İmâm Mâlik’ten Nakledildikleri Halde Matbû’ Muvatta’ Nüshalarında Yer Almayan Sahîhayn Rivâyetleri Üzerine Bir Araştırma

İmâm Mâlik’in Muvatta’ı ve Muvatta’ dışındaki rivâyetleri, Buhârî ve Müslim’in el-Câmiʽu’s-sahîh’lerinin önemli kaynaklarındandır. Buhârî Mâlik’ten tekrarsız 416, Müslim ise 352 rivâyet nakletmiştir. Buhârî’nin 29, Müslim’in 19 rivâyeti Muvatta’ın matbû’ nüshalarında yer almamaktadır. Bu rivâyetlerin 8 tanesi müttefekun aleyhtir; 21 tanesi sadece Buhârî, 11 tanesi ise sadece Müslim tarafından rivâyet edilmiştir. Bu makâlede, belirtilen rivâyetlerin tespit ve tahrîci yapılarak günümüze ulaşamayan Muvatta’ nüshalarında bulunup bulunmadıkları, Buhârî ve Müslim’den önceki muhaddislerce Mâlik’e istinâd eden senedlerle rivâyet edilip edilmedikleri gibi konular açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde, ilgili rivâyetlerin Mâlik’in 16 ayrı talebesinden nakledildikleri, 38 tanesinin Muvatta’ın bilinen nüshalarında yer almadığı, 16 tanesinin Mâlik’ten önceki muhaddislerce de rivâyet edildiği, 32 tanesinin merfû’ 8 tanesinin mevkûf olduğu ve çeşitli konulara ait hadislerden oluştukları tespit edilerek tablolarla gösterilmiş; böylece özelde Sahîhayn ve Muvatta’ genelde ise Sahîhayn ve Mâlik’in rivâyetleri arasındaki ilişkinin bir boyutu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

A Research on The Narrations of Sahīhain That Narrated From Imām Mālik Which is Not Included in The Printed Copies of Muwaṭṭa

Muwaṭṭa of Imām Mālik and his other narrations not included in Muwaṭṭa are the important sources of the al-Jāmiʿ as-ṣaḥīḥ’s Bukhārī and Muslim. Bukhārī narrated 416 narrations from Mālik without repitition, yet Muslim narrated 352. And 29 narrations of Bukhārī and 19 narrations of Muslim are not included in the printed copies of Muwaṭṭa. Eight of these narrations are muttafakun alayh; 21 of them are only narrated by Bukhārī, and 11 of them are only narrated by Muslim. In this article, it is attempted to determine whether these narrations were found in the copies of Muwaṭṭa which is unavailable today and whether these narrations were narrated by the muhaddiths who lived before Bukhārī and Muslim. As a result of the research, it is determined that these narrations were narrated from 16 different students of Mālik, 38 of them are not included in the known copies of Muwaṭṭa, 16 of them were narrated by the muhaddiths before Mālik, 32 of them are marfū’; 8 of them are mawkūf, and that they were composed of hadiths related to various subjects. In addition all these, findings are indicated in tables. Thus, this research tries to reveal a dimension of the relationship between Sahīhain and Muwaṭṭa in particular and the relationship between Sahīhain and Mālik's other narrations in general.

PDF

___

Aytekin, Arif. “İbn Tûmert”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 1999), 20: 425-427.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ṣaḥîḥü’l-Buḫârî. Kâhire: Dârü'l-hadîs, 2011.
Cevherî, Abdurrahmân b. Abdullâh. Müsnedü’l-Muvatta’. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1997.
Çeker, Orhan. “Maʿn b. Îsâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2003), 27: 555.
Dârekutnî, Ali b. Ömer. Ehâdîsü’l-Muvatta’. Şârika: Mektebetü ehli’l-hadîs, ts.
Dârimî, Abdullâh b. Abdrurrahmân. Müsnedü’d-Dârimî (Sünenü’d-Dârimî). Suûdî Arabistan: Dârü’l-muğnî, 2000.
Durmuş, Üzeyir. “İmam Müslim’in Sahîh’ine Kaynaklık Bakımından İmam Mâlik’in Muvatta’sı (Tahrîc, Mukâyese ve Tahlîl)”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (Haziran 2018), 58-90.
Hanbel, Ahmed b. Muhammed b. Hanbel. Müsned. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 2001.
Hatiboğlu, İbrahim. “Şu’be b. Haccâc”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2010), 39: 224-226.
Humeyd, Abdülhamîd b. Humeyd, el-Müntehab min Müsnedi Abd b.
Humeyd. (Kâhire: Mektebetü’s-sünne, 1988).
İbn Abdilberr, Yûsuf b. Abdilberr en-Nemerî. et-Tekassî. Kuveyt: el-Va’yü’l-İslâmî, 2012.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü dâireti’l-meârif, 1326.
Kandemir, M. Yaşar, “Muvatta”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2006), 31: 416-418.
Köse, Saffet. “İbn Vehb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 1999), 20: 441-442.
Küçük, Raşit. “Abdullâh b. Mübârek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 1988), 1: 122-124.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Abdullâh b. Mesleme el-Kaʿnebî rivâyeti), Thk. Abdülmecîd Türkî, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1999.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Abdullâh b. Vehb rivâyeti), Thk. Mikloş Muranyi, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 2002.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Abdurrahmân b. Kâsım rivâyeti/Kâbisî, el-Mulahhas li Müsnedi’l-Muvatta), Ali İbrâhîm Mustafâ, Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2008.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Ali b. Ziyâd el-Absî rivâyeti), Thk.
Muhammed el-Şâzelî en-Nüfeyr, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1980.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Ebû Mus’âb ez-Zührî rivâyeti), Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf ve Mahmûd Muhammed Halîl, Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1998.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî rivâyeti), Thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf, Kâhire: Lecnetü ihyâi’t-türâs, 1994.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Süveyd b. Saîd el-Hadesânî rivâyeti), Thk.
Abdülmecîd Türkî, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1994.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyeti), Thk.
Muhammed Fuâd Abdülbaki, Kâhire: Dârü’l-hadîs, 2005.
Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1980.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥü Müslim. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2011.
Özel, Ahmet, “Mâlik b. Enes”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVII, 506-513.
Sezgin, Fuad, Buhârî’nin Kaynakları, İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
Sifil, Ebubekir, Muvatta Nüshaları Muhteva Analizi, İstanbul: Rihle Kitap, 2017.
Tüfekçioğlu, Zekeriya. “İsmâîl b. Ca’fer el-Ensârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2001), 23: 90-91.
Ünal, İsmail Hakkı. “İsmâîl b. Ebû Üveys Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2001), 23: 95.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1963.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. el-Muîn fî tabakâti’l-muhaddisîn. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1998.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyerü a’lâmi’n-nübelâ. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1985.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed, Târîhü’l-İslâm, Beyrût: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1991.
Zenceveyh, Humeyd b. Mahled. el-Emvâl. Suûdî Arabistan: Merkezü Melik Faysal, 1986.