbul, B, XXXVII, 3-4,165-186, 1972.
6. Görür,N., “Karaisalı Kireçtasının (Miyosen) Sedimantolojisi”, T.J.K. Bülteni, c. 22/2, s. 227 – 234, 1979.
7. Yetis,C. ve Demirkol,C., “Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji Etüdü”, MTA. Rap. No: 8037 (Yayımlanmamıs), 1986.
8. Yalçın,N.M. ve Görür,N., “Sedimantological Evolution of the Adana Basin”, International symposium on the geologyof the Taurus Belt., 165-172, Ankara, 1984.
9. Özer,B., Duval,B., Courrier,H. ve Letouzey,J., “Antalya-Mut-Adana Neojen Havzaları Jeolojisi”, Türkiye II. Petrol kongresi, Türkiye petrol jeologları derneği, 57- 84, Ankara, 1974.
10. ilker,S., “Adana Baseni Kuzey-Batısının Jeolojisi ve Petrol Olanakları”, T.P.A.S. Raporu, 973, 63s , Yayımlanmamıs, Ankara, 1975.
11. Nazik,A., Toker,V., “Karaisalı yöresi Orta Miyosen istifinin foraminifer biyostratigrafisi”, M.T.A. Derg. No: 103/104, 139-150, 1986.
12. Nazik,A., “Güvenç Formasyonu Stratigrafi Kesitini (KB Adana) Planktonik Foraminiferala Biyostratigrafik incelemesi”, A.Ü. Fen Fak. Jeoloji Müh. Böl. Yüksek Müh. Tezi, 35s., Ankara, 1983.
13. Sevimli,U.Đ., “Demirhisar (Mersin KD’su) Civarının Jeolojisi Ve Sedimantolojik Özellikleri”, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 49 s., Adana (Yayımlanmamıs), 2003.
14. Ünlügenç,U.C., “Controls on Cenozoic sedimentation in the Adana Basin, Southern Turkey”, Unpublished Ph.D. Thesis, Kele University, UK. Vol. 1 P.229, Vol 2 Figures and maps, 1993.
15. Uçar,L., “Bucak – Çokak (ADANA) Alanının Stratigrafisi”, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 103 s., Adana, 1991.